Toàn văn bài phát biểu của Tổng thống Mỹ Obama tại Trung Tâm hội nghị
Quốc gia, sáng 24.5.2016
Xin chào Việt Nam!
Xin cảm ơn Chính phủ và nhân dân Việt Nam đă dành cho chúng tôi sự chào
đón nồng nhiệt trong chuyến thăm này. Xin cảm ơn các bạn có mặt ở đây
ngày hôm nay.
Xin cảm ơn Chính phủ và nhân dân Việt Nam đă dành cho chúng tôi sự chào
đón nồng nhiệt và hiếu khách trong chuyến thăm này. Xin cảm ơn các bạn
có mặt ở đây ngày hôm nay, những người Việt Nam đến từ khắp đất nước,
trong đó có những người trẻ đại diện cho sự năng động, tài năng và niềm
hi vọng của người dân Việt Nam.
Trong chuyến thăm này, sự thân thiện của các bạn đă chạm tới trái tim
của chúng tôi. Nhiều người vẫy tay chào tôi bên đường, làm tôi cảm thấy
được t́nh hữu nghị giữa các dân tộc.
Hôm qua tôi đến thăm phố cổ nổi tiếng của Hà Nội và được ăn bún chả rất
ngon, uống bia Hà Nội. Đường phố thật đông đúc, tôi chưa bao giờ thấy
nhiều xe máy như vậy trong đời ḿnh. Tôi chưa thử qua đường, nhưng có lẽ
sau này có dịp trở lại Việt Nam, các bạn sẽ chỉ cho tôi cách qua đường
như thế nào.
Tôi không phải Tổng thống Mỹ đầu tiên đến Việt Nam trong những năm gần
đây, nhưng tôi là tổng thống đầu tiên - cũng như các bạn - trưởng thành
sau cuộc chiến tranh Việt Nam.
Khi lực lượng quân sự Mỹ rời Việt Nam lúc đó tôi 13 tuổi. Lần đầu tiên
tôi tiếp xúc với người Việt Nam là ở Hawaii, nơi tôi lớn lên. Tôi đă gặp
một số người Mỹ gốc Việt ở đó, nhiều người c̣n trẻ hơn tôi. Nhiều người
trẻ Việt Nam, cũng như hai con gái tôi, khi sinh ra chỉ biết đến ḥa
b́nh và tiến tŕnh b́nh thường hóa quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ. Khi đến
đây tôi ư thức về quá khứ, ư thức về một lịch sử khó khăn, nhưng chúng
ta hướng về tương lai, sự thịnh vượng, an ninh và phẩm giá con người để
chúng ta có thể thăng tiến lẫn nhau.
Tôi cũng trân trọng quá khứ lịch sử rất huy hoàng của Việt Nam. Hàng
ngh́n năm, Việt Nam đă trồng cấy trên mảnh đất này. Chúng ta đă có lịch
sử trống đồng Đông Sơn. Hà Nội đă đứng vững trên ḍng sông Hồng hơn một
ngh́n năm. Thế giới đều biết đến lụa và những bức tranh của Việt Nam và
Văn Miếu là khẳng định về tri thức của Việt Nam. Sau nhiều thế kỷ, vận
mệnh của Việt Nam đă bị nhiều nước can thiệp, nhưng tinh thần bất khuất
của người Việt Nam cũng giống như cây tre như Lư Thường Kiệt đă ghi lại:
Sông núi nước Nam vua Nam ở
Rành rành đă định tại sách trời.
Hôm nay chúng ta cũng nhớ tới lịch sử dài hơn giữa người Việt và người
Mỹ mà chúng ta có thể bỏ quên.
200 năm trước, khi Đấng Lập Quốc Thomas Jerferson của chúng tôi nói
những người Mỹ đi t́m kiếm giống lúa gạo cho nông trại của ḿnh và người
nói đến Việt Nam, nơi nổi danh với giống gạo trắng, ngon, năng suất rất
cao. Tiếp đó, những con thuyền đă đến Việt Nam buôn bán. Trong thế chiến
II, người Mỹ đă tới hỗ trợ người Việt kháng chiến chống lại sự xâm
chiếm.
Khi những phi công Mỹ bị bắn rơi, người Việt Nam đă giúp đỡ họ. Vào ngày
tuyên bố độc lập của Việt Nam, đám đông đă tập trung trên những con
đường của thành phố này và Hồ Chí Minh đă trích Tuyên Ngôn Độc Lập của
Mỹ, rằng mọi người sinh ra đều có quyền b́nh đẳng và Tạo Hóa đă ban cho
họ thụ hưởng các quyền bất khả xâm phạm trong đó có quyền sống, quyền tự
do, và quyền mưu cầu hạnh phúc.
Vào một thời điểm khác, việc theo đuổi những lư tưởng chung và lịch sử
chung trong việc đánh đuổi thực dân đáng nhẽ ra đă đưa chúng ta xích lại
gần nhau. Tuy nhiên thay vào đó Chiến Tranh Lạnh và nỗi lo sợ với chủ
nghĩa cộng sản đă đẩy chúng ta đến một cuộc xung đột và sự phức tạp
xuyên suốt lịch sử nhân loại làm chúng ta lần nữa đă nhận thức được sự
thật đau đớn hơn rằng: chiến tranh dù cho với ư định nào đi nữa đều mang
lại sự đau đớn và bi kịch cho người dân của chúng ta.
Trong các nghĩa trang quân đội gần đây hay trên bàn thờ của các gia đ́nh
Việt Nam chứa đựng đầy những nỗi đau. Có khoảng 3 triệu người Việt Nam,
dân thường và binh sĩ ở cả hai phía, đă mất đi. Trên Bức Tường Tưởng
Niệm Chiến Tranh ở Washington, người ta có thể chạm vào tên của 58.315
binh sĩ vĩnh viễn không trở về ở cả hai nước nơi các cựu binh và gia
quyến của bên thất trận vẫn c̣n đau đớn v́ bạn bè và người thân yêu của
họ đă mất mạng. Chúng tôi những người ở Mỹ học được rằng ngay cả khi
chúng ta bất đồng về cuộc chiến, chúng ta vẫn phải luôn tôn trọng những
người đă ngă xuống v́ đất nước, và chào đón họ trở về với niềm kính
trọng mà họ xứng đáng được có. Chúng ta người Mỹ - Việt có thể tham gia
với nhau ở đây và thừa nhận nỗi đau và hi sinh của cả hai phía.
Trong hai thập nhiên gần đây Việt Nam đă đạt được những tiến bộ to lớn
và ngày hôm nay thế giới có thể nh́n thấy những bước tiến mạnh trong cải
cách kinh tế trong các thỏa thuận thương mại bao gồm cả với Hoa Kỳ.
Các bạn đă hội nhập với nền kinh tế toàn cầu. Bán hàng hóa trên toàn thế
giới. Có nhiều hơn các nhà đầu tư bên ngoài đang đến và có trở thành một
trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất khu vực Châu Á. Việt Nam
đă tiến tới quốc gia có thu nhập trung b́nh. Chúng tôi nh́n thấy sự tiến
bộ của các bạn qua các ṭa nhà chọc trời và sự nhộn nhịp ở hai thành phố
lớn với các trung tâm thương mại lớn.
Trên bản đồ vệ tinh chúng tôi nh́n thấy có không gian và một thế hệ mới
của các công ty khởi nghiệp và điều hành các doanh nghiệp. Chúng tôi
nh́n thấy sự tăng trưởng nơi hàng chục triệu người kết nối với nhau qua
mạng facebook, Instagram. Không phải chỉ để post các bức ảnh “tự sướng”
mặc dù tôi nghe nhiều người làm điều đó và có nhiều người cũng đă mời
tôi cùng chụp ảnh, nhưng c̣n có nhiều người chia sẻ những chính nghĩa mà
họ quan tâm như chiến dịch bảo vệ các cây đại thụ. Những sự năng động
này tạo ra sự tiến bộ thực sự trong cuộc sống của người dân ở Việt Nam
công tác giảm nghèo đă đạt được những thành quả lớn. Sự tiến bộ này nâng
cao thu nhập gia đ́nh và đưa nhiều gia đ́nh vào tầng lớp trung lưu đang
lên của xă hội. Nghèo đói, bệnh tật, và xâm phạm quyền phụ nữ và trẻ em
đă giảm hẳn. Số người được sử dụng nước sạch và điện gia tăng. Trẻ em
nam nữ đang tuổi đi học và tỉ lệ biết chữ đă tiến triển.
Đây là sự tiến bộ phi thường các bạn đạt được chỉ trong thời gian ngắn.
Và Việt Nam đă thay đổi, đồng nghĩa mối quan hệ giữa hai quốc gia cũng
thay đổi. Chúng ta học được nhiều bài học tốt hơn qua đối thoại chân
thành. Cả hai phía sẵn sàng thay đổi. bằng cách này cuộc chiến đă chia
rẽ chúng ta lại trở thành nguồn chữa lành. Nó cho phép chúng ta chịu
trách nhiệm t́m kiếm người mất tích và cuối cùng đưa họ về nước, cho
phép chúng tôi giúp đỡ gỡ bỏ những băi ḿn c̣n chưa nổ. Trẻ con không
thể nào bị mất chân bởi những băi ḿn này.
Chúng tôi sẽ tiếp tục hỗ trợ trẻ em khuyết tật và cũng giúp loại bỏ chất
độc màu da cam. V́ thế Việt Nam có thể thu lợi nhiều hơn từ đất đai
ḿnh. Chúng tôi tự hào v́ những công việc chúng ta đă phối hợp với nhau
tại Đà Nẵng và chúng tôi sẽ tiếp tục hỗ trợ ở sân bay Biên Ḥa. Chúng ta
cũng không quên rằng quá tŕnh ḥa giải của hai nước chúng ta được thúc
đẩy bởi các cựu binh đă từng đối mặt với nhau và nay quay lại với nhau.
Thượng nghị sĩ John McCain, tù binh trong chiến tranh, đă đến gặp Đại
tướng Vơ Nguyên Giáp và nói rằng “Hai nước chúng ta không nên là kẻ thù,
nên làm bạn”.
Nhiều người Mỹ - Việt đă nỗ lực hàn gắn những vết thương và xây dựng
thời đại mới cho hai nước.
Có những người như trung úy Hải quân giờ là ngoại trưởng John Kerry, nay
đang có mặt ở đây. Đại diện tất cả tôi xin cảm ơn ngoại trưởng v́ những
cống hiến tuyệt vời. Chính bởi những người cựu chiến binh đă cho chúng
ta thấy con đường đi và người dân đă cảm thấy rất phấn khích để tiếp tục
mưu cầu ḥa b́nh. Chúng ta trở nên gần gũi nhau hơn, thương mại tự do
ngày càng tăng lên, các sinh viên, học giả cùng nghiên cứu với nhau.
Chúng tôi đă đón nhiều sinh viên Việt Nam hơn bất kỳ nước nào khác ở
Đông Nam Á. Việt Nam cũng đón nhiều khách du lịch Mỹ hơn bao giờ hêt,
khắp nơi trên 36 phố phường cổ Hà Nội, các cửa hàng ở Hội An, cố đô Huế.
Người Việt và người Mỹ đều có thể ngâm nga bài hát của Văn Cao “Từ nay
người biết quê người. Từ nay người biết thương người”. Với vai tṛ là
tổng thống, tôi muốn tiếp tục những sự tiến bộ này của quan hệ hai nước
và với quan hệ đối tác toàn diện của chúng ta ngày càng gần gũi hơn,
chúng ta đang ngày càng hợp tác.
Mục tiêu của tôi trong chuyến thăm này là chúng ta xây dựng nền tảng
ngày càng vững chắc hơn cho quan hệ hai nước trong nhiều thập kỷ tới.
Trong một cách nào đó, lịch sử của chúng tôi đă bắt đầu với tổng thống
Thomas Jerferson. Hơn hai trăm năm giờ đây đă dần viên măn. Chúng ta đă
mất rất nhiều năm để nỗ lực hàn gắn quan hệ. Chúng tôi muốn nói một điều
mà chúng tôi không thể tưởng tượng được trước đây: ngày hôm nay, hai
nước đă trở thành bạn bè, đối tác của nhau. Tôi tin tưởng rằng những
kinh nghiệm của chúng ta sẽ là những bài học cho cả thế giới. Trong một
thời điểm mà có những cuộc xung đột tưởng như không thể kết thúc, không
giải quyết được th́ giờ đây quan hệ của chúng ta đă cho thấy có thể tạo
ra sự thay đổi, nếu chúng ta thay đổi tấm ḷng. Một tương lai tốt đẹp
hơn là điều khả thi nếu chúng ta không c̣n là tù nhân của quá khứ. Chúng
ta đă minh chứng rằng ḥa b́nh bao giờ cũng tốt đẹp hơn chiến tranh. Với
sự tiến bộ, phẩm giá con người cần được thúc đẩy chứ không phải là chiến
tranh hay xung đột. Đây là điều mà hai nước đă chỉ ra cho thế giới thấy.
Quan hệ đối tác giữa Mỹ với Việt Nam dựa trên những điều căn bản:
Việt Nam là một nước có chủ quyền độc lập và không có quốc gia nào khác
có thể áp đặt ư chí hay quyết định vận mệnh của người dân Việt Nam. Độc
lập, chủ quyền ấy do người dân Việt Nam quyết định.
Mỹ rất quan tâm đến sự thành công của Việt Nam, nhưng mối quan hệ đối
tác toàn diện với Việt Nam chỉ mới là giai đoạn khởi đầu.Tôi không c̣n
nhiều thời gian nữa trong nhiệm kỳ của ḿnh nhưng tôi mong muốn ḿnh có
thể đóng góp nhiều hơn cho quan hệ hai nước. Trước tiên, chúng ta cần
hợp tác nhiều hơn để tạo ra và đem lại những cơ hội thịnh vượng thực sự
cho người dân hai nước. Tôi hiểu những giá trị mới của nền kinh tế toàn
cầu trong thế kỷ 21. Ḍng vốn đầu tư và thương mại sẽ đổ về các nước có
nền pháp quyền và có hành lang pháp lư đúng đắn bởi v́ không ai muốn hối
lộ để bắt đầu công việc kinh doanh, bởi không ai muốn đến trường hay
buôn bán nếu họ không biết họ sẽ bị đối xử như thế nào. Nền kinh tế tri
thức sẽ đổ vào các quốc gia nơi con người có quyền tự do suy nghĩ và
trao đổi ư tưởng, và sáng tạo. Do vậy, phát triển thự sự không chỉ là
khai thác kẻ khác nhưng cần đầu tư vào nguồn lực giá trị nhất là con
người. Đó là những kỹ năng đào tạo và đầu tư vào những con người có tài
năng, thay v́ khai thác tài nguyên thiên nhiên. Đây là những thế mạnh mà
Mỹ có thể hợp tác với Việt Nam.
Ngày hôm qua như tôi đă thông báo, lực lượng ǵn giữ ḥa b́nh (Peace
Corps) sẽ đến Việt Nam tập trung chủ yếu vào việc đào tạo tiếng Anh. Thế
hệ trước của người Mỹ đến đây để chiến đấu, nhưng thế hệ sau của người
Mỹ đă đến đây để dạy dỗ và đóng góp cho sự phát triển của Việt Nam và
làm sâu sắc hơn t́nh hữu nghị hai nước.
Các công ty công nghệ hàng đầu, đại học danh tiếng Mỹ đă đến Việt Nam để
hợp tác, đào tạo về khoa học công nghệ, toán học, y tế…v́ khi chúng tôi
muốn chào đón nhiều công dân, thanh niên Việt Nam sang Mỹ th́ chúng tôi
cũng muốn thế hệ trẻ Việt Nam được hưởng nền giáo dục đẳng cấp toàn cầu
ngay tại Việt Nam.
Do vậy, tôi rất vui mừng thông báo với các bạn, mùa thu năm nay đại học
Fullbright sẽ đi vào hoạt động tại TPHCM. Đại học này phi lợi nhuận,
chất lượng cao sẽ cung cấp nhiều học bổng cho sinh viên Việt Nam cho
người nghèo. Các sinh viên, học giả, nhà nghiên cứu hai nước sẽ tập
trung vào các lĩnh vực như chính sách công, quản trị doanh nghiệp, hợp
tác trong các lĩnh vực máy tính, từ thơ của Nguyễn Du, triết học của
Phan Chu Trinh tới lĩnh vực toán của GS Ngô Bảo Châu...
Chúng tôi mong muốn sẽ kết nối những doanh nghiệp trẻ Việt - Mỹ. Nếu có
thể tiếp cận với công nghệ, kỹ năng mà người Việt cần th́ sẽ không có ǵ
là trở ngại với các bạn. Chúng tôi mong muốn khuyến khích cả phụ nữ Việt
Nam, những người có tài năng để đảm bảo về b́nh đẳng giới ở Việt Nam. Từ
thời đại Hai Bà Trưng đến nay, người phụ nữ Việt Nam luôn mạnh mẽ, tự
cường và giúp cho đất nước Viêt Nam tiến lên phía trước. Và bằng chứng
hiển nhiên là tôi nói điều này nơi nào trên thế giới tôi đến. Gia đ́nh,
cộng đồng và quốc gia sẽ cường thịnh hơn khi phụ nữ được b́nh đẳng cơ
hội để thành công trong trường học, công sở và trong bộ máy chính phủ.
Điều này luôn đúng ở bất kỳ đâu và kể cả ở Việt Nam.
Với tư cách là Tổng thống Mỹ, tôi ủng hộ mạnh mẽ TPP, bởi v́ hiệp ước
thương mại này sẽ giúp cho Việt Nam xuất khẩu nhiều sản phẩm hàng ra thế
giới và giúp Việt Nam thu hút thêm nhiều nhà đầu tư. TPP sẽ đ̣i hỏi phải
cải cách để bảo vệ người lao động và nền pháp quyền trong nền kinh tế
tri thức. Hoa Kỳ đă sẵn sàng để hỗ trợ Việt Nam bổ sung điều chỉnh cho
phù hợp với những cam kết đă kí. Trong tư cách là tổng thống Hợp Chúng
Quốc, tôi hết sức ủng hộ hiệp định thương mại này v́ giúp các bạn có thể
mua những hàng hóa chất lượng cao từ Hoa Kỳ. Hơn nữa, tôi ủng hộ TPP v́
nó liên quan đến lợi ích chiến lược. Điều này sẽ giúp cho Việt Nam không
phải phụ thuộc thương mại với quốc gia nào duy nhất và thụ hưởng lợi ích
từ nhiều phía bao gồm cả Hoa Kỳ.
TPP cũng sẽ giúp tăng cường hợp tác vùng, giúp các bạn giải quyết các
vấn đề b́nh đẳng kinh tế, thúc đẩy nhân quyền, giúp cho người lao động
có lương cao và điều kiện lao động an toàn hơn. Trong thời gian gần nhất
người lao động có thể tổ chức nghiệp đoàn độc lập, chống lao động cưỡng
bức và lạm dụng lao động trẻ con. TPP thúc đẩy bảo vệ môi trường và nhất
là góp phần nâng tiêu chuẩn chống tham nhũng trong các thỏa thuận thương
mại. Đây là tương lai, hy vọng mà TPP mang lại cho chúng ta. Tất cả các
quốc gia thành viên, Mỹ hay Việt Nam phải cam kết thực hiện các quy định
mà TPP đặt ra.
Tất cả chúng ta phải nỗ lực v́ sự thịnh vượng kinh tế và bảo đảm an ninh
quốc gia. Điều này mang lại mục tiêu thứ hai mà chúng ta có thể hợp tác
với nhau trong chương tŕnh đào tạo an ninh chung. Trong chuyến thăm này
của tôi hai bên đă nhất trí xây dựng niềm tin, tiếp tục công tác đào
tạo, cung cấp thiết bị cho cảnh sát biển, năng lực bảo vệ hàng hải cũng
như cứu trợ nhân đạo trong thiên tai. Hôm qua, tôi đă tuyên bố Mỹ sẽ dỡ
bỏ lệnh hoàn toàn cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, đảm bảo Việt
Nam có thể có vũ khí cần thiết để đảm bảo an ninh. Chúng tôi mong muốn
thể hiện rơ cam kết b́nh thường hóa toàn bộ quan hệ của Hoa Kỳ với Việt
Nam.
Thế kỷ 20 đă dạy cho tất cả chúng ta, không chỉ Việt Nam một trật tự
quốc tế và an ninh chung phụ thuộc lẫn nhau. Chúng ta xây dựng thông lệ
chung tất cả quốc gia đều là quốc gia có chủ quyền, dù lớn hay nhỏ phải
được tôn trọng toàn vẹn lănh thổ. Các nước lớn không được bắt nạt các
nước nhỏ hơn, việc giải quyết các tranh chấp cần tiến hành ḥa b́nh. Các
thể chế như ASEAN và Hội Nghị Thượng Đỉnh Đông Á cần được củng cố. Đó là
điều mà chúng tôi tin tưởng và ủng hộ.
Các biện pháp ḥa b́nh và liên kết vùng như ASEAN cần được tiếp tục củng
cố như niềm tin của tôi, niềm tin của Hoa Kỳ. Đây là điều chúng tôi
tuyên bố khi đến thăm Lào đầu năm nay.
Ở Biển Đông, chúng tôi không phải là một bên tranh chấp, nhưng chúng
tôi khẳng định và đề cao quyền tự do hàng hải và hàng không; tự do
thương mại không bị ngăn trở; giải quyết các tranh chấp thông qua pháp
lư và luật pháp quốc tế. Nước Mỹ sẽ đưa tàu và máy bay di chuyển ở
bất kỳ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép, và ủng hộ quyền của các
nước khác hành động như vậy.
Cho dù mối quan hệ hợp tác của chúng ta có gần gũi như thế nào, một
trong các điểm quan trọng trong quan hệ đối tác của chúng ta là giải
quyết sự khác biệt giữa các chính quyền về nhân quyền.
Tôi nói điều này bởi không có quốc gia nào hoàn hảo. Sau 2 thế kỷ lập
nước, chúng tôi vẫn đang phải cố gắng đạt được những ư tưởng chúng tôi
đă đề ra khi chúng tôi lập quốc, như cắt giảm ngân sách cho chính trị,
sự gia tăng bất b́nh đẳng về kinh tế, phân biệt chủng tộc trong hệ thống
tư pháp, bất b́nh đẳng thu nhập giữa nam và nữ. Tất nhiên chúng tôi vẫn
nhận được sự phê b́nh. Ngày nào chúng tôi cũng nhận được phê b́nh, tôi
thề là tôi và chính phủ bị chỉ trích mỗi ngày. Nhưng những lời chỉ trích
cằn nhằn đó mở ra các tranh luận cởi mở giúp chúng ta nh́n nhận sự chưa
hoàn hảo và cho phép mọi người có tiếng nói. Những phê b́nh này giúp
chúng tôi phát triển lớn mạnh hơn, thịnh vượng và công bằng hơn. Việc
mọi người có quyền đưa ra lời phê phán th́ chính là điều giúp xă hội
tiến bộ hơn.
Như tôi đă nói trước, Hoa Kỳ không muốn áp đặt mô h́nh chính quyền của
ḿnh cho Việt Nam. Chúng tôi tin rằng giá trị Hoa Kỳ mà tôi nói là giá
trị phổ quát của nhân loại được Tuyên Ngôn Nhân Quyền Phổ Quát đề cập và
chúng được nêu trong Hiến pháp Việt Nam. Hiến pháp đó khẳng định mọi
công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do tụ tập, tự do lập hội và tự do
biểu t́nh. Đây là những điều đă được quy định trong hiến pháp Việt
Nam.
Tôi xin chia sẻ một số điểm theo quan điểm về vấn đề này. Chúng ta đang
cố áp dụng những nguyên tắc bảo đảm rằng các giới chức chính quyền phải
thực sự thấm nhuần những ư tưởng này. Trong những năm gần đây Việt Nam
đă đạt được nhiều tiến bộ nhưng vẫn chưa cam kết cải thiện luật pháp cho
phù hợp với hiến pháp mới của ḿnh và các chuẩn mực luật pháp quốc tế,
và gần đây đă thông qua luật mà chính quyền hạn chế thông tin. Và như
tôi nói Việt Nam đă cam kết cải cách kinh tế và lao động theo quy định
của TPP. Đây là những bước tiến tích cực và tương lai của Việt Nam sẽ
được người dân Việt Nam quyết định. Mọi quốc gia phải lược hóa lộ tŕnh
của ḿnh.
Hai nước của chúng ta có sự khác biệt về truyền thông, hệ thống chính
trị và văn hóa. Nhưng như một người bạn của Việt Nam tôi xin được nêu ra
lư tưởng của ḿnh khi tin rằng tại sao Việt Nam lại thành công hơn khi
các quyền phổ quát được tôn trọng.
Khi có quyền tự do biểu đạt, tự do ngôn luận, tự do chia sẻ ư tưởng, và
tiếp cận internet và các mạng xă hội mà không bị giới hạn, th́ đó là
nguyên liệu cần để thúc đẩy sáng tạo mà nền kinh tế cần có để phát
triển. Đó là cách mà facebook bắt đầu. Đó là cách các công ty lớn đă
phát triển khi ai đó có ư tưởng khác nhau được đưa ra chia sẻ.
Khi có quyền tự do báo chí, các nhà báo và blogger có thể chiếu sáng vào
những bất công và vi phạm. Đó là cách bắt các công chức phải chịu trách
nhiệm và xây dựng niềm tin chung rằng hệ thống làm việc có hiệu quả. Khi
các ứng viên được chạy đua tranh cử và các cuộc bầu cử diễn ra tự do th́
cử tri có quyền lựa chọn lănh đạo cho ḿnh trong các cuộc bầu cử tự do
và công bằng. Điều đó làm cho đất nước ổn định hơn bởi người dân biết
tiếng nói của ḿnh có giá trị và sự thay đổi ôn ḥa là khả thi. Và họ có
thể đưa người lănh đạo mới vào hệ thống. khi có tự do tôn giáo, không
chỉ cho phép người dân diễn tả t́nh yêu thương và ḷng trắc ẩn vốn là
trung tâm điểm của mọi tôn giáo nhưng c̣n cho phép các nhóm tôn giáo
phục vụ cộng đồng ḿnh qua các trường học, bệnh viện, chăm sóc người
nghèo, người yếu đuối.
Khi có tự do tụ tập, khi công dân có quyền tự do lập hội trong một xă
hội dân sự, th́ chính quyền có thể dễ dàng xử lư vấn đề của ḿnh hơn và
mà đôi khi tự nó không thể giải quyết.
Đó là quan điểm của tôi khi thực hiện các quyền này th́ không phải là
một sự đe dọa cho sự ổn định nhưng thực sự thúc đẩy sự ổn định và là nền
tảng để tiến bộ.
Sau cùng, nó là khao khát có được những quyền đó vốn được tạo cảm hứng
từ những con người khắp nơi trên thế giới và ngay cả tại Việt Nam nhằm
ném đi chủ nghĩa thực dân. Tôi tin rằng việc thực hiện những quyền này
là cách để độc lập đầy đủ nhất mà rất nhiều người mong ước, bao gồm cả ở
đây, nơi một đất nước tuyên bố ḿnh là “của nhân dân, do nhân dân và v́
nhân dân”. Việt Nam sẽ làm khác hơn so với Hoa Kỳ. Và chúng ta phải làm
khác đi so với các quốc gia khác trên toàn thế giới. Nhưng đó là nguyên
tắc căn bản mà tôi nghĩ là chúng ta phải cố đạt và cải thiện.
Khi tôi nói những điều này như một người sắp rời nhiệm sở, người được
hưởng lợi từ quá tŕnh làm việc 8 năm thể hiện qua cách mà hệ thống
chúng tôi làm việc và tương tác với các quốc gia trên toàn thế giới muốn
cải thiện hệ thống của ḿnh.
Cuối cùng tôi nghĩ rằng đối tác của chúng ta có thể đáp ứng các thách
thức toàn cầu mà không quốc gia nào có thể tự ḿnh giải quyết. Nếu chúng
ta bảo đảm sự lành mạnh cho người dân và vẻ đẹp của hành tinh này, th́
sự phát triển sẽ bền vững.
Về thách thức toàn cầu, Việt Nam cần bảo vệ các nơi như Vịnh Hạ Long,
Sơn Đ̣ng v́ tương lai con cháu chúng ta. Nước biển tăng sẽ làm ảnh hưởng
đến các vùng ven biển và như một đối tác với Việt Nam chống lại ảnh
hưởng của biến đổi khí hậu, Việt Nam cần hoàn thành đầy đủ cam kết
Paris. Ta cần giúp người nông dân và các làng mạc, cũng như người dân
chống lại ảnh hưởng vùng ngập mặn như đồng bằng sông Cửu Long - nơi cung
cấp thực phẩm lớn cho thế giới và nuôi sống thế hệ tương lai. Chúng ta
cũng phải giúp đỡ cho các nước để xây dựng năng lực về nhiều vấn đề như
cải thiện y tế, chống lại các đại dịch ảnh hưởng đến tất cả chúng ta. Mỹ
vui mừng khi đă giúp đỡ Việt Nam tham gia hơn nữa nhiệm vụ ǵn giữ ḥa
b́nh của Liên hợp quốc.
Đặc biệt hai nước trước đây tham gia chiến trận, nhưng giờ cùng hợp tác
bảo vệ ḥa b́nh. Việt Nam và Mỹ cần nỗ lực hơn nữa trong việc tăng cường
đối thoại song phương. Một sự hợp tác giúp định h́nh môi trường quốc tế
theo cách tích cực. Những ǵ tôi nói hôm nay không xảy ra qua một đêm
hay là không thể thay thế. Vẫn luôn có những cản trở và sự tụt hậu trên
hành tŕnh. Sẽ có những khi ta hiểu lầm. Sự hợp tác này cần nỗ lực bền
bỉ và đối thoại thực chất từ cả hai phía nhằm liên tục thay đổi.
Nh́n vào lịch sử, thách thức mà chúng ta vượt qua, tôi lạc quan vào
tương lai của quan hệ hai nước chúng ta. Niềm tin tôi là nhờ nền tảng
dựa trên t́nh hữu nghị và cảm hứng chung của người dân. Tôi nghĩ về
những người Mỹ hay Việt Nam đă vượt đại dương bao la, có người được đoàn
tụ với gia đ́nh sau hàng thập kỷ và hay như Trịnh Công Sơn sáng tác ca
khúc “nối ṿng tay lớn” để mở tấm ḷng của ḿnh ra để nhận ra nhân tính
chung nơi mỗi người.
Tôi nghĩ rằng bất kỳ người Mỹ gốc Việt thành công nào, dù là bác sĩ, nhà
báo, thẩm phán, giới chức công vụ. Một trong số họ, người được sinh ra ở
đây, viết thư cho tôi “tạ ơn Chúa, tôi được sống “giấc mơ Mỹ”. Tôi tự
hào là một người Mỹ, nhưng tôi cũng rất tự hào là một người Việt Nam”.
Và ngày hôm nay ông ấy trở về đây để “cải thiện cuộc sống của người Việt
Nam”. Tôi nghĩ về một thế hệ người Việt mới, rất nhiều người trẻ đang ở
đây, những người sẵn sàng để lại dấu ấn trên toàn thế giới, và tôi muốn
nói với người trẻ đang lắng nghe đây: tài năng, động lực, ước mơ của
bạn, trong những thứ đó, Việt Nam có mọi thứ cần để tiến tới. Tương lai
nằm trong tay các bạn. Đây là thời điểm của bạn. Và nếu bạn theo đuổi
tương lai ḿnh muốn, tôi muốn bạn biết rằng Mỹ luôn là đối tác và người
bạn của các bạn.
Sau này, khi các bạn trẻ cùng học tập, cùng phối hợp sáng tạo và kinh
doanh với nhau, hăy nhớ tôi ủng hộ sự an toàn, thăng tiến nhân quyền và
bảo vệ hành tinh này cùng với nhau. Tôi muốn các bạn nghĩ lại thời điểm
này và hi vọng vào tầm nh́n mà tôi đưa ra hôm nay. Hay nếu tôi có thể
nói cách khác như các bạn biết rơ về Truyện Kiều, Nguyễn Du đă nói:
“Rằng trăm năm cũng từ đây
Của tin gọi một chút này làm ghi”.
“Cảm ơn các bạn. Thank you very much. Thank you Vietnam”