Geopolitics: Iran, làm gì sau khi Assad sụp đổ?

 

Trần Lý

 

 

Iran “năm xung, tháng hạn” ‘annus horribilis”

                                    (NewYork Times – The Morning)

   

Đa số các câu hỏi,  được đặt ra về tương lai các phản ứng của Iran, đều chưa có câu trả lời rõ rệt. Không biết được liệu nhóm Nổi dậy Hồi giáo vừa chiếm được Chính quyền tại Syria có tạo ra một chế độ cai trị hà khắc kiểu Taliban (tại Afghanistan)? hay họ sẽ chọn một đường hướng dung hòa hơn? Chưa ai biết được! và sau khi Assad bỏ chạy, chỉ có một điều  chắc chắn là Iran đang gặp vận xui!

   

Liên minh do Iran lãnh đạo “The axis of resistance’ (Trục đối kháng) đã bị tan rã. Một trong những đối thủ của Iran trong vùng Trung Đông, là Saudi Arabia đang củng cố được vị thế chính trị trong khu vực và Israel một đối thủ mà Iran vẫn thường xuyên đòi xóa sổ.. còn vui mừng hơn, tận dụng khai thác tình trạng ‘vô chính quyền’

 

 

1- Tháng Tư: Tấn công… thất bại!

   

Vị thế của Iran suy yếu, khởi phát từ cuộc tấn công của Hamas vào Israel ngày 7 tháng 10, 2023. Một thất bại chiến lược! Hamas do Iran cung cấp tài chánh và vũ khí.

   

Tháng Tư, Israel ném bom tòa Đại sứ Iran tại Damascus, thủ đô Syria và Iran trả đũa lại bằng phóng trên 300 drones và phi đạn vào Israel... Cuộc trả đũa hoàn toàn thất bại khi Israel cùng các đồng minh Mỹ, Jordan, và Saudi Arabia, bắn hạ hầu hết các drones và phi đạn. Một dấu hiệu sơ khởi cho thấy sự yếu kém về kỹ thuật quân sự của Iran?

 

 

2- Tháng 5 .: Tổng thống.. thiệt mạng!

   

TT Iran, Ebrahim Raisi, tử nạn khi trực thăng chở ông đi thanh sát một vùng xa trên lãnh thổ Iran, Iran giải thích tai nạn do sương mù. Cái chết của Raisi tạo ra một ‘khoảng trống’ chính trị, vì Raisi là người thân cận nhất và được dự trù sê kế vị Giáo chủ tối cao Ayatollah Khamenei. Vụ rơi máy bay đặt ra câu hỏi về khả năng thật sự của các phi công và chuyên viên không quân Iran.

Advertisement

 

3- Tháng 7: Vụ Ám sát tại Tehran!

     

Trong Ngày lễ Nhậm chức của TT mới Iran, một trong những lãnh tụ của Hamas, Ismail Haniyeh, đến Tehran để dự lệ. Khi Haniyeh cư ngụ tại Nhà khách của Chính phủ Iran, Ông đã bị Israel dùng bom điều khiển từ xa hạ sát.. Thêm một dấu hiệu cho thấy sự yếu kém của An ninh Iran , tình báo Israel đâ xâm nhập quá sâu trong nội bộ Iran?

 

4- Tháng 10: Hamas suy tàn

 

Một toán tuần tiễu Israel đã bất ngờ ‘gặp’ Yahya Sinwar, người giữ vai chính thiết kế trận tấn công 7/10,  tại vùng Nam Gaza và bắn hạ tay này!.Trường hợp Sinwar bị hạ khi đang di chuyển tại một khu vực bị tàn phá chỉ có vài cận vệ.. chứng tỏ Hamas đang suy tàn sau khi các lãnh tụ quân sự và chính trị lần lượt bị Israel truy sát và hạ thủ?. Tuy Israel chưa thật sự hoàn toàn xóa sổ được Hamas,  nhưng Tổ chức này, sau khi bị mất quá nhiều các chỉ huy quân sự cùng hàng ngàn chiến binh quan trọng không còn là một lực lượng vũ trang đáng kể, chỉ còn lại những nhóm tàn quân nhỏ, không còn là mối đe dọa cho Israel như Iran mong muốn..

 

5- Tháng 11: Hezbollah cũng tàn lụi?

   

Hezbollah đã từng đe dọa, pháo kích Israel liên tục từ khi Hamas tấn công (7/10), nhưng Israel đã thành công tiêu diệt hàng ngàn Chỉ huy cao và trung cấp của Hezbollah qua chiến tích gây nổ pagers, walkie-talkie và sau đó là những cuộc ném bom chính xác tiêu diệt các Thủ lạnh tối cao của Tổ chức này.. Cuối cùng. cuối tháng 11, Hezbollah đành chấp nhận một thỏa hiệp ngưng chiến với mọi điều kiện bất lợi, ‘mua’ thời gian tái tổ chức. Hezbollah cũng không còn là tổ chức ‘đáng nể’ nữa!

 

6- Tháng 12: Mất Syria!

   

Chế độ Assad xụp đổ, Iran bó tay.. Nhìn Israel đánh phá hủy diệt  mọi Căn cứ quân sự của Iran , từng xây dựng 15 năm qua tại Syria!

     

Mắt xích vững chắc nhất trong Axis of Resistance , rơi rụng từng đoạn.

 

 

Chiến lược của Iran tại Syria

(Institute for the Study of War)

 

 

Iran đã cố gắng, trong nhiều năm qua, bằng mọi cách để giữ cho Assad trị vì tại Syria,  đổi lại cho việc Iran có thể, xử dụng lãnh thổ Syria trong một chiến lược geopolitics, phục vụ cho các ‘quyền lợi’ tự đặt ra của Iran tại Trung Đông, quan trọng nhất là ‘tiêu diệt’ Israel và cân bằng ảnh hưởng của Saudi Arabia trong thế giới Islam

 

Các ‘nhân viên’ an ninh và tình báo của Iran giữ các vai trò cố vấn và giúp lực lượng quân đội, an ninh của Syria bảo vệ  và giữ cho Assad được tại vị. Cố gắng này đưa đến việc tổ chức ra một  Lực lượng đặc nhiệm viễn chinh (mission expeditionary), dùng Quân của Vệ Binh Islamic Revolution Guards Corps (IRGC), lực lượng an ninh Quds Forces và cả an ninh-nội chính Iran. Đây là lực lượng tổng hợp quan trọng nhất mà Iran đã gửi ra để hoạt động bên ngoài lãnh thổ,  giữ vai trò chính trong tham vọng bành trướng ảnh hưởng đến toàn vùng Trung Đông.

   

Iran đã cung cấp những tiếp liệu quân sự căn bản cho Assad bằng cách dùng chuyển vận hàng không, vì các nhóm chống-Assad đã ngăn cản các tiếp liệu qua đường bộ đi từ Bagdad đến Damascus, và cũng vì Hải Quân Iran quá yếu kém,  không đủ khả năng chuyển vận đường biển, hàng hóa quân sự đến Syria. Chuyển vận bằng đường hàng không là một điểm yếu nhất trong chiến lược của Iran tại Syria. Con đường này có thể bị ngăn chặn dễ dàng khi các lượng chống đối tạo được một vùng không phận cấm phi cơ (no-fly zone) hay chiếm được các phi trường dân sự lẫn quân sự trong nội địa Syria

   

Iran cũng trợ giúp cho các nhóm dân quân ’shabina’ theo phe chính phủ Assad, tạo một hàng rào chống đỡ cho Assad, phòng thủ  bảo vệ một khu vực an toàn cho Assad khi cần phải rút về vùng ven biển, nơi căn cứ cố thủ ‘enclave’ cùa phe Alawite. Nhóm dân quân do Iran trực tiếp chỉ huy này, được xem là hy vọng của Iran có thể ‘bám’ trụ khi không còn Assad?

   

Dân quân Hezbollah (từ Lebanon đến) đã trực tiếp tham gia các cuộc hành quân bên trong Syria, từ khi Chính phủ Assad bị ‘lung lay’ sau cuộc nổi dậy 2012. Hezbollah đưa những chiến đoàn thiện chiến của họ, theo lệnh của Iran, đến chống đỡ cho Assad (Thủ lạnh Hezbollah, Hassan Nasrallah đã công nhận ngày 30 tháng Tư tại Tehran)   Hezbollah không thể đưa toàn bộ quân sang Syria, vì còn cần giữ lực lượng để bảo vệ cho vị thế của Tổ chức này, ngay  tại Lebanon!

   

Dân quân Hệ phái Islam Shi’a tại Iraq cũng chiến đấu bên trong Syria để bảo vệ Assad. Nhóm quân này cũng đến Syria sau cuộc nội dậy của phe ‘dân chủ’ chống-Assad năm 2012, Nhóm này thành lập Chiến đoàn Abu al-Fad al-Abbas  gồm các dân quân Syria theo phe Assad và các chiến binh Shi’a và có thêm sự tham gia của các chiến binh Hezbollah.. Chiến đoàn  này được Iran yểm trợ tài chánh và vũ khí…

 

• Thiệt hại của Iran tại Syria:

   

Những con số sơ khởi tạm tổng kết cho thấy Kế hoạch ủng hộ Assad của Iran đã bị phá sản với chi phí 30 tỷ USD; thiệt hại nhân sự 7308 (?) chiến binh Iran chết và bị thương , ngoài ra hàng triệu USD đầu tư kinh tế, xem như mất trắng..

 

Về phương diện chính thức, Iran đã gửi nhân viên quân sự đến giúp Assad từ  tháng 6-2013 với lý do là để bảo vệ các Đền đài Thiêng liêng của Hẽ phái Islam Shi’a tại Syria, chống quân ‘phản đạo “takfiri”, nhưng sự thật là Iran đã gửi các ‘chuyên viên cận vệ’ bảo vệ riêng cho Assad..

   

Tháng 2-2020, Iran chính thức công bố Lực lượng Quds, đến Syria với nhiệm vụ  yểm trợ và bão vẽ Assad, giữ vững chính quyền cai trị Syria. Lực lượng mật vụ Iran giúp huấn luyện và trang bị cho mật vụ Syria để đàn áp phe đối lập.

   

Iran tuyển mộ các công dân Afghanistan lập Sư đoàn quân tình nguyện Fatemiyoun và tuyển mộ công dân Pakistan, lập Sư đoàn Chí nguyện Zainabiyoun.

   

Theo thống kê không chính thức , ít nhất 2100 binh sĩ Iran đã thiệt mạng và được  phong là  các Thánh tử đạo,  bảo vệ các Đền Thánh thiêng liêng tại Syria… Iran lập Tổ chức “Martyr Foundation” (8-2023) để yểm trợ gia đình các Thánh tử vì đạo tại Syria, trả tiền hưu bổng cho 1567 gia đình, và trợ giúp cho 1634 gia đình khác..

 

• Iran còn lại gì? (AP News)

 

Trục “Axis of Resistance”, tan rã, sau hàng chục năm được Iran tổ chức và nuôi dưỡng.. Kể từ Chiến dịch dẹp tan Hamas (Gaza) tháng 10-2023, rồi đến phá nát Hezbollah (Lebanon) bẳng chiến tranh tình báo, điện tử và không quân.. Sau cùng đến sự sụp đổ bất ngờ của Assad..

 

Ali Akbar Velayati, cố vấn đặc biệt của Thủ lĩnh tối cao Ayatollah Khamenei, đã từng xác định Assad và Syria là vòng xích vàng (golden ring) trong dây xích đối kháng của khu vực.. Và “thiếu mắt xích này, dây xích sẽ bị đứt thành đoạn, việc đối kháng với Israel và các nước ủng hộ Israel sẽ suy yếu toản bộ nếu không nói là thất bại toàn diện..”

   

Không còn Syria, Iran không thể tiếp viên vũ khí cho Hezbollah (cũng đang trong nguy cơ bị tiêu diệt), Khu vực tương đối an toàn (Nam Lebanon) của Iran.. không còn và trong trường hợp Israel tiến chiếm thêm một số vùng tại Syria lập các căn cứ gần biên giới Iran, sẽ khiến KQ Israel tiếp cận gần hơn với các Cơ sở quân sự bên trong lạnh thổ Iran Iran chỉ còn lại con bài ‘vũ khí nguyên tử” nhưng chưa chắc làm nổi vì Israel hiện có đủ khả năng.. ngăn chặn, khi cần..!

                                                                               

 

Trần Lý

12-2024

 

(Xin đọc tiếp: “Chiến lược và chiến thuật của Israel” sau khi Assad sụp đổ)