Tôi viễn mơ
Phan Thiết Nguyễn Kim Khánh
Thủa nhỏ cắp sách đến trường, tôi thả hồn mơ mộng theo trang sách học:
"Cỏ non xanh rợn chân Trời".
Ở quê ta, tôi chưa thấy cảnh ấy, tôi chưa viễn mơ đồng cỏ chạy xa tắp như một biểu tượng của sự thanh b́nh, của tâm hồn an lạc rộng mở… Nay ở hải ngoại, tôi đă đi qua những đồng cỏ, lái xe mấy giờ chưa hết và quả thật tôi xúc động, xao xuyến khi b́nh minh ló dạng, hay chiều tà lặng bóng trên những đồng cỏ bạt ngàn ở Bắc Mỹ, ở Úc Đại Lợi.
Lạ thay, mầu xanh của cánh đồng cỏ bắt tôi liên tưởng tới những ruộng lúa ở quê nhà. Từ ruộng lúa, tôi hồi tưởng và mơ thấy cái ổ rơm ở miền Bắc trong mùa đông giá rét. Ngoài trời gió bấc rít ào ào, tôi thu ḿnh nằm trong ổ rơm nhận hơi ấm tỏa ra từ rơm rạ, chợt nghe bà hàng xóm thỉnh hồi chuông chiều cúng Phật, tôi thấy ḷng dịu lại, và nhận ra hạnh phúc nhỏ nhoi, mong manh của đời người.
Tôi nhớ tới đêm hè oi bức của xứ Huế, tôi thuê đ̣ sông Hương chèo lên Kim Long cắm sào nằm ngắm sông nước. Tiếng chuông chùa boong boong rơi trong chiều thu không, nhắc tôi "Hồi Chuông Thiên Mụ", ḷng tôi bồi hồi nhớ tới những phế hưng của bao triều đại đă qua trên cảnh sông nước này.
Về miền Nam, những ngày học thi. Tôi hay đạp xe vào các ngôi chùa cổ ở Gia Định, là những chỗ rất lư tưởng cho tôi cầm trí ôn bài. Mùi hoa ngâu, hoa sói phảng phất quyện lẫn với mùi hương trầm làm cho ḷng tôi nhẹ nhỏm, lâng lâng giữa lúc tâm trí căng thẳng v́ bài vở. Tôi nhớ tới cuốn tiểu thuyết "Hồn Bướm Mơ Tiên", tuy tôi không phải là anh chàng Ngọc đi t́m Lan ở chùa Long Giáng, nhưng mối t́nh học tṛ đầu đời, vụng về mà ngọt ngào của tôi đă diễn ra ở một ngôi chùa; chùa đủ bốn mùa xuân, hạ, thu, đông để cảm nhận cái hiện sinh mong manh của kiếp phù sinh.
Đạo Phật đẹp lắm, đạo Phật đă in vào tâm trí tôi những kỷ niệm êm đềm từ tuổi ấu thơ. Ngôi chùa Long Giáng tôi chưa thấy một lần mà sống măi trong tôi qua ng̣i bút tuyệt vời của Khái Hưng. Mấy chục năm qua rồi, tôi c̣n nhớ măi như bài học thuộc ḷng ấy, xin chép ra đây để cho ḷng ḿnh xúc động:
"Hai người đứng lại ngắm chùa. Lưng chừng một cái đồi cao, mấy nóc nhà rêu mốc chen lẫn trong đám cây rạm rạp, bốn góc bốn gác chuông vượt lên trên từng lá xanh um.
Phía tây, sau dẫy đồi cỏ biếc sắc trời đỏ ửng lấp lánh qua các khe lá xanh đen. Mái chùa rêu phong đă lẫn màu cùng đất, cùng cây, cùng cỏ. Khoảnh khắc, mấy bức tường và mấy cái cột gạch quét vôi chỉ c̣n lờ mờ in h́nh trong cảnh nhuộm đồng một màu tím thẫm.
Trong làn không khí yên tĩnh êm đềm, tiếng chuông chùa thong thả nhân nga… như đem mùi thiền làm tăng vẻ đẹp của thiên nhiên. Lá cây rung động, ngọn khói thướt tha, bông lúa sột soạt như cảm tiếng gọi của Mâu-Ni, muốn theo về nơi hư không tịch mịch".
Tôi thích đạo Phật như Đức A-Nan-Đà, chỉ mê 32 tướng tốt của Phật mà theo Phật. Tôi mê đạo Phật v́ cái vẻ hiện sinh làm cho cuộc đời trần thế mát dịu giữa sa mạc cảnh đời bể khổ. Chuyện thiên đường, địa ngục, nát bàn, một kiếp, nhiều kiếp là những chuyện xa vời, ngoài khả năng hiểu biết và "kiến" của con người. quyền tự do tín ngưỡng để chọn cho ḿnh một số phận đời sau.
Đức tin không ngăn cản con người hiện sinh với những vẻ đẹp của vạn pháp ở chung quanh. Mê tiếng hát ngọt ngào của một ca sĩ, nhưng không nhất thiết phải chiếm hữu con oanh vàng kia để nhốt vào chiếc lồng riêng thuộc quyền sở hữu của ḿnh. Cái đẹp vẫn c̣n đó, ta và đẹp cần ǵ phải nên một, ta cứ biết đẹp và thưởng thức cái đẹp là đủ. Con oanh vàng bị nhốt vào chiếc lồng riêng của ta, chắc ǵ sẽ sung sướng và hót hay bằng ở ngoài thiên nhiên.
Theo lời Phật dạy để cho hiện sinh vốn đẹp th́ cứ đẹp măi:
"Chấm dứt việc ác
Thi hành đức-hạnh
Giữ ḷng trong sạch
Đó là lời Phật dạy".
Biến cố 1.11.1963, là sự tàn ác của con người xử với đồng loại nhằm thực hiện một mưu đồ. Làm điều ác, th́ phải đền tội và nếu đền bồi không được th́ phải hoàn trả sự công chính cho nạn nhân, cho lịch sử. Đó là đ̣i hỏi của công lư ngàn đời tiềm ẩn tận đáy ḷng của mỗi con người. Khi xem kịch bạn cảm thấy nghẹn ngào, đôi khi cay mắt cho những cuộc đời oan trái, chịu sự bất công và áp bức, bạn nổi giận, có khi văng tục trước sự đanh đá, độc ác của con người. Tôi cũng vậy, tôi chỉ làm cái công việc diễn tả lại ḷng tôi trong một vở kịch, mà tôi có "dự phần" là chính cái xă hội tôi đă sống.
Và biến cố 1.11.1963, Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm đă bị giết chết. Vậy, đối với những kẻ phạm tội giết người th́:
- Giết người cố t́nh là can tội sát nhân, chỉ có phường đạo tặc mới làm.
- Giết người ngay lành, tội sát nhân thêm phần gia trọng.
- Giết tù nhân, ngoài tội sát nhân c̣n mắc tội phạm quốc tế, v́ vi phạm công ước về tù nhân.
- Giết người ái quốc, kẻ sát nhân can thêm tội phản quốc, v́ ảnh hưởng tới toàn thể đời sống của một quốc gia.
- Giết người công chính, là phạm tội cực trọng, v́ ảnh hưởng tới nhiều thế hệ.
Đó là công lư ngàn đời dù ở Đông hay Tây, dù tín ngưỡng nhà Phật hay nhà Chúa, nhân loại đều có một mẫu số chung về thiện ác.
Phan Thiết Nguyễn Kim Khánh