Trong lúc tang gia bối rối ...
Mẹ vợ ông Hàn mới chết, con cháu từ xa đổ xô về chịu tang. Các anh chị em vợ của ông chọn một cái ḥm do nhà quàn đề nghị, với giá 12 ngàn đô. Ông Hàn chê đắt, bảo khoan quyết định, chờ ông khảo giá đă. Ông Hàn b́nh tĩnh ngồi bên máy vi tinh, lục t́m khảo giá. Bà vợ ông th́ chạy lui chạy tới trong pḥng khách, dẫm chân đành đạch trên sàn nhà, khóc bù lu bù loa, rồi đến day áo ông mà nói: “Giờ nầy mà anh c̣n ngồi đây thong dong khảo giá? Chuyện nầy cấp bách. Có phải mua món hàng gia dụng đâu mà chần chờ? Tốn kém bao nhiêu anh em chúng tôi cũng chung chịu. Mẹ chết có một lần. Làm chi cái việc hà tiện xấu thế?”
Ông anh vợ cũng bối rối nói: “Giờ phút nầy, th́ nhà quàn ra giá bao nhiêu, ḿnh cũng phải nhận. Có đắt hơn ít trăm bạc, cũng không sao. Ḿnh lựa chọn cái ḥm đó, chứ họ có ép ḿnh đâu?”
Ông Hàn quay ngoắt lại, nói với giọng cứng rắn: “Ít trăm th́ tôi khảo giá làm chi? Phải ít nhất là mấy ngàn đồng. Có thể tiết kiệm được từ 40% đến 60% toàn bộ chi phí tang lễ. Dù là tiền của ai đi nữa, tôi cũng không muốn phung phí.”
Bà vợ thét lên: “Rồi mua phải thứ ḥm giả mạo, không tốt. Nó đâu đem đến liền cho ḿnh được, chờ đến bao giờ mới có? Chậm trể việc ma chay. Mà lỡ nhà quàn không chịu nhận ḥm từ nơi khác đưa tới, th́ đem cái ḥm đi tặng ai, tôi nhất định không cho để trong nhà nầy.”
Ông Hàn cười hề hề, chậm rải trả lời: “Giả mạo làm sao được? Cũng ḥm ấy, cùng hiệu, cùng tên, cùng nhà sản xuất. Nhà quàn cũng mua tại các nơi đó thôi. Rồi cọng thêm chi phí, tiền lời, mà tăng giá lên. Ai dại mua th́ ráng chịu. Nhà quàn cũng không làm ǵ sai trái. Họ làm thương măi, phải kiếm cho được nhiều tiền lời càng tốt. Họ chẳng có gạt gẫm ai. Nhưng nếu ḿnh mua được ḥm đúng giá, th́ người bán sẽ chuyển ngay đến nhà quàn trong ṿng 24 giở. Chắc chắn. Theo luật liên bang Mỹ, bắt buộc nhà quàn không được từ chối quan tài và các vật dụng cần thiết cho người chết do thân nhân mua và đem đến. Trường hợp đó, nhà quàn chỉ lo các dịch vụ tang ma, các lễ lạc mà thôi. Tôi c̣n phải kêu nhà quàn cung cấp cho ḿnh bảng ghi giá cả của từng mục, gọi là FPL (Funeral Price List) theo luật định. Tôi sẽ so sánh thêm giá cả của từng mục dịch vụ để không bị hố, trả giá cao, đắt. Bà đừng lo, nếu nhà quàn không nhận ḥm, th́ tôi bán lại kiếm chút lời.”
“Bây giờ không phải là lúc đùa giỡn được. Anh có chắc ḥm được giao đúng thứ ḿnh muốn, và trong ṿng 24 giờ không. Giao cho nhà quàn, họ tráo ḥm khác th́ sao? Anh đă có kinh nghiệm nào đâu?”
“ Ḿnh có thể đ̣i hiện diện trong lúc giao hàng, ai mà đánh tráo được?”
Cả nhà bực ḿnh, xôn xao v́ thái độ kỳ cục của ông Hàn. Một bà chị vợ gay gắt: “Có phải v́ không là mẹ ruột, nên cậu nhẩn nhơ, và đ̣i làm những chuyện trái đời?”
Ông Hàn hơi giận, giọng cứng, gằn: “Nầy, chị đừng nói thế. Mấy năm nay ai chăm sóc mẹ? Ai đưa mẹ đi bệnh viện, làm đủ thứ giấy tờ, nhắc mẹ uống thuốc hàng ngày? Thằng nầy chứ ai. Thế th́ bây giờ mẹ qua đời, tôi không có quyền phụ giúp mẹ và cả gia đ́nh nầy, cử hành tang lễ đàng hoàng hơn, ít tốn kém hơn hay sao?”
Ông Hàn gầm gừ bỏ đi, lục lọi t́m ṭi trong mấy chồng hồ sơ, và quăng ra một tờ bào “US News & World Report” và nói: “Các anh, các chị đọc bài “Đừng Chết Trước Khi Đọc Bài Nầy” (Don’t Die Before You Read This) đi, để biết.”
Vợ ông Hàn la lên: “Trời ơi, giờ nầy c̣n bụng dạ nào mà đọc báo? Mà nó viết ǵ? Sao anh không tóm tắt kể cho bà con nghe, xem có lọt tai không?”
Ông Hàn chầm chậm nói: “Tác giả Miriam Horn viết về chuyện linh mục Henry Wasielewsky. Vị linh mục nầy đă vạch trần cách làm ăn thiếu lương thiện, bóc lột quá đáng của một số nhà quàn trong lúc tang gia bối rối. Đă bị những nhà quàn bất lương hăm dọa, nhiều lần kêu điện thoại lúc nửa đêm đ̣i xin tí huyết, không những thế, ông c̣n bị cảnh sát địa phương săn đuổi, và cả vị Giám Mục địa phận cũng đày ông đi xa. Bài báo viết rất hay, kể rơ một số thủ đoạn của những nhà quàn thiếu lương thiện.”Ngưng một lát, uống hớp nước xong, ông Hàn nói tiếp: “Tác giả viết thêm rằng, người ta không có kinh nghiệm, không có th́ giờ trong thời gian cấp bách, không có đủ b́nh tĩnh khi đang đau buồn, bối rối, cho nên nhà quàn và nghĩa địa làm giá rất cao. Tang quyến mệt quá, và nghĩ rằng người chết chỉ có một lần, nên giá nào cũng chịu. C̣ kè giá cả trong lúc đau buồn nầy, th́ thấy có cái ǵ lấn cấn trong ḷng. Trong bài báo nói, giá cái ḥm chỉ 675 đô, mà nhà quàn đưa giá 3495 đô, cũng gật đầu chấp nhận. Giá xe tang mỗi giờ vào thời đó chỉ 25 đô mà tăng lên 200 đô hay cao hơn nữa. Cũng như các món khác như là hoa, bia mộ, thiệp cám ơn vân vân, tăng gấp 3 đến 8 lần. Nếu giá chỉ tăng 100% thôi, là đă là phước cho tang chủ lắm.”
Ông Hàn cười, và tiếp lời: “Bài báo viết thêm rằng, trường hợp tang chủ kêu đắt, họ nói khéo lắm. Đề nghị bỏ xác vào thùng giấy đem chôn sẽ được rẻ hơn nhiều, tang quyến nghe mà xót xa, đau ḷng, tủi thân, nghĩ rằng ḿnh thương người quá cố không đủ, thế là cắn răng chịu giá cao.”
Bà Hàn hỏi thêm: “C̣n ǵ nữa không?”
“Đây, tác giả viết rằng, có một bà đă khóc và xin bà con bạn bè trợ giúp tiền bạc để làm đám tang cho chồng. Nhà quàn đ̣i 995 đô cho cái ḥm. Khi có người hỏi sao đắt thế, họ bảo đó là loại ḥm đặc biệt. Có người không tin, đi khảo giá, cũng ḥm đó, loại đó, th́ nơi sản xuất bảo rằng đó là loại rẻ nhất bằng ván ép.
Người ta đến phàn nàn với nhà quàn, th́ họ giảm giá xuống 50%. Có nhà quàn gián tiếp hối lộ cho tu sĩ, giáo sĩ, tặng những vé máy bay đi chơi, du lịch miễn phí, để họ dành cho nhà quàn sắp xếp chương tŕnh tang lễ. Có thế mới ra giá cao được. Có thể tưởng tượng được không, cùng một cái ḥm, mà có nơi đưa giá chỉ 1495 đô, mà nơi khác cho giá 9910 đô. Một số nhà quàn kiếm tiền của thân nhân kẻ quá cố dễ dàng, bằng cách bán các phụ kiện trong đám ma. Ví như gắn thêm một tượng kim loại nhỏ, h́nh Đức Mẹ Maria, giá mua chỉ chừng 3 đến 5 đô, mà tính đến một hai trăm. Người ta ngại, không dám hỏi về những biếu tượng thiêng liêng nầy.”
Ông Hàn đưa tờ báo cho mọi người và thúc hối : “Đọc đi, mọi người đọc đi để thấy việc tôi làm đây là đúng hay sai. Nếu không biết, th́ để cho người khác làm, đừng cản trở”
Vừa lúc đó, th́ có bà Kim đến. Bà nầy trước đây làm việc cho nhà quàn, bà là trưởng giám đốc tang lễ, nay đă về hưu. Ông Hàn như bắt được của quư, xoắn lấy bà Kim, yêu cầu giúp đỡ, hướng dẫn dể làm sao giảm thiểu được chi phí đám tang . Bà Kim ngồi cười. Vợ ông Hàn chạy ra phân bua:
“Giờ nầy mà ông xă em c̣n khảo giá trên mạng để làm tang lễ. Ông ấy muốn giảm chi phí, v́ nhiều nhà quàn thường cho giá cao trên trời. Chị làm trong nghề, xin chị chỉ giúp tụi em với.”
Bà Kim chậm rải: “Không phải nhà quàn nào cũng thiếu lương thiện, muốn nhân cơ hội tang gia bối rối mà moi tiền. Rất nhiều nhà quàn đàng hoàng, uy tín, nhưng họ cũng thừa khôn ngoan, để t́m lợi tức tối đa cho cơ sở kinh doanh của họ. Giá cả cũng có cao, nhưng cao vừa phải, không quá lố. Nếu họ có đề nghị, quảng cáo khách hàng mua thêm mục nầy, mục kia, th́ là lẽ thường trong việc kinh doanh kiếm lời. Với chủ trương không gạt gẫm ai, nhưng ai muốn có những thứ xa xỉ, đắt tiền, mà có khả năng tài chánh, th́ tại sao nhà quàn lại bỏ lỡ cơ hội ? Nhà quàn là nơi làm thương măi, kiếm lợi tức, chứ không phải nơi làm phước thiện.”
Ông Hàn nhỏ nhẹ: “Chị có nhiều kinh nghiệm trong ngành nầy, chúng tôi xin chị vài lời vàng ngọc hướng dẫn cho, làm sao để giảm thiểu chi phí chôn cất thân nhân, tránh những sai lầm tốn kém vô ích.”
Bà Kim cười: “Sai lầm lớn nhất của tang quyến, là không chịu khảo giá năm ba nơi khác nhau. Người ta cho giá nào, th́ cũng nhận, không dám hỏi mà cũng không dám mặc cả từ quan tài, cho đến đất chôn, và các nghi lễ tốn kém khác. Sai lầm kế tiếp là chọn lựa nhà quàn. Thường chọn gần nhà, hoặc nơi đă có người quen làm đám tang rồi. Nếu không khảo giá vài ba nơi, tang quyến có thể trả giá gấp 3 lần nơi khác. Ví như cùng việc mai táng, có nơi cho giá 2500 đô mà chỗ khác đến 6500 đô. Cũng việc thiêu xác, có nơi chỉ 395 đô, mà nơi khác đến 5600 đô.”
Bà vợ ông Hàn bẻn lẻn nói nho nhỏ: “Nếu chị không nói ra điều đó th́ em tưởng ông chồng em là người khùng, gàn dỡ, chướng ách. Nhưng em hỏi chị, th́ giờ đâu mà đi khảo giá, thân nhân ḿnh chết rồi, có nằm đó mà chờ được không?”
Bà Kim cười nhẹ nhàng:
“Cứ thong thả, để xác thân nhân tại bệnh viện, nơi đây có đủ pḥng lạnh để tồn trử, không ai đem xác quăng đi hoặc gởi hoá đơn xuống âm phủ đ̣i tiền người chết. Khi nào t́m được nơi làm tang lễ tốt, giá cả xứng đáng, chịu được, th́ mới kư hợp đồng”
Một ông rể trong gia đ́nh xen vào câu chuyện: “Trường hợp của gia đ́nh tôi, ông bố vừa tắt thở tại bệnh viện, th́ khoảng mười phút sau có nhân viên của nhà quàn đến tiếp xúc với gia đ́nh, nói là họ được kêu điện thoại để đem thi hài thân nhân quư vị về nhà quàn. Chúng tôi vừa ngạc nhiên, vừa mừng là tự nhiên có người lo cho ḿnh, khỏi phải đi t́m, chạy ngược xuôi trong lúc bối rối nầy. Chị có biết tại sao nhà quàn biết giỏi thế?”
Bà Kim cười: “Có ǵ lạ đâu? Nhiều nhà quàn liên lạc mật thiết với các y-tá trong các khu cấp cứu, hồi sinh. Khi có người qua đời, th́ y tá báo ngay cho nhà quàn biết. Cũng là chuyện làm ăn thường t́nh”
Ông Hàn hỏi: “Làm sao giảm thiểu được chi phí tống táng, mà tang lễ vẫn được trang trọng, b́nh thường?”
Bà Kim nói: “Đừng gồng ḿnh lên mua tất cả các mục không cần thiết mà nhà quàn liệt kê và khuyến cáo. Mua tối thiểu mà thôi. Ṿng hoa trên ngực, ṿng hoa trên quan tài, ḿnh mua chỉ mấy chục đô, nhà quàn sẽ tính đắt gấp năm, gấp mười lần. Nếu khôn ngoan, th́ làm lễ tưởng niệm tại nhà, tại chùa, nhà thờ. Trang trọng và thân mật hơn.”
Bà Hàn lo lắng hỏi: “Chỉ có mua ḥm và đất chôn thôi, là đă đủ. C̣n chi phí ǵ khác nữa chăng ?”
Bà Kim cười : “Có lẽ ai cũng tưởng chôn cất là đơn giản như chị nghĩ. Không. Cả mấy chục thứ chi phí , tôi kể sơ ra đây mà thôi, nghe chán lằm. Nầy nhé, chi phí cơ bản tại nhà quàn để bàn định việc chôn cất, giấy phép chính quyền, khai tử, mua ḥm, vải tẩm liệm, quách bao quanh ḥm dưới đất, chuyển xác từ nơi chết về nhà quàn, tẩm xác bằng cách rút hết chất lỏng trong người ra và bơm chất hoá học vào, trang điểm cho người chết, áo quần liệm, giữ xác trong pḥng lạnh, mướn pḥng viếng thăm, đem xác ra vào, lễ viếng thăm, thức ăn, giải khát, tổ chức cử hành tang lễ, in chương tŕnh tang lễ, cuốn tập ghi khách viếng thăm, ṿng hoa trên ngực và ṿng hoa trên giá, tụng niệm tôn giáo, ban nhạc, xe tang chuyển ḥm từ nhà quàn ra huyệt mộ, xe lớn chở thân nhân theo quan tài, xe chở các ṿng hoa ra nơi chôn, đất chôn, đào và lấp mộ, chuẩn bị mặt bằng để làm lễ hạ huyệt, căng lều, ghế ngồi, xếp đặt việc hạ huyệt, bia mộ tạm, đăng cáo phó, bia mộ, khắc chữ, dựng bia vân vân, mỗi mục là tính tiền riêng. Chưa kinh nghiệm th́ tưởng chỉ có mua ḥm và đât chôn là xong. Cọng tất cả lại, cũng là số tiền rất lớn, tang gia không ngờ được.”
Bà Hàn hỏi: “Thế th́ mục ǵ ḿnh có thể từ chối, không mua?”
“C̣n tùy cách lựa chọn, thường th́ mục nầy kéo theo mục kia, nhưng có nhiều mục có thể bỏ qua được. Nếu muốn tránh những chi phí linh tinh, th́ tốt nhất là giảm bớt các nghi tức rườm rà, như thăm viếng nh́n mặt, làm lễ tại nhà quàn. Thân nhân có thể làm lễ tưởng niệm tại nhà thờ, chùa hay tại tư gia trong khung cảnh nghiêm trang, và bà con đỡ phải cực nhọc thăm viếng. Người quá cố được đưa từ bệnh viện đến nhà quàn, rồi thẳng ra huyệt mộ. Ngày nay, nhiều gia đ́nh Mỹ tổ chức tang lễ đơn giản cho người quá cố, chỉ riêng trong ṿng bà con thật gần gũi thân thiết, không tiếp bạn bè, quan khách, không ṿng hoa, không phúng điếu”
Bà Hàn cắt ngang lời: “Thế th́ không sợ người ta nghị dị, chê cười? Thiên hạ tưởng gia đ́nh keo kiệt, bần tiện, không dám chi tiền, hoặc người ta chê ḿnh nghèo?”
Bà Kim thở dài: “Quan trọng nhất là ước nguyện của người quá cố. Biết họ muốn ǵ, và ḿnh làm được ǵ trong khả năng tài chánh của gia đ́nh. Nhiều người chết, muốn tang lễ đơn giản, mà gia đ́nh sợ bạn bè bà con dèm pha, phải gồng ḿnh lên chi tiêu, nợ nần, mua lo âu vào thân. Cách tốt nhất, là mỗi người, làm sẵn di chúc, viết rơ các ước muốn của ḿnh, trong khả năng tài chánh có thể. Chuẩn bị trước khi chết một chương tŕnh và lối tang lễ mà ḿnh ưa thích, mong muốn, và hợp với khả năng tài chánh sẵn có. Đừng để gánh nặng đè lên vai người c̣n sống, và đôi khi thực hiện tang lễ trái với ư muốn của ḿnh. Đừng có dặn miệng thôi, không có bằng chứng, con cháu nhiều người quên mà không ai nghe. Khi đó, gia đ́nh đỡ bối rối, v́ kẻ muốn thế nầy, người muốn thế kia, gây gổ nhau. Nếu tang lễ có đơn giản, th́ cũng không ngại ai chê cười. Nếu những người có dư tiền, muốn hoang phí đem chôn tiền xuống đất, th́ cũng không ai trách móc . Bà nội tôi ngày trước, muốn con cháu mặc áo sô, thắt lưng rơm, dép cỏ, khóc lóc, nằm lăn lộn cản đường xe tang. Thuê thêm người khóc mướn làm điếc tai bàng dân thiên hạ. Thấy không đẹp, thiếu văn minh. Nghe đâu ông cố nội của tôi chết, ḥm quàn trong nhà gần môt năm dài, tiếp khách viếng tang, chôn xong th́ bà cố chết v́ quá mệt nhọc, và gia đ́nh sạt nghiệp.”
Ông Hàn hỏi: “Trẻ như chúng tôi, có nên viết di chúc không? Khi nào là lúc nên viết?”
“Trên năm mươi tuổi, th́ viết được rồi. Những người bệnh nặng, nên viết ngay là tốt nhất. Tôi biết, nhiều người Mỹ giàu hàng trăm triệu, khi chết cũng muốn làm đám tang đơn giản, tối thiểu, không cho ai nh́n mặt, và chỉ có vài chục thân nhân tham dự. Trong nghề, tôi biết khá nhiều gia đ́nh Việt Nam giàu có, khi chết cũng chuyển xác từ bệnh viện thẳng đến nhà thiêu luôn, khỏi phải qua nhiều giai đoạn, nghi thức rườm rà. Rồi bà con bạn bè đến nhà làm lễ tưởng niệm, nhắc chuyện vui buồn liên hệ đến người quá cố trong không khí vui vẻ, b́nh thường. Tôi nhấn mạnh ở điểm nầy, nếu không muốn cho thân nhân bối rối khi ḿnh qua đời, th́ mỗi người lớn tuổi, nên viết sẵn lời dặn ḍ cho gia đ́nh”
Ông anh lớn nói: “Theo tôi nghĩ, người Việt ḿnh bắt chước Mỹ, trưng bày mặt người chết cho bạn bè thân nhân nh́n lần cuối trước khi đem chôn là một việc làm không nên. V́ dù có trang điểm cách nào đi nữa, th́ khi đă chết, mặt mày cũng không c̣n dễ nh́n như khi c̣n sống, nếu không nói là xấu xí, rờn rợn, hốc hác, tái mét. Cái h́nh ảnh cuối cùng trong trí của bạn bè rất quan trọng. Nếu không được đẹp đẽ, thiếu sống động như xưa, uổng vô cùng. Nhiều lần đi đám tang bà con, tôi thấy mặt mày người chết hốc hác, méo mó, miệng vẩu, mắt sâu, mà cứ buồn và tiếc măi, giá như tôi đừng nh́n thấy h́nh ảnh đó th́ hơn, để tôi c̣n giữ măi trong trí cái khuôn mặt vui tươi, rắn rỏi, dễ thương ngày xưa. Nhất là nhiều người bạn, cứ nhắc đến tên, là tôi mường tượng ra đôi mắt sáng, nụ cười như hoa tươi, thay được bằng một h́nh ảnh vêu vao khó nh́n. Tôi cứ muốn quên đi, để lấy lại h́nh ảnh đẹp đẽ xưa, mà không được. Tôi chắc không ai muốn bị bạn bè nh́n họ với một nhan sắc xấu xí cả. Tuy nhiên, cũng có rất ít trường hợp, thấy mặt người chết đẹp hơn khi c̣n sống. Đó là những trường hợp người chết chưa bị bệnh lâu dài, nhan sắc chưa bị tàn phá nhiều. ”
Bà vợ ông Hàn nói: “Theo tôi, th́ v́ người trang điểm kém, hoặc chi ít tiền trang điểm, nên người chết không được đẹp”
Bà Kim cười lớn: “Một chiếc xe Ford đời cũ, làm sao mà sửa lại thành đẹp bằng chiếc xe Mercedes đời mới. Tô trát cũng có giới hạn thôi, ngoại trừ mang cái mặt nạ khác. Theo kinh nghiệm của tôi, th́ không phải đám tang nào của người Mỹ cũng trưng bày mặt người chết cho bạn bè nh́n. Nhất là những người đă đau yếu bệnh hoạn lâu ngày, ngay cả khi chưa chết, họ không muốn ai thấy họ đă ốm o, hốc hác, xấu xí cùng cực.”
Ông Hàn thêm vào câu chuyện; “Khi làm mặt và trang điểm cho người chết, tôi xem chiếu trong phim tài liệu, mà sợ. Ngoài việc moi hết tim gan phèo phổi, dạ dày, ruột non ruột già, thấy người ta c̣n dùng mấy cây sắt dài chừng nửa thước, to hơn chiếc đũa, xiên từ trong miệng xuống cổ, vào thân, có lẽ để giữ cho cái đầu và xác ở vị trí thẳng. Rồi cắt trong nướu, để dùng dây kẽm may, xâu hàm trên và hàm dưới lại với nhau trong vị trí b́nh thường, cho miệng khỏi há ra, và may môi lại với nhau. Dùng chất dẻo đắp vào các nơi cần đắp. Sau đó, dùng phấn, màu, thoa lên mặt, tạo thành một lớp giống như da thường. Cắt tóc, cạo hay tiả râu lại cho đẹp. Nếu ḿnh chứng kiến tận mắt khi họ làm cho thân nhân ḿnh, th́ đau ḷng lắm.”
Ông anh vợ cắt ngang: “Thôi, thôi, dượng đừng nói chuyện đó, nghe mà ghê. Khuất mắt, ḿnh không thấy th́ đỡ sợ. Sao không trở lại câu hỏi chính, là làm thế nào để chi phí tang lễ ít tốn kém nhất?”
Bà Kim cười: “Cách tốt nhất là thiêu xác, và nếu thiêu liền, chuyển xác từ nơi chết, trực tiếp đến ḷ thiêu, tang lể làm tại nhà, không nh́n mặt, th́ đỡ được rất nhiều chi phí khác như tẩm liệm, ướp thuốc, xem mặt, thuê pḥng, xe tang. Thường phí tổn chỉ trên 1000 đô thôi.”
Bà Kim hớp thêm ngụm trà, rồi tiếp: “Có người nói sợ nóng, không dám thiêu. Nhưng khi chết rồi, thần kinh đă tê liệt, th́ đâu biết chi nữa mà nóng hay lạnh. Nếu c̣n biết nóng lạnh, th́ khi nằm dưới đất lạnh lẽo, tối om, chật chội, ngộp , ḍi bọ vi trùng đục khoét, mặt mày teo rúm, há hốc mồm miệng, nhăn răng, khô đét, hoặc rữa mũn ra, th́ có khó chịu hơn không? Chưa kể điều mà chủ nghĩa địa bảo là đất ‘vĩnh viễn’, th́ thường là 49 năm hay 99 năm thôi. Sau đó th́ thông cáo trên báo chí là sẽ dời xác. Con cháu có bao giờ đọc đến cái thông cáo nầy, mà có đọc, cũng không biết đó là mộ của thân nhân ḿnh. Bên Âu Châu, có nhiều hầm nhà mồ, xương chất đẩy, xương của hàng trăm vạn ngôi mộ được đào lên, gom lại, xếp đặt hàng triệu miếng xương lẫn lộn , rất mỹ thuật. Luật lệ nhiều xứ, chỉ cho chôn 5 năm hay 10 năm, hoặc mấy chục năm thôi. Phải bốc mộ sau thời gian đó. Ít có nơi nào là vĩnh viễn hoặc lâu vài ba trăm năm. Ngày nay tại Mỹ, ngựi ta càng ngày càng ưa thích việc thiêu xác. Các xứ khan hiếm đất đai như Nhật, và cả Tàu, Ấn Độ, đều thiêu xác. Ngoại trừ những vùng xa xôi, c̣n giữ lại việc chôn dưới đất.Theo thống kê năm 2009, th́ mười tiểu bang sau đây, có tỷ lệ thiêu xác cao nhất ở Mỹ: Nevada 73.93%, Washington 69.62%, Oregon 69.24%, Hawaii 68.82%, Vermont 65.67%, Arizona 65.60%, Montana 64.81%, Maine 62.75%, Colorado 62.01%, Wyoming 61.76%”
Bà Hàn xen vào: “Người theo đạo Chúa, có thiêu xác được không?”
Bà Kim cười và tiếp lời: “Măi cho đến khi Đức Giáo Hoàng Phao Lồ Sáu tuyên bố việc hoả thiêu là không trái với Giáo Luật vào năm 1963 và ba năm sau, các linh mục được phép làm lễ cho các đám tang hoả thiêu, th́ việc hỏa táng được phát triển rất mau. Ngày xưa giáo hữu Thiên Chuá tin rằng, phải c̣n xác, để chờ ngày phán xét cuối cùng, mà sống lại trên thân xác đó. Ch́ c̣n đạo Do Thái là cấm hỏa thiêu thôi, v́ họ cho rằng, tro cốt nằm trong hủ, không thể “đất bụi trở về lại với đất bụi được”
Ông Hàn bưng bánh ra mời bà con, và nói : “Ông anh rễ tôi kể rằng, thời mới chạy qua Mỹ mấy năm sau 1975, anh em đồng khoá Vơ Bị Đà Lạt đi thăm viếng một người bạn đang hấp hối v́ bệnh ung thư trong khu chờ chết ở Viện Phục Ḥi. Khi đó, đa số đều độc thân, hoặc vợ con c̣n kẹt lại ở Việt Nam, bơ vơ, không bà con thân thích. Anh em thấy ông bạn nằm thiêm thiếp, bàn nhau đóng tiền thiêu xác. Tưởng hắn mê man không nghe được, nhưng bỗng hắn mở mắt ra và nói rơ ràng : “Ông cóc muốn thiêu, sợ nóng lắm. Chôn mà thôi” Đám bạn bè giật ḿnh nh́n nhau. Một ông bạn nóng tánh, gằn giọng: “Đưa tiền đây, tụi tao chôn cho. Thằng nào cũng rách mướp, tiền đâu mà chôn mầy.” Một ông bạn khác nháy mắt, rồi nói: “Mầy muốn chôn cũng được, yên tâm đi.” Khi đi ra ngoải, anh bạn nói: “Cứ hứa đại, cho nó yên tâm chết. Sau khi chết rồi, th́ cóc biết chó ǵ nữa, thiêu hay chôn th́ cũng thế.” Thời đó, mới đến Mỹ, người nào cũng đi làm việc lao động với đồng lương tối thiểu, lo nuôi thân chưa đủ, lại lo gởi tiền giúp gia đ́nh bên Viêt Nam, tiền đâu mà bỏ ra chôn cất bạn bè, đ̣i việc ngoài khả năng, làm sao mà thoả măn được? Nầy chị Kim, chị biết tại sao ngày nay người ta chuộng việc thiêu xác hơn là chôn không?”
Bà Kim ăn bánh, uống nước, rồi thong thả nói: “Theo nghiên cứu của các nhà xă hội học, người ta chuộng thiêu hơn chôn v́ càng ngày người có học thức cao càng đông đảo hơn, việc thiêu xác được quần chúng chấp nhận xem như b́nh thường, đất chôn không c̣n dễ dàng và rẻ như xưa, tiết kiệm đất đai cho người c̣n sống, giáo luật không cấm thiêu, tiện lợi, giản dị và tiết kiệm được nhiều th́ giờ, giảm thiểu chi phí không cần thiết.”
Một người khác trong gia đ́nh hỏi: “Tôi nghe nhiều người già mua trước toàn bộ chương tŕnh tang lễ, từ đầu tới cuối. Khi nằm xuống th́ khỏi bàn căi lôi thôi ǵ, và tiền bạc cũng đă thanh toán xong. Gia đ́nh khỏi phải bận tâm. Việc mua trước đó, có thất không, và có lợi hại ǵ không?”
Bà Kim gật gù: “Mua trước toàn bộ các mục cho đám tang cũng là điều hay. Nhưng phải liệt kê rơ ràng từng danh mục cho minh bạch, đừng thiếu khoản nào. Để sau nầy khỏi phải trả thêm, v́ thiếu sót. Cũng có nhà quàn muốn kiếm chác thêm chút chút, khi làm đám tang, nói là ḥm loại nầy chưa về hoặc mới hết, phải chờ mua . Nghe chờ mua ḥm là đă hết hồn, và chấp nhận trả thêm tiền cho cái ḥm đắt hơn.”
Ông Hàn hỏi: “Có khi nào ḿnh mua trước, tiền thanh toán hết rồi, mà khi chết, họ chối từ làm tang ma hay không?”
Bà Kim cười khanh khách: “Chuyện ǵ cũng có thể xảy ra cả. B́nh thường, th́ không có chuyện rắc rối đó. Ngoại trừ khi nhà quàn bị đóng cửa, hoặc đă đổi chủ. Kẹt nhất là khi ḿnh đổi nơi cư trú quá xa nhà quàn kư hợp đồng làm tang lễ, hoặc ḿnh chết ở một chốn xa xôi nào đó, mang xác về tốn kém hơn là chôn hay thiêu ở nơi chết. Thường thường hợp đồng nầy không trả lui được, không chuyển nhượng cho người khác được. Mua trước cũng có cái lợi, là phí tổn kḥi phài tăng theo thời giá.”
Cả nhà mời bà Kim ở lại ăn cơm, để tham dự cuộc họp gia đ́nh và điện thoại khảo giá việc tang lễ. Cả gia đ́nh bàn căi sôi nổi, kẻ muốn chôn, người muốn thiêu, bà chị lớn c̣n muốn làm đám tang linh đ́nh, đủ các nghi thức rườm rà. Cả nhà căi nhau thành to tiếng, măi chưa đi đến đâu, th́ cô Út lấy trong xách tay ra một là thư, nh́n mọi người và nói với giọng run run đầy nước mắt:
“Thưa các anh chị, em muốn cho mẹ có được một đám tang b́nh thường như mọi người. Em để các anh chị quyết định, nhà chúng ta không thiếu tiền, không cần tiết kiệm. Nhưng các anh chị không đồng ư với nhau, có thể sinh ra bất hoà, nên em xin tŕnh lá thư của mẹ gởi cho em từ lâu, để anh chị xem. Đây, em xin đọc lá thư :
“...Sau này mẹ chết, th́ mẹ ước mong các con làm đám tang đơn giản. Không khăn sô, không tụng niệm, không để bà con xem mặt, không phúng điếu, không ṿng hoa, và mẹ muốn được thiêu xác. Tro cốt th́ đem thả xuống Thái B́nh Dương, để mẹ hoà tan vào biển cả, may ra thấm về thấu tận quê nhà bên kia đại dương. Đừng chôn tiền xuống đất. Tiền tiết kiệm được đem cúng cho hội từ thiện ..”
Cả nhà trách cô Út tại sao không đưa là thư ra từ đầu, để khỏi bàn căi lôi thôi, cô khóc mà không trả lời.
Sau khi nhờ bà Kim phối hợp, cả nhà hoàn tất và kư khế ước hỏa thiêu. Chi phí tang lễ chôn cất do nhà quàn đề nghị tổng cọng 34,680 đô, chỉ c̣n tốn 1676 đô bao gồm toàn bộ thủ tục giấy tờ, chuyển xác, hoả thiêu và b́nh tro tạm.
Toàn anh chị em trong gia đ́nh góp thêm tiền, đem tặng hội từ thiện 35 ngàn đô. Cả nhà đều vui mừng, nhẹ nhỏm. /.
Tràm Cà Mau
|