Truất phế cựu Hoàng Bảo Đại
Nhị Lang, tức Thái Lân
Cố vấn Mặt Trận Quốc Gia Kháng Chiến Việt Nam
(Trích đoạn Tài liệu Lịch sử: Nhị Lang: Phong Trào Kháng Chiến Tŕnh Minh Thế từ trang 298)
Đúng 10 giờ sáng, Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm, với bộ quần áo bằng Sharskin trắng, tiến vào pḥng họp sau tiếng hô của một nhân viên nghi lễ. Mặt ông nặng vẻ ưu tư, khác hẳn với gương mặt rạng rỡ thuở xưa, lúc ông vào thăm viếng chiến khu Liên Minh. Ông mở lời cám ơn tất cả mọi người, rồi tuyên bố lư do như đă tŕnh bày đại khái trong bức thư mời trước. Chỉ một vài câu vắn tắt, xong ông lại xin phép cáo lui: “Để cho quư Ngài được tự do thảo luận!”
Cử tọa ngạc nhiên, bởi ai cũng tưởng Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm sẽ cùng ngồi lại với các nhân vật chính trị, để bày tỏ quan điểm của riêng ông đối với việc Bảo Đại gọi ông sang Pháp. Đây cũng là một bằng cớ cho thấy Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm khá tôn trọng tinh thần dân chủ. Việc ông đi hay ở sau này là do đại chúng toàn quyền định đoạt, chứ ông không có ư định chi phối lập trường các đoàn thể cũng như các nhân sĩ có mặt.
Hội nghị bắt tay vào việc ngay tức khắc. Ông Nguyễn Bảo Toàn được bầu làm Chủ Tọa, và ông Phạm Việt Tuyền làm Thư Kư buổi họp. Tôi liếc thấy ai nấy đều chăm chỉ nghiên cứu bức thư mời của Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm, và dường như người nào cũng chỉ có ư định sẽ thảo luận chung quanh đề tài: “Nên hay không nên tán thành cho Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm qua Pháp theo lệnh của Bảo Đại” mà thôi.
Tôi bèn “nổ phát súng” đầu tiên:
Thưa quư vị, tôi được chỉ thị của đoàn thể chúng tôi là Mặt Trận Quốc Gia Kháng Chiến Việt Nam, tới đây gặp quư vị không phải để nói về việc Cụ Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm có bổn phận hay không có bổn phận thi hành lệnh triệu thỉnh của Bảo Đại. Mà trái lại, tôi xin thẳng thắn đặt vấn đề là đă đến lúc chúng ta cần truất bỏ quyền hành của ông Quốc Trưởng vô dụng kia đi. Là v́ ông ta đang làm một việc trái với nguyên tắc lănh đạo Quốc Gia. Thử hỏi, thành phố Sài g̣n đang có biến, dân chúng xôn xao lo sợ, tại sao ông Bảo Đại lại chọn ngay chính lúc này để bắt buộc Cụ Thủ Tướng phải bỏ nước sang tận bên Pháp xa xôi, để gọi là “tham khảo ư khiến”. Tham khảo cái ǵ? Phải chăng đây là mưu kế nhằm lật đổ Chính phủ này? Vậy tôi xin tuyên bố dứa khoát, nếu quư vị bằng ḷng thảo luận việc truất phế Bảo Đại, th́ tôi ở lại. Bằng không, tôi xin phép ra khỏi pḥng này ngay.
Cả cử tọa bàng hoàng trước lời đề nghị cứng rắn của tôi. Hồ Hán Sơn không chậm trễ, lên tiếng phụ họa:
“Nhân danh Việt Nam Phục Quốc Hội, chúng tôi đồng ư với Mặt Trận Quốc Gia Kháng Chiến, yêu cầu quư vị đừng bận tâm lệnh triệu thỉnh vô lư của Bảo Đại nữa, mà hăy đồng tâm làm một cuộc Cách Mạng, chấm dứt ngay vai tṛ của ông Quốc Trưởng kia đi cho xong. Nếu ư kiến này không được hưởng ứng, tôi cũng xin rút lui ngay tức khắc”.
Thế là hai anh em chúng tôi, kẻ “tung” người “hứng”, nhanh chóng chuyển cuộc họp đi sang một hướng khác mà không ai ngờ tới. Đáng chú ư ở chỗ ông Nguyễn Bảo Toàn là người đầu tiên lên tiếng tán thành việc truất phế Bảo Đại, khiến các nhân vật khác không ngần ngại nối gót theo ông. Nên nhớ là hồi mùa Hạ năm 1948, ông Nguyễn Bảo Toàn, Bí Thư Đảng Dân Xă (Ḥa Hảo), đă là một trong số các lănh tụ quốc gia bay sang Hong Kong, xây dựng cái gọi là “Giải Pháp Bảo Đại”, sau khi Cao Ủy Pháp Emile Bollaert lên tiếng tại Hà Đông, bày tỏ lập trường của Pháp không muốn nói chuyện điều đ́nh với Hồ Chí Minh nữa, và muốn giải quyết vấn đề Việt Nam với cánh Quốc Gia có uy tín. Ta có thể nói ông Nguyễn Bảo Toàn đă có công với “Giải Pháp Bảo Đại” vậy mà nay chính ông lại mau chóng đồng ư phế bỏ Bảo Đại trước hết, thành thử các đoàn thể và nhân sĩ khác thấy không c̣n lư do ǵ để thắc mắc nữa.
Bầu không khí bỗng sôi nổi hẳn lên. Nhất là các đoàn thể hoặc tổ chức lâu nay vốn có ḷng ủng hộ Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm th́ lại càng bồng bột “quá khích” hơn ai hết. Từ chỗ thụ động, họ bước sang thế chủ động, hy vọng nhờ chúng tôi đứng mũi chịu sào, họ sẽ trừ khử được một con “Ngáo Ộp” từng làm cho Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm quên ăn, mất ngủ. Ông Bùi Quang Nga, hiệu là Văn Ngọc, vừa hô to: “Đả Đảo Bảo Đại” vừa tuột giày, ném thẳng lên chân dung của Bảo Đại treo trên vách pḥng Khánh Tiết. Tiếp đó, người ta đưa ư kiến triệt hạ ngay bức chân dung kia xuống, và người ta công cử cá nhân tôi đứng ra làm hai việc tượng trưng, chấm dứt một triều đại, đánh dấu một khúc quanh lịch sử. Tôi được nhiều nhân vật – đáng chú ư nhất là Luật sư Vũ Văn Mẫu (Thủ tướng cuối cùng của Đệ nhị Cộng Ḥa) – xúm nhau lại công kênh tôi lên vai họ, để triệt hạ bức chân dung quá sức đồ sộ của Bảo Đại. Bức chân dung ấy, hàng ngày “ngự” trong Dinh Độc Lập, nói lên cái quyền tối thượng của ông Quốc Trưởng bù nh́n, hơn một lần đă đầu hàng Cộng sản vô điều kiện, đă đem cả ấn kiếm nhà Nguyễn cúi đầu dâng cho tên cán bộ Cộng sản Trần Huy Liệu ngày 23 tháng 8 năm 1945 tại cố đô Huế, rồi c̣n cố che đậy sự hèn nhát của ḿnh bằng một câu nói hài hước: “Thà làm dân một nước độc lập, c̣n hơn làm vua một nước nô lệ”. Ông vua thoái vị ấy tưởng đă nằm chết dí bên Hong Kong, nếu không nhờ các lănh tụ quốc gia làm cho sống lại, để được Pháp điểm tô mày mặt đưa về hồi 1949, để cuối cùng chẳng làm nên tṛ trống ǵ cho quê hương xứ sở.
Tưởng cũng nên nhắc lại, là mùa Thu năm 1945, Bảo Đại quá khiếp sợ trước “thế lực tưởng tượng” của bè lũ Hồ Chí Minh, nên không dám có hành động nào khác là đầu hàng Cộng sản cho nhanh chóng để được yên thân. Sau khi trao ấn kiếm cho tên Trần Huy Liệu (nguyên là một thành phần quốc gia đă bán rẻ linh hồn cho Cộng sản) trong một buổi lễ vô cùng tủi nhục trước bao nhiêu tiếng khóc nức nở của Hoàng Thân, Quốc Thích nhà Nguyễn, Bảo Đại bay ngay về Hà nội, vui vẻ đóng vai “Cố Vấn Vĩnh Thụy” cho đẹp ḷng Hồ Chí Minh, bằng cách tham dự tất cả cuộc hội hè do cộng sản tổ chức. Ông sống quá b́nh thản vô tư, cho đến nỗi anh em quốc gia rất lấy làm lo ngại cho tương lai ông. Họ âm thầm t́m cách cứu ông ra khỏi cảnh một thằng tù bị giam lỏng trong căn nhà bên cạnh bờ hồ Hoàn Kiếm.
….
Tới khi cuộc chiến Việt Nam kết liễu bằng trận Điện Biên Phủ, nước nhà bị chia đôi, con người vô trách nhiệm kia lại c̣n gượng gạo đứng lên đ̣i làm chủ miền Nam một lần thứ hai nữa. Nhưng mộng ấy không thành, khiến ông đành tạm thời giữ vai hư vị “Quốc Trưởng”, bị cầm chân vĩnh viễn trên đất Pháp, và miễn cưỡng chỉ định Nhà Cách Mạng Ngô Đ́nh Diệm thành lập Chính phủ mới, với tất cả sụ thù hằn. Thế cho nên, khi Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm cầm quyền, dù với thái độ khiêm cung thành tín “Thừa lệnh Đức Quốc Trưởng”, Bảo Đại vẫn không ngừng quấy phá nơi hậu trường, bằng cách ngấm nhầm xúi dục B́nh Xuyên chống đối vũ trang, sai Tướng Nguyễn Văn Hinh chửi rủa ngày đêm, ra lệnh cho Tướng thân cận là Nguyễn Văn Vỹ âm mưu cướp chính quyền, lén lút mặc cả với B́nh Xuyên để sắp đặt cho ông Lê Văn Viễn (bảy Viễn) lên làm Thủ Tướng. Tự thủy chí chung, người ta thấy Bảo Đại không hề nghĩ ǵ tới số phận của nước nhà trước cái hiểm họa Cộng sản, mà chỉ mong thỏa măn ư muốn riêng tư mà thôi.
Một con người như thế, quả thật không c̣n xứng đáng nắm vai chủ chốt, mà bức công hàm triệu thỉnh Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm sang Pháp giữa lúc B́nh Xuyên đang nổi loạn, quả là “Giọt nước làm tràn miệng ly”, không ai có thể chấp nhận được. Một cuộc cách mạng phải xảy ra. Và cuộc cách mạng ấy đă xảy ra tại Dinh Độc Lập ngày 29 tháng 4 năm 1955. Cho nên, khi cái khung h́nh của Bảo Đại rơi đánh đùng một tiếng xuống nền Dinh Độc Lập, th́ bao nhiêu gót giầy cùng giẫm lên giữa những tiếng la hét giận dữ…
Trong bầu không khí tột cùng sôi nổi – có lẽ chỉ xảy ra một lần duy nhất tại Dinh Độc Lập mà thôi – các diễn giả dần dần buông rơi hết mọi sự dè dặt lúc đầu, để trở nên nhiệt thành với cách mạng, và dơ tay tán đồng một cách nhanh chóng, dễ dàng, mọi ư kiến do tôi và Hồ Hán Sơn lần lượt đưa ra. Hội nghị đă lưu lại cho lịch sử một Bản Quyết Nghị nảy lửa, gồm 3 điểm như sau:
1 Truất phế Bảo Đại.
2 Giải tán Chính phủ Ngô Đ́nh Diệm.
3 Ủy nhiệm Chí sĩ Ngô Đ́nh Diệm Thành lập Chính phủ Cách Mạng Lâm Thời, tổ chúc Tổng Tuyển Cử, tiến tới Chế độ Cộng Ḥa.
Có một điều đáng nói, là sau khi tuyên bố giải tán Chính phủ Ngô Đ́nh diệm rồi, các diễn giả đâm ra lúng túng, không biết dùng tước hiệu ǵ kèm theo cái tên của Cụ Ngô Đ́nh Diệm, chả nhẽ lại lại gọi trống không th́ khiếm nhă. Tôi bèn đề nghị hai chữ “Chí Sĩ” và được cử tọa hoan nghênh. Kể từ đó, danh từ Chí Sĩ thường được nhắc nhở trong dư luận. Tôi nh́n đồng hồ, lúc ấy vừa đúng 5 giờ chiều. Nghĩa là cuộc họp đă kéo dài suốt 7 tiếng, được chính phủ cung cấp bữa ăn trưa đạm bạc bằng bánh ḿ thịt nguội và nước ngọt.
Bây giờ là lúc cử tọa đề nghị Chủ tịch Nguyễn Bảo Toàn thân hành đi mới Thủ Tướng Ngô đ́nh Diệm xuống pḥng họp, để nghe kết quả. Khi Thủ Tướng nghe xong, tôi thấy mặt ông tái hẳn đi. Tôi chắc ông không ng̣ cuộc họp bất thường này lại quay sang một chiều hướng khác, dẹp tan cái chuyện “Thủ Tướng nên đi hay không nên đi sang Pháp”, và lôi kéo ông đi một bước quá xa như vậy. Thâm tâm ông chỉ muốn được khuyến cáo là có nên thi hành mệnh lệnh của Bảo Đại hay không mà thôi. Ai ngờ bây giờ chẳng những người ta không chịu để ông ra đi, mà người ta c̣n hất chân ông Quốc Trưởng, và giải tán luôn cái Chính phủ hiện hữu của ông, th́ hỏi c̣n cái biến cố nào đáng ghê sợ hơn?
Thành thật mà nói, Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm không thể không vui mừng khi hất đi được cái gánh nặng: “Thừa ủy nhiệm Đức Quốc Trưởng” trên vai, khi loại bỏ được một h́nh ma bóng quế luôn đe dọa ông trong khi hành xử quyền hành. Tuy nhiên, hất cái gánh nặng kia, th́ lại đèo theo lên vai cái gánh nặng mới khác của Ủy Ban Cách Mạng, phải chịu quyền ủy nhiệm của Cách Mạng trong những ngày sắp tới, th́ c̣n biết xử trí làm sao đây? Cho nên Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm thoáng lộ vẻ đăm chiêu, và nói bằng một giọng trầm mặc:
“Xin quư Ngài cho tôi được có thời giờ suy nghĩ kỹ vấn đề trọng đại này”.
Tôi muốn thuật rơ các chi tiết trên đây, để đánh đổ luận điệu ngu ngốc xuyên tạc của mấy kư giả Tây phương cho rằng Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm đă “sắp đặt” và đă “dùng tiền bạc để mua chuộc các đoàn thể chính trị” nhằm “Đẻ” ra “một cuộc cách mạng giả tạo để củng cố quyền hành”. Sự thực cho thấy, Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm không “Đẻ” ra được cái ǵ sốt cả, và ông tướng Mỹ Edward Lansdale cũng chả đóng được “vai tṛ đạo diễn” nào trong sự thay đổi lịch sử, như bọn nhà báo tây phương đă xác quyết. Trái lại, Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm bị đặt trước sự đă rồi, bị ép buộc đi vào con đường Cách Mạng lật đổ triều Nguyễn bằng Quyết Nghị lịch sử ngày 29 tháng 4 năm 1955. Cánh cửa Cách Mạng đă mở sẵn, Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm chỉ c̣n bước qua bằng cuộc Trưng Cầu Dân Ư ngày 26 tháng 10 là xong ván bài Bảo Đại. Các nhà báo Tây phương toa rập với bọn Cộng sản Hà Nội, luôn luôn xuyên tạc và bôi nhọ Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm và miền Nam, luôn luôn chối bỏ các biến cố lịch sử đương nhiên của miền Nam. Nhưng lịch sử bao giờ cũng là lịch sử, biến cố bao giờ cũng là biến cố từ ḷng dân chúng miền Nam phát ra. Và riêng tôi xin làm một chứng nhân, sẵn sàng đương đầu với bất cứ ai ngoan cố cho rằng cuộc cách Mạng ngày 29 tháng 4 năm 1955 là “một cuộc cách mạng giả tạo”, là “sản phẩm” của chế độ Ngô Đ́nh Diệm.
Sáng ngày 30 tháng 4, một cuộc họp tập hợp tự động của các giới nhân sĩ Sài G̣n được tổ chức tại pḥng Khánh Tiết Ṭa Đô Chính. Các ông Nguyễn Bảo Toàn, Hồ Hán Sơn và tôi được mời ra thuyết tŕnh về cuộc Cách Mạng ngày hôm trước. Cử tọa vô cùng phấn khích, luôn luôn hoan hô tán thưởng. Lại thêm một màn hạ tượng trưng h́nh Bảo Đại treo nơi pḥng Khánh Tiết. Một đồng bào quá hăng say vác khung h́nh ném qua cửa, xuống mặt đường trước Ṭa Đô Chính, may sao không gây thương tích cho người qua lại. Đồng bào lại yêu cầu được thấy mặt Tướng lĩnh Tŕnh Minh Thế, Nguyễn Thành Phương và Nguyễn Giác Ngộ, là những nhân vật của các tổ chức Mặt Trận Quốc Gia Kháng Chiến Việt Nam, Việt Nam Phục Quốc Hội, và Việt Nam Dân Xă Đảng. Ba ông này liền xuất hiện một lượt, và được đón tiếp bằng một tràng pháo tay bất tận.
Tướng Nguyễn Thành Phương vốn có tham vọng riêng, nên đă thuyết phục Tướng Tŕnh Minh Thế và Trướng Nguyễn Giác Ngộ thừa dịp này đứng chung với nhau thành một “Hội Đồng Chỉ Đạo” bao trùm lên Ủy Ban Cách Mạng. Tôi biết Tướng Thế bất đắc dĩ phải nghe lời ông Phương, v́ Tướng Thế đă đồng ư với tôi rằng: Chỉ một ḿnh Ủy Ban Cách Mạng do các đảng phái và nhân sĩ chính thức bầu ra mới có uy danh thực sự. “Hội Đồng Chỉ Đạo” kia đă gây trở ngại cho chúng tôi không ít. Ông Nguyễn Bảo Toàn rất bất măn, nhưng ông không dám bộc lộ ư kiến của ḿnh. Cũng cái “Hội Đồng Chỉ Đạo” kia đă gieo rắc sự nghi ngờ trong ḷng Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm, khiến Chính Phủ càng ngày mất thiện cảm với Tướng Nguyễn Thành Phương và đưa ông tới chỗ suy bại sau này…
Đă thế, cá nhân Hồ Hán Sơn lại phạm thêm một lỗi lầm ngoại giao khác nữa đối với Chính quyền, khiến bầu không khí càng thêm khó thở. Số là ngày mồng 3 tháng 8, Hồ Hán Sơn cùng đi với tôi vào Dinh Độc Lập thăm viếng Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm. Câu chuyện đang vui vẻ, th́ chợt Hồ Hán Sơn buột mồm nói với Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm một câu: “Xin Cụ cứ lo việc chính quyền, c̣n phần đại chúng xin cứ để mặc chúng tôi điều động”. Tôi chết sững trong ḷng trước câu nói quá sức vụng về này. Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm sa sầm nét mặt. Ông có thói quen khi ngồi tiếp khách th́ chắp hai tay trước mặt, không bao giờ ngồi gác chân nọ lên chân kia hoặc dựa ngửa trên ghế. Và hễ găp chuyện bất b́nh, th́ đôi mắt lộ vẻ như chẳng nh́n ai, và ông nói lăng sang chuyện khác ngay.
“Thôi chẳng c̣n ǵ nữa. Thế này th́ rơ ràng là Ủy Ban Cách Mạng manh tâm khống chế quần chúng, đặt chính phủ vào địa vị bù nh́n, rồi có ngày sẽ cướp đoạt chứ chẳng sai”. Tôi chắc Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm đă nghĩ như thế. Hồ Hán Sơn vô t́nh vẽ ra trong đầu óc của Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm h́nh ảnh một Nguyễn Thành Phương “phản nghịch” mà Chính quyền cần phải đối phó. Lúc trở về, tôi thẳng thắn cự tuyệt Hồ Hán Sơn về câu nói vô trách nhiệm của anh. Sơn biết lỗi, ngồi im thin thít.
Do những bất trắc vừa kể ở trên, mối liên lạc giữa Chính quyền với Ủy Ban Cách Mạng càng ngày càng căng thẳng đến độ nghẹt thở. Trụ sở Cách Mạng đặt tại số 25, đường Phùng Khắc Khoan (nhà riêng của Lai Hữu Tài, Cố Vấn B́nh Xuyên, do Chính quyền tịch thu, và nhường cho Cách Mạng) bị Cảnh sát bao vây, khiến tôi phải gọi ông Nguyễn Bảo Toàn cùng tôi đích thân can thiệp, câu chuyện mới được yên. Nguyễn Bảo Toàn chán nản, bỏ sang Phi Luật Tân một dạo, rồi âm thầm rút khỏi Ủy Ban Cách Mạng. Hồ Hán Sơn cũng bị Tướng Nguyễn Thành Phương kéo về nằm yên một xó, chẳng hiểu v́ sao. Chỉ c̣n ḿnh tôi miễn cưỡng chống đỡ ṭa nhà đang suy sụp cho tới khi tôi bỏ nước ra đi.
Xin nói tiếp về cuộc họp nhân sĩ tại pḥng Khánh Tiết hôm 30 tháng 4. Sau khi cử tọa biểu quyết xong bản Quyết Nghị triệt để ủng hộ Ủy Ban Cách Mạng, th́ giải tán. C̣n phần chúng tôi th́ rủ nhau đi bộ vào Dinh Độc Lập để thông báo cho thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm biết các diễn tiến, nói đúng hơn là để giới thiệu với Thủ Tướng rằng ḷng dân nay đă hướng về một phía, không c̣n muốn thấy nước nhà dây dưa ǵ với Bảo Đại nữa cả. Phái đoàn có cả Tướng Nguyễn Giác Ngộ và Nguyễn Thành Phương.
Khi tới nơi vào khoảng 6 giờ chiều. Chúng tôi bắt gặp một số đông Sĩ quan “Quân Đội Quốc Gia” ước chừng 50 người đang ngồi chật cả pḥng khách ở tầng dưới Dinh Độc Lập. Trên lầu, chúng tôi lại thấy Thiếu Tướng Lê Văn Tỵ đang ngồi trong một pḥng khách nhỏ với một tướng khác mà tôi không biết tên. Thấy hơi lạ, tôi bèn nhờ Đại Úy Tùy Viên Tạ Thành Long kín đáo đi ḍ xét t́nh h́nh xem tại sao Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm lại định tiếp kiến với quá nhiều Sĩ quan như vậy. Tạ Thành Long t́m hiểu được lư do, vội vàng hốt hoảng trở lại cho hay là Tướng Nguyễn Văn Vỹ (người cùng ngồi với Tướng Tỵ) đă thừa lệnh Bảo Đại cướp đoạt quyền bính trong tay của Tướng Tỵ từ lúc chiều, và được Tướng Tỵ cùng các Sĩ quan kia hộ tống vào Dinh Độc Lập để cướp nốt quyền lănh đạo chính phủ trong tay của Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm. Như thế, có nghĩa là số người này hoàn toàn đồng lơa với Tướng Vỹ, kéo nhau vào đây tuy không gươm không đao, nhưng rơ ràng là muốn lấy số đông gây áp lực, bao vây Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm như bao vây một con chim nhỏ, để bắt buộc Ông đàng nào cũng phải nhượng bộ, rời khỏi chính quyền. Cần nhắc lại rằng, Bảo Đại không những triệu thỉnh thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm sang Pháp, mà c̣n đ̣i hỏi cả tướng Lê Văn Tỵ cũng phải bỏ cả nhiệm vụ đi theo. Mặt khác, Bảo Đại đặc phong cho Tướng Nguyễn Văn Vỹ làm “Tổng Tư Lệnh Quân Đội Quốc Gia”, một điều khác mà các tướng Tŕnh Minh Thế, Nguyễn Giác Ngộ và Nguyễn Thành Phương đă công khai phản đối bằng một Quyết nghị chung.
Hành động như trên, quả thực Bảo Đại đă vượt ra ngoài phạm vi thể chế đương thời. V́ một chế độ với Quốc Trưởng, với Thủ Tướng, th́ chức Tổng Tư Lệnh phải thuộc về tay Quốc Trưởng, c̣n người cầm đầu Quân đội chỉ có thể là Tổng Tham Mưu Trưởng mà thôi. Gia chí dĩ, Thủ Tướng Ngô Đ́nh Điệm khi lănh đạo chính quyền với điều kiện “Thừa lệnh Đức Quốc Trưởng” tức là mặc nhiên đă là người thay mặt Quốc Trưởng một cách hợp pháp, và mặc nhiên nắm quyền Tổng Tư Lệnh Tối Cao. Vậy tại sao Bảo Đại c̣n phong chức “Tổng Tư Lệnh” cho Tướng Nguyễn Văn Vỹ nữa?
Khi nghe biết về biến cố trọng đại như trên, ai nấy bàng hoàng sửng sốt. Biết được người đeo lon tướng lạ mặt kia là Tướng Nguyễn Văn Vỹ, tôi liền nảy ngay ư kiến bắt ông ta tại chỗ. Tôi chỉ kịp bàn qua vài câu với các Tướng Tŕnh Minh Thế và Nguyễn Thành Phương, và cả hai ông đồng ư gật đầu cho tôi ra tay. Thế là tôi lặng lẽ tiến ra hành lang phía sau Dinh Độc Lập, khi tới chỗ pḥng khách nơi tướng Nguyễn Văn Vỹ đang ngồi tư lự, tôi nhanh nhẹn rút khẩu súng Colt-45 trong chiếc cặp ra, chỉa thẳng vào người tướng Vỹ, ra lệnh:
- Dơ tay lên! Không tôi bắn!
![]()
Trướng Lê Văn Tỵ trông thấy trước, vội đứng ngay lên, và Tướng Vỹ cũng hoảng hốt đứng lên theo, hai tay dơ cao khỏi đầu. Tướng Tỵ liền liều mạng chạy lại ôm lấy tôi, năn nỉ can thiệp để cứu Tướng Vỹ, nhưng tôi sợ ông ta thừa cơ đoạt súng, nên đưa tay trái gạt ông ra và bảo:
- Việc này không có liên hệ tới Thiếu Tướng, xin đừng làm trở ngại.
Mặt khác, tôi gọi Hồ Hán Sơn và bảo:
- Hăy bóc hộ ga lông của ông này cho tôi!
Hồ Hán Sơn tức khắc thi hành theo lệnh, mà hai tay run lẩy bẩy, v́ anh chỉ sợ tôi nóng giận nổ súng bắn nhầm anh.
Một phóng viên ngoại quốc – nếu tôi nhớ không lầm là Francois Sully – không biết chờ chực từ lúc nào ngoài hành lang, đă nhanh nhẹn đẩy một chiếc ghế tới trước cửa, rồi nhảy phóc lên, bấm vội một bức ảnh duy nhất về cái khung cảnh Tướng Nguyễn Văn Vỹ đang giơ tay đầu hàng, xong lại biến đi tức khắc cũng v́ sợ tôi bắn phải anh ta. Bức ảnh hiếm hoi này sau đó đă xuất hiện trên nhiều tờ báo ngoại quốc, đáng kể là tờ LIFE, trong số phát hành hồi tháng 7 năm 1955, đă đăng một loạt những tấm h́nh sống động về việc tôi bắt Tướng Vỹ.
Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm cũng được báo tin. Ông tất tả chạy vào ôm lấy tôi ngay trước mũi súng, và hổn hển nói:
“Tôi xin ngài! Tôi xin ngài đừng làm đổ máu tại đây. Việc ǵ c̣n có tôi đây giải quyết, xin ngài đừng nóng giận!”
Thủ Tướng Ngô đ́nh Diệm miệng nói, tay ông dơ lên che chở cho Tướng Vỹ, rồi đẩy dần Tướng Vỹ ra khỏi gian pḥng, đưa thẳng về chỗ ngủ riêng của Thủ Tướng ở đàng cuối Dinh Độc Lập trông ra đường Hồng Thập Tự. Tướng Lê Văn Tỵ bị tôi cưỡng bức ngồi yên một chỗ, c̣n các Sĩ quan theo ông đang ngồi đợi dưới lầu đều không hay biết ǵ cả. Tướng Thế và Tướng Phương dùng điện thoại liên lạc về Tổng Hành Dinh, ra lệnh cho các đơn vị vơ trang sẵn sàng ứng chiến. Phần tôi, ở cái thế “cưỡi đầu voi dữ”, tôi ra lệnh cho mọi người trong Dinh Độc Lập tuyệt đối không được xuất nhập.
Một lát sau, Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm cho mời tôi và Hồ Hán Sơn vào gặp ông với Tướng Vỹ ngay tại pḥng ngủ. Cả Tướng Lê Văn Tỵ cũng đi theo. Tôi khóa trái cửa pḥng lại, và bỏ ch́a khóa vào túi áo. Chúng tôi năm người ngồi chung quanh một bộ xa lông thấp nhỏ, trước giường nằm của Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm, trên đầu có treo Thánh Giá. Cuộc điều đ́nh gay go bắt đầu. Tướng Vỹ thấy được thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm ra tay che chở, th́ lấy làm yên tâm lại tỏ vẻ cứng đầu, c̣n nuôi cái mộng sẽ quật ngược t́nh thế. Tôi vẫn giữ nguyên lập trường cứng rắn, là bắt giữ tướng Vỹ đưa ông về Núi Bà giam giữ, v́ ông đă đi ngược lại con đường Cách Mạng, âm mưu cướp quyền Tham Mưu Trưởng trong tay Tướng Lê Văn Tỵ giữa lúc Đô Thành đang có biến. Tôi quay hỏi Tướng Tỵ xem có phải như vậy không, Tướng Tỵ gật đầu xác nhận. Ông c̣n nói thêm, là ông đă tự ư nhường quyền Tham Mưu Trưởng cho Nguyễn Văn Vỹ chiều nay, và ông với các Sĩ quan Tham mưu đă hộ tống Nguyễn Văn Vỹ vào Dinh Độc Lập theo lời của Nguyễn Văn Vỹ.
Cái chết của Tướng Tŕnh Minh Thế
Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm đang gắn lon Thiếu Tướng cho Tướng Tŕnh Minh thế vào ngày 13-2-1955. Để rồichưa đầy ba tháng sau Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm đă ôm thi hài của Tướng Thế, hôn lên mắt, mà khóc thương cho một chiến sĩ Quốc Gia đă ngă xuống bởi tên tay sai của Pháp: Mai Hữu Xuân.
Tướng Thế mất lúc 7 giờ chiều mùng 3 tháng 5 năm 1955. Ông bị một viên đạn Carbine duy nhất bắn vào lỗ tai bên phải xuyên thẳng qua mắt trái, tṛng mắt bay mất. Khói đạn c̣n dính bên tai, chứng tỏ kẻ sát nhân phải đứng gần lắm nên mới chính xác như vậy. Một con mắt c̣n lại nhắm nghiền, hàm răng giả của ông cũng đă bay đâu mất. Theo lời Đại úy Tạ Thành Long báo cáo, và chính tôi cũng được Long dẫn đi khám trận, th́ một vài phút trước khi Tướng Thế bị hạ sát, ông đang đứng cạnh một bức tường hoa đă đổ nát (ngay dưới chân cầu Tân Thuận, phía Sài G̣n đi xuống, phải ṿng theo một con đường nhỏ về phía tay trái mới tới được nơi ấy). Ông đưa tay chỉ trỏ, ra lệnh cho quân nhà bắn vào một chiếc Frégate đậu bên kia cầu mà ông nghi là của Pháp giả vờ nằm đó để làm hiệu cho đối phương bắn về phía ông. Cứ theo vị trí kể trên, th́ viên đạn đi xéo từ bên phải ở phía sau, trúng ngay lỗ tai, mà người bắn ra viên đạn ấy không thể cách xa hơn 10 thước, và ắt đă núp dưới chân cầu, sau lưng mục tiêu. Tướng Thế chết gục tức khắc, không kịp thốt ra một lời nào. Giữa lúc ấy, th́ quân Liên Minh đang tiến qua cầu, một chiếc xe Jeep bị bắn hỏng, nằm chết giữa cầu, theo lời tường thuật của Đại úy Nguyễn Tấn Ước.
… Một lúc sau, Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm và Cố vấn Ngô Đ́nh Nhu đều đ̣i ra thăm. Nhưng chúng tôi thành khẩn khuyên hai nhân vật quan trọng ấy là xin hăy đợi tới sáng hôm sau, chứ đừng đến giữa đêm khuya, v́ thành phố Sài G̣n đang có biến, an ninh không được bảo đảm.
Thế là tờ mờ sáng hôm sau (4-5-1955) điện đường chưa tắt, Thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm, Cố vấn Ngô Đ́nh Nhu, cùng toàn bộ nội các và Bộ Tham Mưu (do Tướng Lê Văn Tỵ hướng dẫn), đều tề tựu đông đủ trên căn gác nhỏ ở đường Trương Minh Giảng.
… Thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm tức th́ có một cử chỉ làm anh em chúng tôi vô cùng xúc động và c̣n nhớ măi tới bây giờ. Ông đầm đ́a nước mắt, cúi xuống ôm gh́ lấy thi hài Tướng Thế, rồi hôn ngay trên mặt người chết. Tiếp đó, ông ngất xỉu luôn. Mọi người hốt hoảng, vội vàng t́m cách cứu chữa, măi một lát sau Ông mới hồi tỉnh, và rồi khóc. C̣n Ông Nhu th́ quỳ bên giường, vừa nắm tay người chết vừa kêu than “Anh Thế ơi!” với một giọng ai oán đầy nước mắt. Chúng tôi thật sự không ngờ Thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm lại đau khổ đến mức ấy. Ông như người mất một người ruột thịt yêu quư nhất trên đời!
Ngày mồng 6 tháng 5 được ấn định là ngày cử hành tang lễ cho Cố Trung tướng Tŕnh Minh Thế. Đúng 9 giờ sáng hôm ấy, Thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm đích thân đọc điếu văn trước linh cửu, bấy giờ đă được chuyển ra ngoài công trường Ṭa Đô Chính. Tiếng nức nở của Thủ tướng Diệm lại vang lên trong máy vi âm. Sau đó, quan tài được đặt trên một chiếc thiết giáp phủ Quốc Kỳ, ĺa khỏi Sài G̣n, tiến theo con đường lên Tây Ninh. Thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm tiễn theo linh cữu tới gần chợ Sài G̣n mới quay trở lại.
… Trước hết, các thành phần không ưa Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm cho rằng ông Diệm hoặc ông Nhu đă nhúng tay vào máu, trừ khử một người tuy có công với chính quyền, nhưng lại rất “nguy hiểm” cho chính quyền. Thú thật, ngay buổi đầu, ḷng tôi cũng đă có nghi ngờ ấy. Nhưng rồi tôi lại tự bác bỏ ngay. Xét về lư thuyết, Tổng Thống Diệm không dại ǵ vội vàng chặt đứt chân tay ḿnh bằng cái chết của Tŕnh Minh Thế, ngay giữa lúc đối phương đang triệt để lũng đoạn t́nh h́nh, khuynh đảo chính quyền. Dù quả thật Tŕnh Minh Thế có “nguy hiểm” chăng nữa, th́ cũng vẫn chưa phải lúc để ra tay. Uy danh Tŕnh Minh Thế c̣n đang hữu ích đối với chính quyền…
1 - Pháp hết sức căm thù Tŕnh Minh Thế và đă công khai lên án tử h́nh khiếm diện hồi 1951, khi Tŕnh Minh Thế vừa ra khu. Việc này thật dễ hiểu, v́ chẳng những Tŕnh Minh Thế lập chiến khu chống Pháp công khai, mà trước đó không bao lâu, chính Tŕnh Minh Thế đă chủ trương vụ ám sát Tướng Chanson và Thái Lập Thành, giao cho thuộc hạ thân tín lúc bấy giờ là Đại úy Văn Thành Cao, Chỉ Huy Trưởng Quân Đội Cao Đài tại Sa Đéc, thi hành công tác mạo hiểm này.
2 - Một Thiếu tá phi công của Pháp bị Tŕnh Minh Thế bắn chết, khi viên phi công này bay thám thính trên chiến khu Bù Lu.
3 - Hai quả bom khiêu chiến của Liên Minh tại Sài G̣n ngày mồng 9 tháng 1 năm 1952, là một cái tát đau đớn vào mặt nhà cầm quyền Pháp, báo hiệu cho Pháp biết Tŕnh Minh Thế là một địch thủ lợi hại, cần phải trừ khử bất cứ lúc nào.
4 - Hai tên chủ đồn điền người Pháp tại Tây Ninh bị Trung tá Nguyễn Trung Thừa bắt được và hạ sát hồi cuối năm 1954. Pháp vô cùng phẫn uất, nhờ Đức Hộ pháp Phạm Công Tắc phải đền bồi này nọ.
Mai Hữu Xuân là một nhân viên t́nh báo nổi tiếng phục vụ cho quyền lợi của Pháp ở Việt Nam. Tên này chưa hề ra trận mạc bao giờ, mà vẫn lên tới cấp Tướng của Pháp, đủ biết hắn ta được ḷng tin cậy của Pháp như thế nào. Các tin tức thu lượm được cho hay Mai Hữu Xuân đă tổ chức sai người theo dơi Tŕnh Minh Thế từ khi Thế mới về thành, và khi biết Thế thân hành ra chỉ huy mặt trận tại cầu Tân Thuận, th́ Mai Hữu Xuân sai bộ hạ phục sẵn dưới cầu, thừa lúc chiến sự đang sôi nổi hỗn loạn, bắn ngay một phát súng Carbine từ đàng sau tới, rồi biến vào nhà dân gần đó.
Và câu kết luận của tôi là Tŕnh Minh Thế đă bỏ ḿnh v́ thực dân Pháp, chứ chẳng ai khác. Tŕnh Minh Thế bị ám sát bởi tay sĩ quan tôi tớ của pháp. Thủ phạm chính thi hành vụ ám sát kia chính là Tướng Mai Hữu Xuân, người mà tám năm sau đă thay mặt bọn Dương Văn Minh đă hạ sát cảTổng Thống Ngô Đ́nh Diệm và ông Ngô Đ́nhNhu.
Cái chết của Hồ Hán Sơn
Phong Trào Kháng Chiến Tŕnh Minh Thế, nơi trang 296:
“Ngày 15 tháng 2 năm 1956, Thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm bất th́nh ĺnh cử Tướng Văn Thành Cao cầm đầu Chiến Dịch B́nh Định Miền Đông, đặt Bộ chỉ huy tại Ṭa thánh Tây Ninh. Đối với Tướng Phương, là cái hậu quả tất yếu của việc Phương chống báng. Ông này vô cùng hoảng hốt lo sợ. Thừa dịp ấy, bí thư của ông là Trung úy N.N.V, một người ít học nhưng nhiều tham vọng, lại sẵn có mối thù riêng với Hồ Hán Sơn từ thưở nào, nên không cần đợi lệnh thượng cấp, N.N.V, đem ngay Hồ Hán Sơn ra giết chết, rồi ném thây xuống giếng, lấp lại. Trước khi thọ h́nh, Sơn c̣n để lại nhiều bài thơ nghĩa khí trên vách nhà giam, mà tôi không nhớ được. Chính Văn Thành Cao đă chỉ cho tôi xem nơi Hồ Hán Sơn bị vùi dập. Cái chết oan ức này của người anh em Hồ Hán Sơn đă là lư do khiến tôi phải gấp rút bỏ nước ra đi ngày 20-2- năm ấy.
Việc Hồ Hán Sơn bị giết, tôi biết như trên, nhưng tôi cũng đành để bụng, và không nỡ trách Tướng Phương trong cơn bối rối, đă để xảy ra một tấn kịch đau thương!
Nhị Lang
-----------------------------------------------
Chú thích:
V́ lúc viết sách Phong Trào Kháng Chiến Tŕnh Minh Thế, viên Đại tá Savani của Pháp chưa lên tiếng xác nhận chính ông ta đă giết chết Tướng Tŕnh Minh Thế. Do đó, tác giả Nhị Lang không đọc được tài liệu này.
Vậy, nhân đây Hồn Việt UK Oline hon-viet.co.uk xin bổ sung tài liệu do Hàn Giang Trần Lệ Tuyền sưu tầm về Đại Tá Savani (t́nh báo của Pháp) đă công khai trong sách, nhận chính ông ta đă giết Tướng Tŕnh Minh Thế như sau:
Tiết lộ của Đại Tá Savani (t́nh báocủa Pháp) là một viên Trung Úy:
( Jean Lartéguy, “Soldats perdus et fous de dieu”, (pages 244-245)
“C'est moi qui ai tué Trinh Minh Thế. Non, je ne tenais pas la carabine, mais j'avais tout préparé. Il fut tué d'une seule balle en pleine tête, par l'un de mes hommes, sur le pont de B́nh Đại. Le coup n'est pas parti de la vedette. Cet homme put ensuite disparaitre sans difficuté. Son nom ne vous dirait rien. Disons qu'il portait ce jour- là les galons de lieutenant. À l'exception de la bande à Lansdale, tous me furent reconnaissants de son exécution. Y compris Diệm qui n'aurait pas duré longtemps si Thế n'avait pas disparu. Je L'ai fait exécuter, non pour faire plaisir à Diệm ou aider les B́nh Xuyên, mais pour venger le général Chanson, comme je me l'étais juré”. ( Jean Lartéguy, “Soldats perdus et fous de dieu”, (pages 244-245)
Dịch:
“Chính tôi đă giết Tŕnh Minh Thế. Không, tôi không đích thân cầm cây súng Carbine đó, nhưng tôi đă chuẩn bị mọi việc chu đáo. Thế bị giết bằng một viên đạn duy nhứt bắn ngay vào đầu, do một người trong nhóm thuộc hạ của tôi bắn trên cầu B́nh Đại. Viên đạn này không bắn từ tàu Vedette. Tên thuộc hạ đó biến mất sau đó, không có ǵ là khó khăn. Cái tên của hắn cũng chẳng cần nói lên làm ǵ. Có thể nói rằng, ngày hôm đó, hắn ta mang lon Trung úy. Ngoại trừ phe nhóm của Lansdale, c̣n tất cả đều biết ơn tôi về vụ hành quyết Thế. Kể cả ông Diệm là ngừơi sẽ khó tồn tại lâu dài nếu Thế không biến mất. Tôi ra lệnh hành quyết Thế, không phải để làm vui ḷng ông Diệm hoặc để giúp bọn B́nh Xuyên, mà chính là để trả thù cho Tướng Chanson, như tôi đă tự thề thốt với ḷng”. (trang 244-245).
Nhận xét:
Tài liệu bị Jean Lartéguy ghi sai là cầu Binh Dai thực ra là cầu Tân Thuận.
Nhưng chúng ta nên hiểu là Thiếu Tá Savani cũng chỉ được phúc tŕnh chính thức là 1 viên đạn, hung thủ không dại ǵ phúc tŕnh 2 viên đạn (điều nầy khiến nó bị khiển trách, v́ thông báo chính thức là Tướng Thế bị bắn sẻ và chết v́ 1 viên đạn). Chính quyền cũng chỉ được thông báo là 1 viên đạn (do Tạ Thành Long).
Viên Trung Úy mà Savani nói là người Việt chứ không phải là người Pháp, cho nên nó dễ trà trộn vào đám đông đang hỗn lọan trong lúc cái tin sét đánh ngang mày: Tướng Thế bị tử thương.
Những người biết suy nghĩ và trung thực, vẫn nghĩ cái tên "Giám sát" nầy là Mai Hữu Xuân, v́ bọn mật thám của Pháp vô cùng hung ác và thâm mưu, chúng là đại họa của dân tộc ta từ thời Pháp thuộc. Chúng c̣n tác hại trong thời Đệ Nhất và cả Đệ Nhị VNCH.
Và lúc đó, có 2 sĩ quan của quân đội quốc gia (chuyển từ Vệ Binh Đ̣an, tức lính người Việt do Pháp tuyển mộ, để có lính giúp quân đội Pháp mà đánh với Việt Minh) xin lên ngồi xe với Tướng Thế (mà Tướng Thế lầm tưởng chúng là người của Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm phái đến). 2 tên nầy (một Trung Tá là Mai Hữu Xuân và một viên Trung Úy) c̣n hành động cho quân đội Pháp mặc dù đă chuyển giao cho phía VN.
Tên đóng vai tṛ "giám sát" sẽ ŕnh cơ hội thuận tiện nhất mà ra hiệu cho tên hung thủ ngồi ở vị trí ra tay ám tóan. Tướng Thế đang lo mặt trận không để ư ǵ đến hành vi của chúng, mà ông tưởng lầm là bây giờ quân đội VN và Cao Đài là “người một nhà”. Bất cứ người nào ở Miền Nam vào thời buổi đó cũng lầm tưởng như vậy.
Cho nên hung thủ ngồi rất gần Tướng Thế, ngồi ngay sau lưng ông, nó ra tay chớp nhóang, các vết thương chỉ rơ tầm bắn rất gần. Cho nên dấu tích của vết thương nói lên điều đó.