Những Người Đàn Bà sau Cuộc Chiến

 

Nguyễn Thị Thêm

 

 

 

Hôm nay 29/4/2023 tôi ngồi một ḿnh trong pḥng, trước mặt là màn h́nh computer. Ngày mai là ngày mà ai là người VN lưu vong đều phải nhớ. Trong tôi ngập tràn nỗi nhớ chồng. Thật tếu và mắc cỡ khi ḿnh lại nói ra điều đó khi tuổi không c̣n trẻ. H́nh bóng người lính đă bị bào ṃn và không thể xuất hiện 48 năm rồi. Anh chàng Đại Úy phong sương ngày xưa của tôi đă chết. Chết cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Cái áo lính của chồng tôi mặc mỗi khi đi chăn trâu, cắt cỏ, cấy lúa trồng khoai ngoài đồng cũng đă rách nát không c̣n. Người lính đă tan hàng đă bị xóa sổ một cách bi đát, c̣n những người vợ lính th́ sao? Nếu trẻ nhất họ cũng đă trên 65 tuổi, thời gian quá dài để thương đau đọng lại làm những t́ vết không thể xóa mờ. Nước mắt không c̣n bao nhiêu để khóc cho cuộc đời c̣n lại.

 

Tôi lại nhớ đến những người phụ nữ của phe thắng cuộc. Chứng nhân có thật là những người trong gia đ́nh chồng tôi. Họ được ǵ và mất ǵ sau khi tàn cuộc chiến.

 

Tôi đi theo mẹ chồng đến đốt hương bên ngoại. Ông bà ngoại của chồng tôi có 5 cô con gái và một người con trai út. Mẹ chồng tôi là đứa con gái thứ hai trong gia đ́nh. Cả 5 người con gái bây giờ đều đă già, con cháu thật đông, cuộc sống không giàu có lắm nhưng đều khá giả hoặc đủ ăn đủ mặc. Người con trai út của ông bà ngoại chồng tôi đi theo Cách Mạng chống Tây hiện là bộ đội phục viên mang quân hàm thượng úy.

 

Chồng tôi Đại Úy ngụy, cậu chồng thượng úy cách mạng. Hai chức ngang nhau ở hai chiến tuyến đối nghịch. Thật sự tôi chưa từng gặp mặt ông thượng úy này chỉ nghe mẹ chồng mừng vui báo tin ông c̣n sống và vội vă thu xếp về quê theo lời nhắn gửi của ông.

– Mụ yên tâm về làng, mọi việc có bầy choa lo. Không răng mô.

 

Tôi về quê chồng, chưa quen khí hậu nơi này, chưa biết tắm sông, chưa quen giặt đồ ở bến, chưa biết nấu cơm bằng rơm, chưa quen ăn nước ruốc, hai vai c̣n sưng to v́ tập gánh nước từ dưới sông về nhà. Chỉ mới mấy ngày để tập tành mọi thứ, mẹ chồng tôi đă dẫn tôi đến lạy bàn thờ bên ngoại. Nhà bên ngoại cách nhà bên nội chỉ qua một con đường, ngăn cách bởi cái ao hồ. Cho nên muốn qua ngoại phải đi con đường ṿng, qua mấy nương vườn nhà người khác, cái chợ, cây đa, đ́nh làng, ra đường lộ đi một lúc mới tới nhà. Nếu đứng ở bên nhà ngoại kêu to, ới một tiếng lớn là nhà bên nội có thể nghe.

 

Khi cha chồng tôi xin hỏi cưới mẹ chồng. Lễ hỏi đă xong mà cha chồng tôi phải đến nhà vợ làm rể ba năm mới được cho cưới. Làm rể ngày xưa không dễ, phải làm như việc nhà ḿnh, tận tụy và siêng năng mới cưới được vợ. Cha chồng tôi là con con trai đích tôn, là con cầu con khẩn của ḍng họ hiếm hoi con cái. Được cái cha chồng tôi rất hiền, bên đàng gái muốn ǵ ông cũng chiều để cưới được vợ. Mẹ chồng tôi giỏi giang, buôn bán tháo vát lo cho gia đ́nh nên bên ngoại không muốn gả liền để c̣n nhờ cậy. Thật không may, cưới được mấy năm cha chồng tôi mất sớm. Dù tuổi đời c̣n trẻ, mẹ chồng vẫn ở vậy lo cho ba đứa con và hết ḷng phụng dưỡng cha mẹ chồng.

 

Nghe kể lại, mùa xuân năm nào đó ghe tàu của Tây chạy tuần tra dưới con sông Ô Lâu trước nhà bên nội, du kích quân núp ở nhà dân xả súng bắn tàu. Lính Tây nổi giận đổ bộ lên bờ đốt sạch nhà cửa, ruồng bố du kích. Lửa cháy khắp làng. Mẹ chồng tôi chỉ kịp lôi ba đứa con chạy núp dưới ao hồ, tính chạy lên dẫn cha mẹ chồng chạy trốn nhưng ngọn lửa đă bùng lên dữ đội, lính Tây cầm súng ruồng bố la hét om trời. Mẹ chồng tôi ôm con không dám khóc, bụm miệng các con không cho la. Căn nhà của gia đ́nh và những nhà lân cận cháy phừng phừng trước mặt. Tây rút đi, xác ông bà nội chồng tôi cháy co rút tội t́nh. Năm đó mùi thây người khét lẹt bao trùm không gian, ngày đại tang của cả làng. Nhà nào cũng có mất mát cũng có người chết thật thê lương. Đó là ngày 12 tháng Giêng năm nào tôi không biết. Chỉ biết đó là ngày kỵ giỗ ông bà nội chồng.

 

Tôi đến đây để ra mắt tổ tiên bên chồng nên tôi đảo mắt t́m bàn thờ. Nơi thờ phụng tổ tiên nhà miền Trung không giống miền Nam. Miền Nam ngay gian giữa nhà trang trọng đặt bàn thờ, bước vào nhà là thấy ngay như muốn nhắc nhở khách tới nhà phải biết lịch sự, phải tôn trọng tổ tiên gia chủ. Bàn thờ là một bộ tủ thờ rất đẹp chạm khắc tinh xảo (hoa văn và chất lượng gỗ tùy theo kinh tế của gia chủ). Tủ thờ cao khỏi đầu người, trên bàn thờ bộ lư đồng để giữa, bát nhang để phía sau, hai chân đèn bằng đồng để hai bên. Dĩa đựng trái cây khá to được đặt trên một cái giá ba chân thật đẹp. Hai bên là hai b́nh bông để cúng. Tủ thờ phía trước chạm trổ, cửa mở ở hai bên hông dùng để chứa những vật trang trọng quư giá. Ngày lễ hay Tết bàn thờ rực rỡ hoa trái, hương đèn.

 

Nhà người miền Trung khác hẳn, vị trí bàn thờ cũng ở giữa nhà nhưng được được che bằng một tấm màn ngăn cách. Phía trước đặt một bộ bàn ghế dài dùng để tiếp khách. Chỉ trong những ngày kỵ giỗ tấm màn mới được kéo ra để gia đ́nh làm lễ. Bàn thờ hơi thấp được đặt phía trong với nhiều bát hương đặt cao thấp khác nhau theo thứ tự vai vế gia phả trong gia đ́nh. Bàn thờ miền Nam chỉ có một bát hương để cắm nhang, bàn thờ miền Trung có rất nhiều bát hương nên trông có vẻ âm u và hơi… dễ sợ.

 

Tôi vén màn đi vào và đốt hương. Không biết bát hương nào là của ông bà ngoại. Thôi th́ cắm hết và… thật vô duyên không biết phải khấn ǵ với ai, tên họ ǵ. Tôi hồi hộp và lúng túng chỉ biết niệm lâm râm Nam Mô A Di Đà Phật.

 

Mẹ chồng tôi giới thiệu tôi chào Mợ Tuấn. Mợ thấp người, khắc khổ và nh́n rất lam lũ. Hai người đàn bà có chồng ở hai phía Quốc – Cộng chào nhau. Mợ Tuấn là một người phụ nữ xứng đáng được mẹ chồng tôi trân trọng. Mặc dù cậu là con trai độc nhất trong gia đ́nh được cha mẹ và các chị thương yêu bảo bọc, nhưng cậu bỏ tất cả gia nhập hàng ngũ kháng chiến chống Pháp lúc mợ vừa cấn bầu đứa con trai đầu ḷng. Mợ ở nhà làm ruộng, phụng dưỡng cha mẹ chồng cho đến ngày ông bà ngoại chồng tôi mất. Con trai mợ hiện giờ đă cưới vợ sắp sửa sinh con th́ được tin chồng vẫn c̣n sống và chuẩn bị trở về đoàn tụ. Mợ vui vẻ tươi cười với những tin vui chiến thắng. Ngồi nghe mợ nói chuyện, niềm vui chờ sum họp với chồng, tôi chạnh ḷng nghĩ đến thân phận của ḿnh. Đây cũng là gia đ́nh nhưng người phụ nữ trước mặt chờ tin vui. Tôi và chồng là những người đối lập sẽ nhận những bất trắc, trả thù v́ ḿnh là Ngụy.

 

Gia đ́nh thứ hai tôi đến để đốt hương và ra mắt là nhà của chú Minh, chú họ của chồng tôi. Ông cố chồng sinh được hai người con trai. Ba chồng tôi là con nối dơi của người anh, chú Minh là con nối dơi người em. Nghe th́ xa nhưng với gia phả trong họ tộc th́ rất gần. V́ cha chồng tôi và hiện giờ chồng tôi đang là trưởng tộc. Người chú họ này cũng bỏ nhà đi kháng chiến, người vợ mới cưới phải ở nhà phụng dưỡng cha mẹ chồng và cũng sinh được một con trai độc nhất. Điều khác giữa mợ Tuấn và thím Minh là mẹ chú Minh vẫn c̣n sống nhưng hai mắt đă mờ. Con dâu của thím Minh vừa sinh đôi hai đứa cháu trai cực kỳ kháu khỉnh dễ thương. Bà cố đang đong đưa hai cái nôi mà người ở đây gọi là dứng. Đó là cái nôi trẻ con nhưng có bốn sợi dây được móc lên cao, muốn ru người ta nắm bốn sợi dây và lắc. Nghe tiếng má chồng tôi, mụ nghiêng người lắng nghe:

– Mụ Thi về khi mô rứa? Có vợ thằng Trai về khôn?

 

Tôi lên tiếng chào và bước tới nắm tay mụ. Bàn tay nhăn nheo của những người già lao động quanh năm. Mụ chỉ bàn thờ cho mẹ con tôi vào thắp hương và báo tin chú Minh đă liên lạc nhưng chưa về đến nhà. Tôi ngồi nh́n hai thằng bé, cưng quá là cưng với gương mặt bụ bẫm. Mẹ chồng tôi c̣n mê chúng hơn v́ tôi chỉ sinh được con gái, c̣n đây là hai đứa cháu trai.

 

Quan niệm “Nhất nam viết hữu, thập nữ viết vô” đúng vô cùng ở những gia đ́nh này. Con trai cưới vợ đẻ con, con dâu mặc dù không có chồng bên cạnh vẫn chăm sóc cha mẹ chồng, nuôi con duy tŕ huyết mạch nối dơi tông đường.

 

Những người như mợ Tuấn, thím Minh hay mẹ chồng tôi là những người đàn bà điển h́nh trong xă hội VN. Khi đă lấy chồng họ sống và hy sinh cả đời cho gia đ́nh nhà chồng. Đối với họ chăm sóc mồ mả gia nương nhà chồng, đẻ con trai và duy tŕ ṇi giống là nhiệm vụ mà họ phải tuyệt đối làm tṛn.

 

V́ gia đ́nh bên chồng tôi chuyên về nghề mộc, nên dựng lại căn nhà với đầy đủ vật liệu là chuyện dễ dàng. Chỉ một tuần lễ trên nền nhà bỏ hoang ngôi nhà tôi đă được thành h́nh. Dựng lại căn nhà xong, chưa kịp xếp đặt mọi thứ, chồng tôi được lệnh khăn gói đi học tập cải tạo. Từ đó không có tin tức, không thấy trở về để biết mặt và chào hỏi hai người thân cách mạng đă kêu gọi anh về đây: “Không răng mô, về làng có bầy choa lo”.

 

Chú Minh về làng trước, chú ra dáng là một bộ đội Bác Hồ. Chú không nói về cấp bậc trong quân đội nhưng để trả lời cho câu hỏi v́ sao mấy chục năm chú không liên lạc với gia đ́nh th́ thím Minh được nghe sự thật đau ḷng: “Chú đă lập gia đ́nh với một nữ đồng chí bộ đội và lễ tuyên bố được đảng đứng ra tổ chức”

 

Chú Minh về thăm mẹ, thăm gia đ́nh rồi vội vă về lại Bắc. Chú không thể can thiệp hay giúp đỡ ǵ thằng cháu sĩ quan Ngụy đang không biết được giam giữ ở đâu. Hành trang chú mang về Bắc là một số vật dụng của gia đ́nh tôi khi chú ỉ ôi với mẹ chồng tôi: “Mụ về đây không có điện th́ để lại làm ǵ, mụ cho lại các cháu của Mụ ngoài ấy.”

 

Từ lúc chú Minh về rồi đi, thím Minh như một người khác, thím gầy rạc đi trông thấy. Sự uất ức oán hận khiến người phụ nữ hiền lành, chịu thương chịu khó thay đổi. Chỉ cần ai đến nhà, hỏi thăm chú Minh th́ cơn giận trong thím trỗi dậy, sự ghen tức khiến thím nói những điều không tốt về người chồng thím từng tôn trọng. Người mẹ chồng tội nghiệp của Thím không thể làm ǵ hơn chỉ biết khóc và chịu đựng những cơn giận dữ của con dâu. Gia đ́nh ngày trước sống b́nh yên hạnh phúc bao nhiêu bây giờ ch́m đắm trong bầu không khí oán hờn thiếu đi sức sống.

….

 

Rồi cậu Tuấn cũng về làng. Người con trai sinh ra cậu chưa một lần gặp mặt giống cậu như khuôn đúc. Hai cha con ôm nhau mừng rỡ. Mợ Tuấn được chồng ch́u chuộng hết ḷng. Mợ sống những ngày hạnh phúc nhất sau mấy chục năm ṿ vơ nhớ mong. Mợ trẻ ra, tươi tắn và chăm chút bản thân hơn. Tôi đă thấy nụ cười và ánh mắt rạng ngời của mợ mà thật thương cho thân phận đàn bà. Mẹ chồng tôi và các người chị của cậu Tuấn dành cho cậu những đón tiếp yêu thương và long trọng nhất. Người em trai quư tử của gia đ́nh đă trở về, chức lớn trong chế độ mới làm họ thấy ḿnh hạnh phúc hẳn ra. Rồi th́ những ngày về thăm quê cũng hết, như bong bóng lên cao sẽ vỡ, cậu Tuấn trước khi về lại miền Bắc, thú nhận với các chị ḿnh đă có một gia đ́nh ấm êm với ba đứa con đă trưởng thành cả trai lẫn gái. Cậu chỉ về đây để thăm c̣n gia đ́nh chính thức đang ở ngoài kia.

 

Ôi những người đàn ông bội bạc đă làm tan nát trái tim của những người vợ thủy chung son sắt. Mợ Tuấn ngất xỉu khi nghe sự thật. Mợ không hung hăng hờn giận như thím Minh, mợ chỉ khóc và lặng lẽ sống trong câm nín tủi thân. Mẹ chồng tôi và các d́, dượng không biết phải nói ǵ. Sự thật bây giờ cũng không thể làm ǵ khác. Những đứa cháu dù sao cũng ruột thịt, mấy chục năm xa nhà cậu cũng phải có người chăm sóc. Và thế các mụ đồng ư chấp nhận gia đ́nh bên kia, cậu về tay không nhưng khi cậu đi ê hề là quà cáp các mụ gửi về cho em dâu, cho cháu. Cậu Tuấn thành công đại thành công.

 

Khi mẹ chồng tôi nhắc đến đứa con trai tội nghiệp không biết bây giờ ra thế nào. Cậu Tuấn khuyên mẹ chồng tôi nên chờ đợi. Những người có tội với nhân dân phải nhận h́nh phạt. Nếu học tập tốt, thông suốt đường lối cách mang sẽ được khoan hồng về sớm.

 

Từ ngày cậu Tuấn ra Bắc lại, mợ Tuấn và các chị bên chồng không c̣n khắng khít như xưa. Đối với mợ, các chị chồng chấp nhận bên kia là không công bằng với mợ. Những ǵ mợ đă cống hiến cho gia đ́nh coi như không c̣n giá trị. Gần như cả cuộc đời của mợ đă chờ đợi hoang uổng. Bây giờ mợ đă thật sự mất chồng, chỉ toàn tâm toàn ư lo cho con trai và các cháu.

 

Ḥa b́nh đă trở về trên mảnh đất chịu nhiều thương tổn của chiến tranh. Người lính của hai bên đă rời xa chiến trường. Người vợ của phe thắng cuộc cũng như bên thua được ǵ và mất ǵ? Như Mợ Tuấn hay thím Minh đoàn tụ với chồng trong u uất, oán hờn. Như tôi chia ly chồng trong nước mắt. Bao nhiêu bi ai đều đè nặng trên đôi vai bé nhỏ của người phụ nữ VN.

 

Chiến tranh tàn khốc đă chấm dứt nhưng những dư chấn cho cuộc chiến ư thức hệ măi măi vẫn c̣n. Tôi đă sống trọn vẹn những ngày tháng vất vả gian lao chờ chồng trong chế độ mới. Những nhân vật chính tôi kể trên đây đều là thật và đă thành những người muôn năm cũ. Không ai đúng hoặc sai hoàn toàn. Mỗi người đều bị ràng buộc bởi ṿng xoay của chiến tranh ư thức hệ và vô thường trong cuộc sống.

 

Đàn bà chúng tôi luôn luôn là nạn nhân trong cuộc chiến. Người đàn ông không thế nào hiểu được sự kiên tŕ chịu đựng của phụ nữ khi hy sinh cho người ḿnh yêu thương. Trái tim phụ nữ cũng bằng thịt nhưng sự dũng cảm nhiều khi sắt đá cũng phải chịu thua.

 

 

Nguyễn Thị Thêm

29/4/2023

 

Nguồn: https://nhinrabonphuong.blogspot.com/2024/08/nhung-nguoi-ba-sau-cuoc-chien-nguyen.html

 

 

 

Tin Tức - B́nh Luận     Vinh Danh QLVNCH     Audio Files     Tham Khảo     Văn Học Nghệ Thuật     Trang Chính