CÂY CÓ CỘI - NƯỚC CÓ NGUỒN - CHIM CÓ TỔ - NGƯỜI CÓ TÔNG

 

 

 

 

 

                              ĐÔI D̉NG TẢN MẠN VỀ TẾT

 

 

           

 

Cứ mỗi cuối năm âm lịch, dân tộc Việt Nam chúng ta lại có một cái TẾT, gọi là TẾT NGUYÊN ĐÁN. Đây là ngày lễ hội trọng đại nhất của Dân tộc kéo dài từ ngày 30 tháng chạp âm lịch đến hết ngày mùng 7 tháng giêng, có nơi chỉ ăn Tết đến ngày mùng 3 tháng giêng.

 

             Tết Nguyên Đán (Nguyên là đầu, Đán là sớm mai) có nghĩa là buổi sớm mai ngày đầu năm. Tết Nguyên Đán là lễ hội lớn nhất trong các lễ hội truyền thống Việt Nam đă có từ hàng ngàn đời nay, là điểm giao thời giữa năm cũ và năm mới, giữa một chu kỳ vận hành của trời đất, vạn vật, cỏ cây. Tết Nguyên Đán từ buổi “ khai thiên lập địa” đă tiềm tàng những giá trị nhân văn thể hiện mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, vũ trụ qua bốn mùa xuân, hạ, thu đông. Đó là những ngày khởi đầu một năm âm lịch mới và mỗi năm cầm tinh một con vật (Tư, Sửu, Dần, Mẹo, Th́n, Tỵ....) trong 12 con giáp theo chu kỳ vận hành.

 

            Cũng như mọi ngày, nhưng ngày Tết đối với người Việt Nam rất linh thiêng, trọng đại dù đă trải qua bao nhiêu giai đoạn khác nhau theo thời gian, ít nhiều phong tục Tết có thay đổi, từ vấn đề kiêng cử, tập tục, cho đến sinh hoạt ăn uống, họp mặt, vui chơi, sắm Tết đều có những nét riêng biệt rất ư là Việt Nam. Tết Việt Nam mang đậm nét tâm linh, đoàn tụ nên dù cuộc sống có thay đổi, phát triển đến mức độ nào, Tết là dịp để người Việt chúng ta cho dù ở bất cứ phương trời nào đều dành thời gian để tưởng nhớ, tri ân tổ tiên ḍng họ, nguồn cội, giao cảm nhân sinh trong quan hệ đạo lư “ăn quả nhớ kẻ trồng cây, uống nước nhớ nguồn” trong gia tộc, cùng t́nh nghĩa bà con làng xóm láng giềng.       

 

            Danh từ TẾT do chữ TIẾT đọc chệch ra lâu dần thành quen thuộc. Ngoài Tết Nguyên Đán, trong suốt năm tùy theo tiết, theo mùa, Tổ Tiên chúng ta c̣n truyền lại  7  Tết nhỏ (Tiểu Tết) như : Tết Hàn Thực (mùng 3 tháng 3 âl) - Tết Thanh Minh (mùng 5, mùng 6 và mùng 7 tháng 3 âl) - Tết Đoan Ngọ (mùng 5 tháng 5 âl) - Tết Trung Nguyên ( Rằm tháng 7 âl) - Tết Trung Thu (Rằm tháng 8 âl) - Tết Trùng Cửu (mùng 9 tháng 9 âl) - Tết Trùng Thập ( mùng 10 tháng 10 âl) – và Tết Táo Quân ( 23 tháng chạp âl).

 

 

            Đối với Dân tộc Việt Nam hương vị mùa Xuân của Tết hết sức phong phú đồng nghĩa với đời sống thanh b́nh, thịnh vượng, niềm hy vọng, sự sum họp, những ước mơ, t́nh thương yêu, sức sống trẻ trung, vui vẻ...là một nét văn hóa truyền thống của Tổ tiên để lại từ thời lập quốc cho đến hôm nay và cứ mỗi năm được ǵn giữ, bảo tồn và tô bồi thêm những bản sắc dân tộc tốt đẹp lưu truyền cho những thế hệ kế tiếp.  Ngày Tết Việt Nam luôn có một ư nghĩa gắn bó t́nh cảm liên đới gia đ́nh thật sâu đậm. Dù đi đâu xa hoặc ở phương trời nào người ta vẫn cố gắng thu xếp để về quê, về nhà ăn Tết. Ngày Xuân gia đ́nh đoàn tụ, con cháu chúc tuổi ông bà cha mẹ, học tṛ chúc tuổi thầy cô, kẻ dưới chúc tuổi người trên, bà con, bạn bè thăm viếng chúc tuổi lẫn nhau. Ngày Tết con người có dịp được liên kết trong niềm vui yêu thương, hài ḥa thông cảm tha thứ cho nhau những tỵ hiềm xích mích, và đối đăi lịch sự, thanh nhă trong t́nh người nhân ái...ngơ hầu hy vọng được đón nhận những điều lành, sự may mắn trong suốt năm.  Ngày Tết c̣n là thời gian qúy báu để  con cháu liên kết hiệp thông  tưởng nhớ, cầu nguyện đến tổ tiên ông bà cha mẹ đă qua đời. Ai ai cũng có thói quen đi tảo mộ trước những ngày giáp Tết, và dọn dẹp trang hoàng sơn phết, sửa sang nhà cửa tươm tất, v́ nghĩ rằng trong những ngày đầu năm vong linh tổ tiên, ông bà, cha mẹ và các thành viên trong ḍng họ đă khuất sẽ về sum họp với con cháu trong gia đ́nh. Niềm tin đó có tác dụng tích cực trong tâm thức con dân Việt giúp cho người sống kế thừa luôn nhớ tới cội nguồn ḍng họ, để tu sửa bản thân, luôn sống hiếu thảo, đức hạnh,  ăn ở, cư xử xứng đáng theo nề nếp gia phong luôn được vinh quang rạng rỡ  với nguồn gốc ḍng tộc của ḿnh.

 

                        Cây có gốc mới nở cành xanh ngọn

                        Nước có nguồn mới bể rộng sông sâu

                        Người ta có gốc từ đâu

                        Có cha có mẹ, rồi sau có ḿnh.

 

            Tự ngh́n xưa, dân tộc ta đă đặt Tết vào một ngôi vị chính yếu trong nếp sống truyền thống Việt và mọi sinh hoạt xă hội cũng được tính theo chiều hướng Tết. Người dân Việt lấy Tết làm mốc thời gian để sắp xếp cho mọi công việc được dự liệu trong năm tới. Tết chẳng những là sinh hoạt đoàn tụ gia đ́nh, cho làng xă, thôn xóm, cho đất nước mà c̣n là dịp để tổ chức những buổi lễ long trọng ở những nơi thờ phượng, hoặc những cuộc vui chơi nơi công cộng cho mọi người tham dự có dịp gặp gỡ, họp mặt, ăn uống, hàn huyên, tâm sự, vui đùa, chè chén...hoặc thực hiện những công ích nhằm nâng cao đời sống xă hội đương thời. Tết là mối dây vô h́nh thắt chặt thêm t́nh đồng bào, đồng đội, đồng nghiệp, đồng môn, đồng tộc... gắn bó nhau, qúy trọng nhau, giúp nhau cảm thông, hoặc cùng nhau giải quyết những khó khăn trong cuộc sống chung, việc làng, việc nước, việc nhà...nhằm tạo cho đời sống cộng đồng, tập thể, đời sống gia tộc khắn khít trong tinh thần đoàn kết, hài ḥa chung sức chung ḷng phát huy nguồn hạnh phúc, niềm an vui.  

 

           

 

Tết giúp con người cùng nhau ôn lại tiểu sử gia tộc, những công đức, những gương sáng mẫu mực của tổ tiên ḍng họ để từ đó có được và nuôi dưỡng truyền thống đạo lư nhắc nhở, giáo huấn con cháu giữ vững giềng mối đạo nghĩa gia đ́nh. Đồng thời cũng là dịp nhắc nhở sống thực những nguyên tắc, nền tảng đạo đức chính yếu của nếp Sống Việt, ngơ hầu giúp chúng ta nhận định và điều chỉnh cuộc sống để sống trọn vẹn cuộc sống làm người trong xă hội. Tết cũng là dịp chúng ta phát huy và tỏa rộng cuộc sống từ những kinh nghiệm trong quá khứ thừa hưỏng công đức của tiên nhân chẳng những sản nghiệp, gương sáng, lời dạy dỗ, mà c̣n phúc đức, sự phù trợ để lưu truyền cho con cháu đời sau. Tết là phương thức trực tiếp nung đúc tinh thần, củng cố niềm tin sống thực trong tâm thức Việt, giúp chúng ta tạo thêm ân phúc cho chính bản thân ḿnh, cho ḍng tộc, cho xă hội, cho mọi người. Do đó, Tết Dân Tộc góp phần trọng yếu trong cuộc sống xứng đáng của Con Người và cho Xă Hội Loài Người.

 

            Tết Dân Tộc Việt Nam được tiền nhân chúng ta truyền lại và duy tŕ những mỹ tục tốt đẹp như khai bút, hái lộc, xin xâm, chúc Tết, du xuân, mừng thọ, thờ kính Tổ tiên, tảo mộ, mừng tuổi, dựng nêu, đốt pháo, khai mở cửa hàng, đón giao thừa, xông đát xông nhà..v..v..và các hội hè tṛ chơi lành mạnh như hội truyền thống đ́nh làng, trẩy hội chùa Hương, múa Lân, múa Rồng, bài cḥi, cờ người, thả diều, xóc đĩa, tổ tôm, tài bàn,  bầu cua, đá gà, cờ người, đáu vơ..v..v..

 

ĐẠO THỜ KÍNH TỔ TIÊN

 

          Người Việt Nam từ thời lập quốc rất trọng lễ giáo, coi trọng sự bền vững nguồn gốc gia đ́nh, với những tôn ti trật tự, theo cung cách ứng xử theo thứ bậc mỗi người.Từ đó, sự thờ kính Tổ tiên được xuất phát từ một tin tưởng rằng con người có thể xác và tinh thần. Phần tinh thần c̣n lại (linh hồn) sau khi phần thể xác đă chết. (Thác là thể phách c̣n là tinh anh) không bị hủy diệt. Sự tin tưởng vào linh hồn bất diệt và hiện hửu trong thế giới u minh (hay c̣n gọi là cơi âm, trái với người sống là cơi dương) là một tin tưởng có nguồn gốc sâu xa, rất phổ quát trong hầu hết các dân tộc trên địa cầu khởi từ tiền sử. Người thời tiền sử luôn đối xử với người chết như khi họ c̣n sống và tin rằng linh hồn người chết luôn quanh quẩn cạnh người sống trong nhà để phù hô, che chở cho những người ruột thịt c̣n sống. Đồng thời quan niệm đời sống của người đă qua đời ở cơi âm chẳng khác nào đời sống của người sống ở dương thế. Dương sao th́ âm vậy. Những linh hồn ấy hiện hửu trong cơi âm nhưng vẫn quanh quẩn ở dương thế mà mắt thường không ai nh́n thấy, lại c̣n cho rằng đó là bóng ma.

 

 

            Gọi là “Đạo Thờ Kính Tổ Tiên”, chữ “Đạo” này không thể hiểu theo chữ “Tôn Giáo”dịch từ chữ Religion, mà có thể phải hiểu “là Bổn Phận, là Trách Nhiệm” (Duty – Child’s Duty = Bổn Phận Làm Con ) chỉ là một tín ngưỡng rất riêng tư của dân Việt phát sinh từ thời lập quốc qua hơn 4000 năm văn hiến. Đạo Thờ Kính Tổ Tiên hoặc c̣n được gọi  là Đạo Thờ Cúng Tổ Tiên, hoặc c̣n gọi là Đạo Ông Bà hay gọi là Đạo Hiếu đă nâng lên thành một nếp sinh hoạt tâm linh, một đức tin vững chắc vào sự hiện hửu của tiên nhân trong ḍng họ đă khuất. Thật ra, người Việt Nam gọi là “Đạo” (Thờ Kính Tổ Tiên) nhưng không đúng hẳn là một “Đạo”như đă nói bởi v́ không có Giáo hội, Hội thánh,  giáo chủ, giáo sĩ, tu sĩ, giáo điều, lề luật, kinh sách, đền thờ, lăng miếu...mà chỉ là một đức tin  được phát triền, bồi đắp và duy tŕ tứ ư thức tâm linh “Cây có gốc, nước có nguồn”. Tổ tiên sinh ra ông bà, ông bà sinh ra cha mẹ, cha mẹ sinh ra con cháu...Con cháu hiếu thảo phải nhớ ơn sinh thành dưỡng dục. Đă có hiếu với cha mẹ, th́ phải có hiếu với ông bà tổ tiên – nghĩa là phải nhớ đến nguồn cội của ḿnh. Lúc ông bà cha mẹ c̣n sống, con cháu phải kính mến, phụng dưỡng các ngài với tấm ḷng thành, vui vẻ, vâng lời chiều ư các ngài, ăn ở cư xử sao các ngài hài ḷng. Khi các ngài qua đời, phải lo an táng tử tế, chu toàn trách nhiệm. Đồng thời, con cháu phải thờ kính giỗ chạp hằng năm để tỏ ḷng biết ơn. Và khi tin tưởng theo sự tín ngưỡng hằng có từ tâm thức, th́ phải thể hiện qua hành động, việc làm : thờ phượng, cúng kính bằng lễ vật thiết thực trong cuộc sống. – “Tu đâu cho bằng tu nhà - Thờ cha kính mẹ ấy là chân tu”. Chính đó là một khuôn mẫu thuần thành trong xă hội Việt Nam. Như cụ Nguyễn Đ́nh Chiểu đă nhắc nhở :”Thà đui mà giữ Đạo nhà – C̣n hơn có mắt, ông cha không thờ.” Mỗi khi trong gia đ́nh có việc hiếu, hỷ hệ trọng như dựng vợ gả chồng cho con cháu, hoặc con cháu đổ đạt, thăng quan tiến chức...th́ gia trưởng phải sắm lễ cáo gia tiên dâng lên bàn thờ, và tiến dẫn, tŕnh diện con cháu cáo tŕnh lên tiên nhân để lạy tạ xin được chứng giám, để được chúc phúc, chúc lành, phù hộ trong niềm hănh diện là được thọ hưởng nhờ công đức cao dày của  tiên nhân để lại.

 

            Khi tam giáo (Phật, Khổng, Lăo)chưa du nhập vào Việt Nam, th́ người Việt đă biết thờ kính tỗ tiên, trọng kính cha mẹ, thương yêu anh chị em. Hầu hết những gia đ́nh khi có người thân qua đời đều lập bàn thờ, lập bài vị, hay h́nh ảnh để thờ kính. Những ngày giỗ kỵ th́ thắp nhang, đốt trầm hương, dâng hoa quả, bánh trái, rượu thịt trên bàn thờ cung thỉnh người đă khuất về chung hưởng. Ai nghèo nhất cũng có chén cơm, quả trứng, hoa quả, b́nh hoa, ly nước lạnh... để tưởng nhớ. Tuy người đă khuất không hưởng được, nhưng lễ nghi ấy lại rất cần phải có để tỏ ṛ ḷng hiếu thảo, để giáo hóa con cái sau này chúng nhớ đến ông bà cha mẹ như vậy. Người Việt rất hiền ḥa, t́nh cảm, lại chung sống cùng cộng đồng với nhau, suốt ngày quanh quẩn bên lũy tre làng, cho nên dù sống, dù chết con người vẫn gần gũi bên nhau, ấm áp t́nh người. Việc thờ kính tổ tiên là mạch nước ngầm luôn tuôn trào trong mát vẫn măi nuôi sống và nối kết tâm hồn Việt Nam giàu t́nh trọng nghĩa.

 

            Trong lễ giáo thờ kính tổ tiên th́ hiếu nghĩa là đầu tiên. Tôn kính tổ tiên là một cách tỏ rơ hiếu nghĩa đối với các vị Tiên nhân. Chữ Hiếu là cốt tủy của nền văn hóa Á châu ảnh hưởng sâu đậm bởi Nho giáo, trong đó có Việt Nam. Hiếu là gốc của Đức. Con người có trăm nết, nhưng hàng đầu vẫn là Hiếu. Chưa từng có người nào hiếu thảo lại bất trung, và cũng như chưa có ai hiếu thảo lại bất nhân. Việc hiếu lễ từ ngàn xưa đă in sâu vào tâm linh mỗi người, đặc biệt khi nền văn hóa Khổng Mạnh đă du nhập vào Việt Nam, đạo Thờ Kính Tổ Tiên càng được cũng cố, phát triễn, chỉnh đổi, sàng lọc thêm những tinh hoa tốt đẹp cho văn hóa Việt Nam và càng bám rễ sâu vào ḷng con dân đất Việt. Chữ “Đạo” và chữ “Hiếu” đă giao thoa tạo thêm nét độc đáo cho người dân hài ḥa trọng t́nh, giàu nghĩa.

 

            Khổng Tử đă dạy 8 điều thiết yếu cho đạo làm người, trong đó điều thứ nhất là chữ HIẾU. Tám điều đó là : HIẾU : Thờ kính cha mẹ. ĐỂ : Ḥa thuận với anh chị em. TRUNG : hết ḷng với vua với nước. THỨ : ăn ở với người cho hợp lẽ phải. TU : tự sửa ḿnh. TỀ : quản trị gia đ́nh. TRỊ : lấy đạo trị nước. B̀NH : trị an thiên hạ. Chữ hiếu chính là đạo của ḷng biết ơn. Biết ơn trời đất. Biết ơn tổ tiên ông bà cha mẹ. Ơn cha nghĩa mẹ sinh thành. Ơn vơng cực biển trời. -  Ơn “chín chữ cù lao” gồm có: 1. SINH (sinh đẻ) - 2. CÚC (nâng đở) – 3. DỤC (dạy dỗ) – 4. PHÚ (vuốt ve, tŕu mến) – 5. XÚC (cho bú sữa) – 6. TRƯỜNG (nuôi dưỡng khôn lớn) – 7. CỐ (trông nom) – 8. PHỤC (ôm ấp) – 9. PHÚC (bảo vệ).

 

            Cha mẹ sinh ra ta, nâng đở ta từ cung ḷng, vỗ về âu yếm, nuôi dưỡng bú mớm, bồi bổ cho lớn khôn, dạy ta điều hay lẽ phải, dơi theo mỗi bước đường đời của ta, tùy tính t́nh mỗi đứa con mà khuyên dạy, che chở bảo vệ con.Thật là ơn đức cha mẹ như trời biển. “Nước biển mênh mông không đong đầy t́nh Me – Mây trời lồng lộng không phũ kín công Cha”.  Hiếu là nền tảng văn hóa gia đ́nh Việt Nam. Người Việt Nam yêu chuộng những ǵ là t́nh, là nghĩa, coi t́nh nghĩa hơn lư sự. Một trăm cái lư không bằng một cái t́nh, chấp nhận bà con anh em xa không bằng láng giềng gần, thích “dĩ ḥa vi quư”, khoan dung độ lượng “chín bỏ làm mười”, quư trọng con người hơn của cải vật chất, người là vàng, của là ngăi, người làm ra của cải chứ của cải không làm ra người, mong muốn anh em bốn biển một nhà “tứ hải giai huynh đệ” và đề cao ḷng nhân ái “thương người như thể thương thân”.

 

            Tóm lại, Đạo thờ kính tổ tiên xây dựng nền tảng đức tin, là tâm linh vững chắc nhất của gia đ́nh Việt Nam. Dù c̣n sống hay đă khuất, Tổ tiên chúng ta luôn là những vị chẳng những đă trực tiếp cho chúng ta diễm phúc làm người, mà c̣n luôn yêu thương đùm bọc, che chở, phù hộ, chia xẻ cuộc sống với từng người trong chúng ta. Thờ kính tổ tiên c̣n nhắc nhở chúng ta những người đang sống luôn phải ư thức về những ơn ích  mà ḿnh được thừa hưởng, đồng thời thúc đẩy chúng ta phát huy sự nghiệp ân đức của ḍng họ, của gia tộc. Do đó, Tết là ngày đoàn tụ gia đ́nh chẳng những giữa những người đang sống mà c̣n đoàn tụ với tổ tiên, với sự hiện diện trong cách sống linh thiêng và hướng về con cháu và dân tộc tương lai mai sau. Việc thờ kính tổ tiên ông bà cha mẹ tự bản chất đă trở thành “Đạo” bởi bắt nguồn ở những ǵ rất sâu xa trong ḷng con người, v́ từ khi mới mở mắt chào đời chúng ta đă được ấp ủ trong tiếng à ơi của Mẹ, chập chững bước ngắn bước dài, bập bẹ gọi tiếng Ba. Bầu trời tuổi thơ bát ngát xanh tươi, đó là t́nh Mẹ nghĩa Cha. Lời nào kể hết công Cha, bút nào viết hết tấm ḷng của Mẹ:” Đi khắp thế gian không ai tốt bằng Mẹ - Gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng Cha.” Và Kinh Thi có câu:”- Phụ hề sinh ngă - Mẫu hề cúc ngă – Ai ai phụ mẫu – Sanh ngă cù lao - Dục bảo thâm ân - Hiệu thiên vơng cực “- Tạm dich:”- Cha thời sinh ta - Mẹ thời nuôi ta – Thương thương cha mẹ - Khó nhọc sinh ta - Muốn báo ân sâu - Trời cao không cùng”.

            Công Cha nghĩa Mẹ như núi Thái Sơn, như biển rộng sông dài:

                                    Công Cha, đức Mẹ  cao dày

                                    Cưu mang trứng nước những ngày c̣n thơ

                                    Nuôi con khó nhọc đến giờ

                                    Trưởng thành con phải biết thờ song thân

                                    Nuôi con buôn bán tảo tần

                                    Chỉ mong con lớn nên thân với đời

                                    Những khi trái nắng trở trời

                                    Con đau,  ḷng Mẹ đứng ngồi không yên

                                    Trọn đời vất vả triền miên

                                    Chạy lo bát gạo đồng tiền nuôi con

 

            Đạo thờ kính tổ tiên c̣n tăng thêm ư nghĩa và tầm quan trọng khi được kết hợp với TẾT NGUYÊN ĐÁN, với ngày đầu Xuân. Bởi thế, phong tục thờ kính tổ tiên vừa để kính nhớ tổ tiên, vừa đoàn tụ gia đ́nh, vừa mừng năm mới, mừng thêm tuổi thọ...và rồi để khởi đầu cho cuộc sống mới trong năm mới của  Dân tộc Việt Nam.

 

                              TẾT VÀ NGƯỜI CÔNG GIÁO

 

 

          Như đă tŕnh bày những phần trên, Hội Tết truyền thống và phong tục thờ kính tổ tiên là nền tảng vững chắc của bản sắc Văn Hóa truyền thống trong đời sống người Việt Nam có từ thời lập quốc cho đến ngày hôm nay và coi như nét đặc thù tâm linh về tín ngưỡng của người Việt, dù đă trải qua những biến động từ ngoài tác động vẫn giữ vững và trường tồn. Văn Hóa là những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong đời sống con người, đời sống xă hội, trong lịch sử dân tộc.

           

            Thiên Chúa Giáo hoặc gọi là Công Giáo đă khởi đầu du nhập vào Việt Nam từ năm 1533 dưới đời vua Lê Trang Tông có người tây dương tên là I-Nê-Khu (Inekhu) đến truyền đạo Gia-Tô ở làng Ninh Cường và làng Quần Anh thuộc huyện Nam Chân và làng Trà Lũ thuộc huyện Giao Thủy (tỉnh Nam Định – Giáo Phận Bùi Chu hiện nay) Từ thời điểm này, Tin Mừng đă khởi sự được gieo trồng và phát triễn trên mảnh đất đời sống người dân Việt. Theo ḍng thời gian cọ sát, Giáo hội đă không tránh khỏi những cơn cám dỗ tách yếu tố Văn Hóa truyền thống  ra khỏi Tin Mừng, hoặc là loan báo Tin Mừng mang tính cách rập khuôn theo nền văn hóa Tây phương nhất quán. Bài học quá khứ cho chúng ta nhận ra rơ ràng hơn rằng, Văn Hoá là địa hạt sống c̣n qua đó con người gặp gỡ để tiếp thu được Tin Mừng. Văn Hoá không phải là Tin Mừng, nhưng không thể đem Tin Mừng đến với con người mà không thông qua nền Văn Hóa của Dân tộc đó. Đức Thánh Cha Phaolô VI nói: “Việc tách biệt Tin Mừng ra khỏi Văn Hóa là thảm trạng của thời đại chúng ta, gây ảnh hưởng sâu xa trên cả việc rao giảng Tin Mừng lẫn phát huy nền Văn Hóa của dân tộc ấy”. Việc rao giảng Tin Mừng bao hàm hai yếu tố cho và nhận, từ đó mới có thể khởi sự một cuộc đối thoại, cùng nhau nổ lực t́m về chân thiện mỹ, t́m ra chương tŕnh cứu độ của Thiên Chúa. Một cuộc trở về với bản sắc Dân tộc có thể gợi mở một hướng đi cho công cuộc truyền giáo.

 

               

 

            Phong tục Việt Nam gắn liền với tín ngưỡng dân gian Việt Nam song song và hỗ trợ cho nhau, đặc biệt là việc cúng tế tổ tiên, thờ kính cha mẹ…từ lâu đă là nét tín ngưỡng độc đáo của người Việt. V́ thế, khi nhận thức được điều này, dưới ánh sáng Cộng Đồng Vatican II, Giáo Hội đang thực hiện một cuộc hội nhập, trở về với các truyền thống Văn Hóa, Tín Ngưỡng. Giáo Hội nhắc nhở, mời gọi chúng ta hăy sống Phúc Âm giữa ḷng Dân Tộc và phục vụ hạnh phúc đồng bào. Như thế Tin Mừng phải được sinh hoa kết trái, phải sống động ngay giữa ḷng Dân Tộc. Trong tinh thần cổi mở và đối thoại, Hội Thánh đă nh́n nhận và tôn trọng những giá trị tích cực tiềm tàng trong các nền Văn Hóa Dân Tộc cũng như các tôn giáo khác, đă được các Nghị Phụ Cộng Đồng Vatican II tóm tắt như sau:

            Giáo Hội Công Giáo không hề phũ nhận những ǵ là chân thật và thánh thiện nơi các nền văn hóa và tôn giáo. Với ḷng kính trọng chân thành, Giáo Hội xét thấy những phương thức hành động và lối sống, những huấn giới và giáo thuyết kia tuy có nhiều điểm khác với chủ trương mà Giáo Hội duy tŕ, nhưng cũng thường đem lại ánh sáng của Chân lư. Chân lư chiếu soi cho hết mọi người. Tuy nhiên Giáo hội rao giảng và có bổn phận phải kiên tŕ rao giảng Chúa Kitô. Đấng là Đường, là Sự Thật, và sự Sống (Ga 14,6) nơi Người, con người t́m thấy đời sống tôn giáo sung măn và nhờ Người, Thiên Chúa giao ḥa mọi sự với ḿnh. V́ thế, Giáo Hội khuyến khích con cái ḿnh nh́n nhận, duy tŕ, và cổ động cho những thiện ích thiêng liêng cũng như luân lư và những giá trị xă hội, nền văn hóa của các tín đồ thuộc các tôn giáo khác, bằng con đường đối thoại và hợp tác cách trân trọng và bác ái với tín đồ các tôn giáo ấy mà vẫn là chứng tá của Đức Tin và đời sống Kitô giáo.

 

 

            Một trong những mối quan tâm hàng đầu của Giáo Hội ngày nay là vấn đề hội nhập Văn Hóa. Làm sao để Tin Mừng của Đức Chúa Kitô không bị dập tắt đi bởi những di sản văn hóa và các tôn giáo khác, nhưng trái lại Tin Mừng phải là nguồn nước ḥa hợp ngấm sâu vào các di sản Văn Hóa, phải là ánh sáng các dân tộc, ánh sáng trần gian. Tin Mừng và Văn Hóa tuy khác biệt nhưng không hề mâu thuẩn và cũng không hề tách rời nhau. Cá không thể thiếu nước, cũng vậy, không thể tách rời Tin Mừng ra khỏi Văn Hóa được. Tin Mừng và Văn Hóa phải giao thoa và ḥa điệu với nhau. Một chứng minh cho thấy là Giáo Hội Ấn Độ đă không ngần ngại đưa cả nền văn hóa và các tôn giáo: Bà La Môn giáo, Ấn giáo, Ky-Na giáo hội nhập vào Tin Mừng. Với tinh thần cổi mở như thế nhưng Giáo Hội cũng không khỏi dè dặt sự mất căn tính Kitô giáo của ḿnh, một khi Giáo Hội quá dấn sâu vào một nền Văn Hóa đặc thù nào đó.

 

            Ở Việt Nam chúng ta cũng thế, những dấu chân lịch sử ghi lại tâm thức của lương dân khi họ đón nhận Tin Mừng. Có thể nói họ có thể bị sốc v́ Kitô giáo, v́ họ nghĩ rằng  rao giảng Tin Mừng đồng hóa với  hành động thực dân. Tin Mừng với Văn Hóa Tây Phương là một. Muốn rao giảng và tiếp nhận Tin Mừng th́ phải xóa bỏ nền Văn Hóa địa phương của họ không được cúng kính, thờ lạy người chết, không được thắp nhang cúng bái, không đốt vàng mă, không được ăn uống đồ cúng...Nhưng, ngày nay những quan niệm như thế đă không c̣n tồn tại nữa trong đời sống người Kytô hửu. Giáo Hội Công Giáo chân nhận những cái đẹp, cái hay của tất cả các nền Văn Hóa  và Tôn Giáo và nh́n nhận chúng có một giá trị nhất định. Tuy nhiên không thể không có sự chọn lọc, không phải là bất cứ di sản Văn Hóa nào cũng đưa được vào Kitô giáo. Quả thực chính là một bài học không đơn giản cho Giáo Hội hôm nay làm sao một mặt giữ được căn tính của ḿnh, mặt khác luôn cổi mở, đối thoại đón nhận những tinh hoa từ các nền Văn Hóa và các Tín Ngưỡng khác.

 

            Đạo Thờ Kính Tổ Tiên thiết tưởng là cốt lơi tinh túy  của tâm hồn người Việt Nam. Chúa có dạy chúng ta điều ǵ khác lạ đâu. Điều Răn thứ 4 trong 10 Điều Răn, Chúa đă dạy chúng ta “Thảo Kính Cha Mẹ”. Thảo Kính Cha Mẹ được đặt trong 10 giới răn của Chúa là 10 điều Chúa dạy dỗ, hướng dẫn con người đi theo con đường tốt lành mà Thiên Chúa đă vạch ra cho mọi người bước đi để được ơn cứu độ. Từ núi Sinai, qua bàn tay Môsê bia đá 10 điều răn được Chúa Giêsu trao cho Môsê để đến tay mọi người. Mười giới răn Chúa truyền là kim chỉ nam giúp con người nên thánh. Giáo Hội Công Giáo đă dành ngày mùng 2 Tết Nguyên Đán để kính nhớ, cầu nguyện Tổ Tiên, Ông Bà, Cha Mẹ. Giáo Hội đă luôn động viên, khuyến khích tín hửu Kitô giáo hăy luôn có tấm ḷng tưởng nhớ tới và cầu nguyện cho những Bậc Sinh Thành đă sinh ra và dưỡng dục chúng ta. Nhất là trọn tháng 11 - tháng các Linh Hồn, cũng như trong các Thánh Lễ Misa hằng ngày luôn có lời cầu nguyện Tổ Tiên Ông Bà Cha Mẹ qua vị Chủ Tế thánh lễ dâng lên Thiên Chúa, hiệp thông với Lời Cầu Nguyện Giáo Dân trong thánh lễ.

 

 

            Giáo Hội Chúa ở muôn thời đại luôn dạy dỗ con cái Chúa phải kính thờ Chúa và thảo kính các đấng sinh thành của chúng ta. Sách Cách Ngôn viết:”- Con ơi giữ lấy lời Cha - Chớ quên lời Mẹ, nhớ mà ghi tâm – Đèn soi trong chốn tối tăm - Ấy là chính những lời răn, lệnh truyền”. Sách Khải Huyền cũng đă ghi nhận:” Phúc thay kẻ nhắm mắt ĺa đời, đă ĺa đời trong ân nghĩa Chúa. Trăi qua bao nhọc nhằn vất vả, giờ đây họ xứng đáng nghỉ ngơi v́ công đức xưa kia vẫn c̣n theo họ măi”.Thánh Phaolô trong thư gởi Giáo đoàn Êphêsô 6.1-4, 18-23 đă nhắn nhủ:”Hăy thờ kính cha mẹ để ngươi được hạnh phúc và hưởng thọ trên mặt đất”. Đức cố Hồng Y FX Nguyễn Văn Thuận đă đề cao vai tṛ gia đ́nh, ḷng hiếu thảo của con cái. Ngài nói:” Chủng viện thứ nhất, đệ tứ viện thứ nhất, trường sư phạm thứ nhất là gia đ́nh công giáo. Không vị giám đốc tài ba, chuyên môn đến đâu có thể thay thế cha mẹ được.Nếu những cơ sở bậc nhất ấy bị hỏng, tương lai Hội Thánh và xă hội nhân loại cũng rung rinh sụp đổ. Đức Thánh Cha Gioan XXIII biên thư cho cha mẹ khi Ngài được ngũ tuần:” Thưa Thầy Mẹ, hôm nay con được 50 tuổi. Chúa thương ban cho con nhiều chức trong Hội Thánh, đi nhiều nơi, học nhiều sách, nhưng không trường nào dạy dỗ con, làm ích cho con hơn hồi con c̣n được ngồi trên chân thầy mẹ.”( ĐHV 505).

 

            Tóm lại, Tổ Tiên, Ông Bà, Cha Mẹ là những Đấng Bậc đă sinh ra chúng ta. Các Ngài đă tuân hành lệnh Chúa mà tạo dựng gia đ́nh, noi gương gia đ́nh Thánh Gia Na-Da-Rét. Các Ngài đă hết mực trung thành, yêu thương, nuôi dưỡng con cái, cháu chắt theo Thánh ư Chúa để góp phần bảo vệ vũ trụ và làm sáng danh Chúa trong đời sống Đức tin. 

            Nhân dịp đầu năm mới, chúng ta sốt sắng dự tiệc Ḿnh và Máu Thánh Chúa Kitô và chính nguồn sinh lực thần linh này giúp chúng ta hôm nay sống sao cho tṛn chữ hiếu đối với Tổ Tiên, Ông Bà, Cha Mẹ để mai sau được cùng các Ngài vui hưởng phúc trường sinh trong Chúa Ba Ngôi.

 

 

LỜI KẾT

 

          Về Nguồn - Cụm từ Hội Tết Về Nguồn là những từ ngữ rất gần, rất quen thuộc  và rất thân thương đối với từng mỗi người trong Giáo Xứ chúng ta và kể cả đông đảo Đồng Hương ân nhân của chúng ta tại địa phương đă từng chia xẻ nguồn vui Hội Tết đến  trong suốt 20 năm qua. Lộ tŕnh 20 năm Hội Tết Về Nguốn cũng đă liên kết nghĩa t́nh sâu sắc giữa người với người và cũng đă lắm chông gai trong tự nguyện đầu tư tài lực, trí tuệ để giữ vững con thuyền VỀ NGUỒN vượt thoát sóng to gió lớn đem vinh quang về dâng lên Nhà Chúa. Cũng nhận ra rằng lộ tŕnh cũng có khó nhọc nhưng cũng lắm đam mê, hấp dẫn, đầy thử thách đối với chúng ta. Thử thách tinh thần dấn thân tự nguyện, thử thách ư chí kiên tŕ bền vững, và thử thách ḷng quăng đại đóng góp mà mỗi người dấn thân đ̣i hỏi một chức năng tự ḿnh làm chủ cho chính mỗi phần việc của ḿnh đối với việc chung trong tinh thần liên đới yêu thương giữa anh chị em có cùng một Cha chung. Tất cả đều là công ích dâng hiến vô vị lợi, không đ̣i hỏi vật chất quyền lợi, không đ̣i hỏi sự đền bù, ghi công. Đó là một nét son trân qúy để chúng ta thực hiện ước mơ có được một cơ sở thờ phượng tự lập thật hoàn hảo. 

 

 

            Nô nức đến Hội Tết Về Nguồn để có được những giây phút giao động t́nh cảm thân thương đậm đà giữa những con người đồng chủng tộc, đồng màu da tiếng nói, để được sống lại trong bầu không khí mùa Xuân Dân  Tộc rất riêng tư và rất đặc thù của truyền thống Việt tộc trên phần đất quê hương thứ hai nơi xứ người. Khung trời Xuân ấm áp Về Nguồn mời đón những người con Việt xa xứ đến cùng thưởng thức lại hương vị những món ăn rất đặc thù ba miến quê Mẹ Việt Nam, để vẫn c̣n giữ được niềm tin tự hào là người Việt Nam chân chất. Về Nguồn rền vang tiếng pháo tống cựu nghinh tân giữa đất trời đầy nắng Xuân rực rỡ  để cùng chiêm ngắm “ Sơn thủy thanh cao Xuân bất tận - Thần tiên lạc thú cảnh trường sinh”. Đi Hội Tết Về Nguồn để niềm vui rộn ră tràn đầy theo nhịp trống múa Lân, múa Rồng sáng mùng một Tết để được chúc phúc chúc tài “:Tân niên hạnh phúc b́nh an đến – Xuân nhật vinh hoa phú qúy lai”.

 

            Ngày Xuân, trời đất giao ḥa, người người cùng đến Hội Tết Về Nguồn họp mặt chúc nhau cho được ba điều ước : Phúc, Lộc, Thọ.

            Phúc của con người là công thành danh toại. Lộc không chỉ là con thảo cháu ngoan, mà c̣n là ơn trời mưa móc đổ tràn muôn hồng ân cho gia đ́nh ḍng tộc. Thọ là tuổi già được bách niên giai lăo. Ngày Xuân là thời điểm thay cũ đổi mới sao cho cuộc sống được an lành, hạnh phúc, xóa đi những ǵ không tốt đẹp trong năm cũ: "Tối ba mươi nợ réo tít mù, co cẳng đạp thằng bần ra cửa – Sáng mùng một rượu say túy lúy, giơ tay bồng ông Phúc vào nhà.” (Nguyễn Công Trứ).

 

            Để kết thúc bài viết, người viết nhân tiện xin chúc mừng kỷ niệm 20 năm Hội Tết Về Nguồn của Giáo Xứ Philipphê Phan Văn Minh chúng ta:

 

                                    Hội Tết Về Nguồn, Tết cố hương.

                                    Hai mươi năm nghĩa nặng miên trường.

                                    Phát huy văn hóa tâm linh Việt

                                    Ǵn giữ gia phong hiếu nghĩa đường.

                                    Tết đến Xuân về thêm tuổi thọ

                                    Nêu cao pháo đỏ thắm t́nh thương.

                                    Cùng nhau nô nức đi vui Tết

                                    Xuân măn càn khôn, phúc măn đường !

 

 

                                                                   

Orlando – Tết Nhâm Th́n - 2012

   

 

Tin Tức - B́nh Luận     Vinh Danh QLVNCH     Audio Files     Tham Khảo     Văn Học Nghệ Thuật     Trang Chính