- Bài 1 -

 

Hàn Giang Trần Lệ Tuyền

Ngày xưa... vào một thuở nào, nghe như xa lắc, xa lơ; song tôi vẫn luôn luôn nhớ về những mùa Xuân cũ, cứ mỗi lần Tết đến, những ngày đầu năm thì tại nhà của tôi lúc nào cũng đông khách tới để chúc Xuân và để... bói Kiều, vì nhà tôi là một trong số ít ở thôn quê có truyện Kiều.

Tôi cũng không hiểu tại sao nhiều người vẫn tin ở chuyện bói Kiều, vì cứ nghe cái tên: Đoạn Trường Tân Thanh, thì cũng nghe đến “đứt ruột” rồi, thế còn phải bói làm cái gì cơ chứ ? Nhưng tôi vẫn thấy những nụ cười thật rạng rỡ trên môi của những thanh niên, thiếu nữ khi “bói” trúng được một đoạn “hên” trong truyện Kiều như đoạn Thúy Kiều gặp gỡ Kim Trọng hoặc Thúc Sinh hay Từ Hải, chứ họ không cần biết sau những cuộc gặp gỡ ấy, rồi mọi chuyện sẽ ra sao cả.

Mùa Xuân này, chẳng biết có phải vì tâm hồn của mình có thể đã quay về với một thời thơ ấu, mà bỗng dưng tôi lại muốn viết về truyện Kiều. Nhưng vì  không phải là một cây bút chuyên môn viết về văn chương như các vị học giả. Vì thế, nên tôi chỉ viết theo những gì mình nghĩ, và chỉ viết ngắn, gọn, về ba mối tình “lớn” của Thúy Kiều mà thôi.

Như mọi người đều biết, khi nói về gia thế của Thúy Kiều, cụ Nguyễn Du đã viết: “Gia tư nghĩ cũng thường thường bậc trung”. Nghĩa là chỉ trung bình, chứ không phải là giàu có, nhưng Cha Mẹ của Thúy Kiều thì lại muốn có danh, và có lẽ cũng muốn cho hai cô con gái của mình có được một tấm chống xứng đáng, nên mới bỏ tiền ra để mua cái “chức” Viên Ngoại, vì thế, mà đã tự rước họa cho cả gia đình.

Mà cũng chính vì vậy, nên khi thấy một gia đình mà bề ngoài có vẻ giàu sang, lại có hai cô con gái trẻ đẹp, nên khiến cho bọn nha lại đã tìm cách để gieo họa cho nhà viên ngoại, để đưa” viên ngoại” vào nhà tù “cải tạo”, thì mới có cơ hội mà “vào vơ vét về”.

Về mối tình đầu của Thúy Kiều với Kim Trọng, đây là mối tình “học trò”, lúc Thúy Kiều mới vào tuổi “cập kê”, một mối tình trong sáng, nên “chỉ đẹp khi còn dang dở”; bởi vậy, chàng Kim mới nguyền: “Bao nhiêu của mấy ngày đàng, Còn tôi, tôi gặp mặt nàng mới thôi”, chứ nếu lấy nhau rồi, thì không chắc đã vẹn trăm năm. Đối với chàng Kim cũng thế, vì chưa “hương lửa”, nên chàng chưa thỏa, và lại càng không bao giờ thỏa, vì  đã: “Đem tình cầm sắt, đổi ra cầm cờ” thì chuyện “lửa hương”cũng không bao giờ có nữa. Vả lại, Kim Trọng đã được một Thúy Vân: “trang trọng khác vời, khuôn trăng đầy đặn mặt ngài nở nang, Hoa cười ngọc thốt đoan trang, Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da” rồi, thì còn ước muốn gì hơn, hay vì chưa thỏa, nên lại muốn “hoa thơm đánh cả cụm” bởi trước đó, chàng Kim chỉ cần “gặp mặt nàng”, chứ đâu có “đòi” thêm điều gì nữa...

Mối tình thứ hai, là Thúy Kiều với Thúc Sinh, mối tình này, mới có “lửa” có “hương” thiệt à nghe. Cứ theo những lời của cụ Nguyễn Du, thì Thúy Kiều và Thúc Sinh đã được ở bên nhau suốt cả năm trời, nhưng xem ra trong cuộc tình này rất đượm sắc “truy hoan”:

“Sinh càng một tỉnh mười mê,

Ngày Xuân lắm lúc đi về với Xuân.

......
Khi hương sớm, khi trà trưa,

Bàn vây điểm nước, đường tơ họa đàn.

Miệt mài trong chốn truy hoan,

Càng quen thuộc nết, càng dan díu tình”.

Suốt cả năm Thúy Kiều-Thúc Sinh đã “Miệt mài trong chốn truy hoan”, và vào thời ấy, mà Thúy Kiều còn “bạo” hơn cả một số phụ nữ thời hay, khi dám cả gan để cho Thúc Sinh nhìn thấy thân thể của mình khi nàng đang tắm:

“Buồng the phải buổi thong dong,

Thang lan rủ bức trướng hồng tắm hoa.

Rõ ràng trong ngọc trắng ngà,

Dầy dầy sẵn đúc một tòa thiên nhiên”.

Qua những đoạn thơ ấy, không biết có phải vì thế, nên nàng không có ý nhờ Thúc Sinh giúp nàng trở về đoàn tụ với gia đình. Bởi chuyện này, đối với:”Thúc Sinh quen thói bốc trời, Trăm nghìn đổ một trận cười như không”, thì sá gì một việc nhỏ là đưa Kiều trở về thăm viếng cha mẹ của nàng, song có lẽ, Kiều nhận ra rằng chỉ là “phận cát đằng” nên đâu có hay ho gì mà làm “Cô Thắm về làng”, mà phải chờ cho đến khi gặp được Từ Hải rồi, nàng mới nói: “Chi bằng phu quý phụ vinh”.

Về Thúc Sinh, trong lúc “một tỉnh mười mê”, nên chàng đã “bốc” với Kiều:

“Đường xa chớ ngại Ngô, Lào,

Trăm điều hãy cứ trông vào một ta.

Đã gần chi có điều xa,

Đá vàng đã quyết, phong ba cũng liều”.

“Bốc” là như vậy, nhưng đến lúc lén lút gặp Thúy Kiều, Hoạn Thư bắt gặp, thì  hồn vía lên mây, nên Thúc Sinh đã:

“Khuyên nàng xa chạy, cao bay,

Tơ duyên ta có ngần này mà thôi”.

Đọc những đoạn này, có lẽ, cụ Nguyễn Du đã muốn nhắn nhủ cho đến “Tam bách dư niên hậu” rằng:  đàn bà con gái chớ bao giờ nên tin các “đấng” đàn ông đã có vợ, vì đàn ông  nào cũng sợ vợ hết; khi nó “một tỉnh mười mê”, thì nó “bốc trời” là vậy, nhưng khi vợ nhà biết được là liền ca bài “tẩu vi thượng sách”. Nên nhớ, khi Thúc Sinh khuyên Kiều hãy “xa chạy cao bay”, nhưng không hề nghĩ Thúy Kiều chẳng những không có một đồng xu dính túi, mà trên người còn đang khoác chiếc áo cà sa với pháp danh Trạc Tuyền; như vậy, rồi Thúy Kiểu sẽ phải sống ra sao, cũng không hề tìm cách để trao cho nàng lấy chút tiền “giắt lưng”. Đó là câu trả lời: những “đấng” đàn ông đã có vợ như Thúc Sinh không bao giờ nhớ đến phút giây “một tỉnh mười mê” , và đã “bốc: “Đá vàng đã quyết, phong ba cũng liều” ?! Xin các cô, các bà hãy nhớ cho cái “chân lý” này, là vậy.

Đấy, xin các chị em phụ nữ, chớ có bao giờ ngây thơ mà đem lòng tin vào những “đấng” đàn ông đã có vợ. Cụ Nguyễn Du đã “cảnh báo” như thế, chứ không phải tôi nói đâu.

Mà làm sao để “xa chạy cao bay” được nhỉ? Vì thân gái dậm trường, trong lúc Thúy Kiều không hề có một xu dính túi; bởi vậy, nên trước khi trốn đi, vì lo sợ: “Tay không chưa dễ tìm vành ấm no”, nên: “Phật tiền sẵn có mọi đồ kim ngân, Bên mình giắt để hộ thân”; Nghĩa là, chỉ để “hộ thân” thôi, chứ không phải do động lòng tham lam khi “giắt mình” chuông vàng, khánh bạc của nhà họ Hoạn ,và đã đến xin “tỵ nạn” tại “Chiêu ẩn am”, với món quà “vi thiềng” chính là chuông vàng, khánh bạc của Hoạn gia, và khi không thể giấu diếm được, nàng đã kể thật hết mọi sự cùng sư Giác Duyên.

Phần sư Giác Duyên, khi biết rõ ngọn ngành, thì sư sợ oai quyền của nhà họ Hoạn, nên đã nhờ nhà họ Bạc:

“Có nhà họ Bạc bên kia,

Am mây quen lối đi về dầu hương.

Nhắn sang dặn hết mọi dường,

Dọn nhà hãy tạm cho nàng trú chân”.

Song có một điều làm người viết cứ không thể hiểu được; đó là, nhà họ Bạc  là một kẻ đã từng “Am mây quen lối đi về dầu hương” chứ đâu có xa lạ gì, nên mới đem gửi Thúy Kiều, để “tạm cho nàng trú chân”; như thế, mà kể từ đó,  sư Giác Duyên lại không một lần hỏi thăm nhà họ Bạc về Thúy Kiều, mặc cho nhà họ Bạc đem bán Kiều vào lầu xanh một lần nữa ! 

Rồi còn chuông vàng, khánh bạc của nhà họ Hoạn, mà Thúy Kiều đã đem dâng cho sư Giác Duyên: “Dạy đưa pháp-bảo sang hầu sư huynh”, và sư Giác Duyên đã nhận cả hai “pháp bảo”, nhưng khi “gửi” Thúy Kiều cho nhà họ Bạc, còn chuông vàng, khánh bạc thì sư Giác Duyên vẫn giữ tại “Chiêu ẩn am”.

Điều này, người viết tuy đã đọc truyện Kiều từ lúc còn bé; song không hề thấy một đoạn nào trong truyện cho biết hai “pháp bảo” là chuông vàng và khánh bạc của nhà họ Hoạn, mà Thúy Kiều đã “dâng” cho sư Giác Duyên cất giữ, rồi sau đó hai “pháp bảo” này đã rơi vào tay ai; bởi rõ ràng, sư Giác Duyên không đưa cho Thúy Kiều khi “tạm lánh” sang nhà họ Bạc; mà cũng không trả lại lại cho nhà họ Hoạn. Như thế, chỉ còn một cách giải thích là: hai  “pháp-bảo” chuông vàng và khánh ngọc của nhà họ Hoạn có lẽ đã phải bay ra ... chợ trời mà thôi.

Mà kể ra, Thúy Kiều không phải là một kẻ tham lam, vì thân gái dậm trường, nên bắt buộc phải “mượn đỡ” chuông vàng, khánh bạc của nhà họ Hoạn, nhưng không đem ra ... chợ trời để bán, mà đem “đưa pháp-bảo sang hầu sư huynh”, xem như là món quà... “vi thiềng”, để được nương thân tại “Chiêu ẩn am”, chứ không hề có ý giữ lại làm của riêng cho mình.

Về tiểu thư nhà họ Hoạn, có người thì gọi là: “máu hoạn Thư” để chỉ những cách ghen của nàng, cũng có người cho rằng Hoạn Thư ghen một cách khôn ngoan của một tiểu thư trí thức, vì nàng là con gái của “Thiên quan trủng tể”, chứ không ghen như những hạng thường tình như... trường hợp của vũ nữ Cẩm Nhung đã bị vợ của Trung tá Thức hủy hoại tất cả, đến trở thành thân tàn ma dại.

Riêng người viết, thì đã lưu ý vào hai câu thơ này:

“Người vào chung gối loan-phòng,

Nàng ra tựa bóng đèn chong canh dài”.

Đọc hai câu thơ trên, những người đã đọc truyện Kiều, đa số đều cho rằng trong lúc Hoạn Thư và Thúc Sinh đã “vào chung gối loan phòng”, là hai người đã hạnh phúc, chỉ riêng có Thúy Kiều “ra tựa bóng đèn chong canh dài” là đau khổ. Nhưng ta thử hỏi, Thúc sinh mới vừa bị “phách lạc hồn xiêu” rồi, thì khi “vào chung gối loan-phòng”, liệu Thúc Sinh có còn đủ tinh thần, đủ sức để ... làm chồng, và có còn đủ hơi để... thở hay không ?

Xin hãy chia xẻ với Thúc Sinh khi đã “được” vợ của mình “yêu” đến mức độ như những câu thơ:

“Rõ ràng thật lứa đôi ta,

Làm ra con ở chúa nhà, đôi nơi.

Bề ngoài thơn thớt nói cười,

Mà trong nham hiểm giết người không đao!

... Sinh càng phách lạc hồn xiêu:

Thương ôi! chẳng phải nàng Kiều ở đây ?

 

Và...

 “Vợ chồng chén tạc chén thù,

Bắt nàng đứng chực trì hồ hai nơi.

Bắt khoan bắt nhặt đến lời,

Bắt quì tận mặt, bắt mời tận tay.

Sinh càng như dại như ngây,

Giọt dài giọt ngắn, chén đầy chén vơi.

Ngoảnh đi chợt nói chợt cười,

Cáo say, chàng đã giợm bài lảng ra.

Tiểu thư vội thét: Con Hoa!

Khuyên chàng chẳng cạn thì ta có đòn!

 Sinh càng nát ruột tan hồn,

Chén mời phải ngậm bồ-hòn ráo ngay.

Tiểu thư cười nói tỉnh say,

Chưa xong cuộc rượu, lại bày trò chơi.

Rằng: Hoa nô đủ mọi tài,

Bản đàn thử dạo một bài chàng nghe.

Nàng đà tán hoán tê mê,

Vâng lời ra trước bình the vặn đàn.

Bốn dây như khóc như than,

Khiến người trên tiệc cũng tan nát lòng!

 Cùng chung một tiếng tơ đồng,

Người ngoài cười nụ người trong khóc thầm!.

Giọt châu lã chã khôn cầm,

Cúi đầu chàng những gạt thầm giọt Tương.

Tiểu thư lại thét lấy nàng:

 Cuộc vui gảy khúc đoạn trường ấy chi\?

Sao chẳng biết ý tứ gì?

Cho chàng buồn bã tội thì tại ngươi!

Sinh càng thảm thiết bồi hồi,

Vội vàng gượng nói gượng cười cho qua.

 Giọt rồng canh đã điểm ba,

Tiểu thư nhìn mặt dường đà can tâm.

Lòng riêng khấp khởi mừng thầm:

Vui này đã bõ đau ngầm xưa nay!

Sinh thì gan héo ruột đầy,

 Nỗi lòng càng nghĩ càng cay đắng lòng!

Người vào chung gối loan phòng,

Nàng ra tựa bóng đèn chong canh dài!”.

Ai đau khổ hơn ai ? Hoạn Thư có thực sự được giây phút hạnh phúc cùng Thúc Sinh “chung gối loan-phòng” ?!

Câu hỏi này, người viết xin dành cho các “đấng tu mi nam tử” của thời nay, có “đấng” nào có đủ “dũng khí” để “yêu vợ” trong một tình huống như thế hay không ?

 

Về Thúy Kiều, theo người viết, chắc chắn là đau khổ, nhưng phần Thúc Sinh, thì không thể nào không thương, không xót nàng Kiều, và cũng không thể nào quên ngay đi những “đòn ghen” của Hoạn Thư đã dành choThúy Kiều và cả chàng nữa. Bởi thế, tuy cùng “chung gối” với vợ, nhưng Hoạn Thư vẫn cứ xa lắc xa lơ, nên “loan-phòng” chỉ là nơi chàng Thúc đang nằm, chứ không thể là đang hạnh phúc.

Và Thúy Kiều vẫn là người “thắng cuộc” vì  đã và đang được yêu - hình ảnh của Kiều đang ở trong trái tim của chàng Thúc, còn Hoạn Thư chỉ là người được “chung gối” chứ không cùng chung nhịp đập với trái tim của chàng.

Đàn bà ai cũng đều có “máu ghen” cả. Nhưng “ghen” như thế nào để giữ được hình ảnh dịu dàng, đáng yêu quý của mình trong trái tim của chồng, cũng như không đẩy chồng mình vào “vòng tay” của “tình địch”, và để không vĩnh viễn mất chồng, là một điều vô cùng khó; bởi vì, một khi đã ghen, thì lý trí hầu như đã bị hoàn toàn tê liệt.

Như vậy, giá như,  lý trí của Hoạn Thư thắng được những thói ghen thường tình ấy, để Hoạn Thư với uy quyền trong tay, mà dám sắm sửa kiệu hoa rồi sai thị nữ đưa Thúy Kiều trở lại với gia đình họ Vương, thì chắc chắn vì sự gia ân của tiểu thư họ Hoạn mà Thúy Kiều không bao giờ dám gặp mặt Thúc Sinh, dù một lần nào nữa; nhưng Hoạn Thư phải hết mực yêu thương chồng, và không bao giờ choThúc Sinh biết những việc của mình đã làm, để tránh những tổn thương cho chồng, thì chàng Thúc vẫn cứ tin rằng Thúy Kiều đã chết trong cơn hỏa hoạn, rồi thời gian sẽ khiến cho hình ảnh của Thúy Kiều chỉ còn là những kỷ niệm; còn như đã giáng những trận “đòn ghen” ấy, thì chỉ khiến cho thúc Sinh phải đau xót, yêu thương và nhung nhớ Thúy Kiều cho đến mãn đời, và Hoạn Thư phải sống với chồng trong cảnh “đồng sàng dị mộng” mà thôi.

Cuối cùng, là mối tình “lớn” của Thúy Kiều-Từ Hải, mà theo người viết, đây là mối tình đẹp nhất, vì ngoài tình yêu tha thiết mà Thúy Kiều đã dành cho Từ Hải, nàng còn hết lòng kính phục Từ Hải: “Gươm đàn nửa gánh, non sông một chèo”, nên “Tấm lòng nhi nữ cũng xiêu anh hùng”. Song đặc biệt, và cao quý nhất, là Từ Hải đã chứng minh được “lượng cả bao dung” của mình, là biết quý Thúy Kiều về mặt tinh thần qua những câu thơ:

“Buồng riêng sửa chốn thanh nhàn,

Đặt giường thất bảo, vây màn bát tiên.

Trai anh hùng, gái thuyền quyên,

Phỉ nguyền sánh Phượng, đẹp duyên cưỡi Rồng”.

Từ Hải-Thúy Kiều đã “tương phúc tương tri”, Thúy Kiều đã từng muốn theo Từ Hải ra chiến trường, không sợ gian nguy, sinh tử:

Nửa năm hương lửa đương nồng,

Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương,

Trông vời trời bể mênh mông,

Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng dong.

Nàng rằng: Phận gái chữ Tòng,

Chàng đi thiếp cũng một lòng xin đi”.

Họ đã gắn kết với nhau cho đến khi Từ Hải đã “chết đứng” mà vẫn còn chờ giọt nước mắt của Thúy Kiểu, và không như với Kim Trọng và Thúc Sinh, mà  Thúy Kiều đã nhiều lần xác định Từ Hải là chồng, cũng như đã muốn chết theo chồng:

“Mặt nào còn thấy nhau đây,

Thà liều sống thác, một ngày có nhau!

Dòng thu như xối cơn sầu,

Dứt lời, nàng cũng gieo đầu một bên.

Lạ thay! Oan khí tương triền,

Nàng vừa phục xuống, Từ liền ngã ra.

... Ngỡ rằng Phu quý, Phụ vinh,

Ai ngờ một phút tan tành thịt xương.

... Giết Chồng mà lại lấy Chồng,

Mặt nào còn đứng ở trong cõi đời ?

... Thôi thì một thác cho rồi,

Trông vời con nước mênh mông,

Đem mình gieo xuống giữa giòng Trường Giang .

Trên đây, là những dòng thơ của cụ Nguyễn Du đã viết thật trọn vẹn về mối tình của Từ Hải-Thúy Kiều. Còn bây giờ, là ngày đầu Xuân, nên người viết chỉ nói về ba mối tình của Thúy Kiều, chứ không muốn nói đến những chuyện khác.

Nhưng ở đây, qua bài này, trong hiện tại, người viết chỉ muốn nói đến Tình yêu thương Chồng-vợ: Tình nghĩa Chồng-vợ chỉ thực sự bền chặt mãi mãi, đều luôn luôn được gắn kết với một chữ ĐỒNG:

Đồng tâm, đồng chí hướng, đồng cam cộng khổ... và cuối cùng là đồng tịch, đồng sàng, để đồng cho nhau những dòng mật ngọt, những phút giây hạnh phúc tuyệt vời, để suốt cả cuộc đời đồng tận hiến cho nhau.Và đặc biệt: Trong tình yêu Tổ quốc Ta có nhau.

 

 

Pháp quốc,

Mùng một Tết Nhâm Thìn, 2012

 

Hàn Giang Trần Lệ Tuyền