Đọc bài thơ “Bạn Quan” của Đặng Xuân Xuyến
Chử
Văn Long
Bạn
Quan
Bạn cũ lâu ngày gặp lại
Chén rượu quê đưa đẩy tẩy trần
Tao ruột ngựa hỏi câu ngớ ngẩn
Mày làm quan chắc kiếm bộn tiền
Chức ấy rẻ mà sinh lắm lăi
Mày học ngu nhưng thủ đoạn tài
Tao học giỏi nhưng mù thủ đoạn
Măi
long đong chức phó dân quèn
Mày nhăn mặt chửi tao thằng đểu
Quá nửa đời măi chửa hết ngu...
Rượu tới tầm
Mày ghé tai tao
Nói thật nhỏ
Căng tai mới rơ
Làm người khó
Làm quan càng khó
Chốn quan trường chó vịt giống nhau
Mày than đời chỉ rặt những thau
Quan càng lớn chữ nhân càng nhỏ
Ví miệng quan giống trôn trẻ nhỏ
La liếm quen rồi nào biết bẩn nhơ.
Tao gật gù giả bộ ngớ ngơ
Khen các quan v́ dân v́ nước
Nghe nửa câu mắt mày trợn ngược
Chửi tao khùng hệt “lũ dân ngu”
Mày chửi thề đặc giọng quân khu
Đời đă chó
Quan trường càng chó
Rồi nhăn nhó
Than đời mày nhọ
Mấy tháng trời bổng lộc hụt xơi...
Rượu mày mời
Tao uống khó trôi
Thịt mày gắp
Tao nhai khó nuốt
Trời nhiều gió
Hay ḷng tao nổi gió
Rượu đầy ṿ
Tao ngất ngưởng vờ say.
*
Hà Nội, trưa 18 tháng 03.2016
Đặng
Xuân Xuyến
Lời
B́nh:
Tôi quen Đặng Xuân Xuyến đă lâu, từ thuở anh mới dựng nghiệp, mở cửa
hàng “phát hành sách”. Là một nhà thơ, làm bạn hàng gửi sách nhờ anh
bán hộ thường xuyên. So với những nơi khác bao giờ cửa hàng của
Xuyến cũng giúp tôi bán được số bản cao gấp bội. Nh́n dáng vẻ bên
ngoài tươi tắn, đẹp trai, hoạt bát và cái phong thái “dứt khoát” mỗi
khi bàn việc…, ở Xuyến tôi thầm nghĩ con đường lập nghiệp gắn với
sách vở văn chương sẽ tiến xa hơn! Bẵng đi một thời gian nền văn
chương với những ước vọng thanh cao bị cuốn vào ṿng xoáy kinh tế
thị trường không c̣n phân biệt được đục trong lẫn lộn. Thơ thành sản
phẩm của xă hội hóa cấp thấp, không c̣n biết viết để làm ǵ, viết để
v́ ai. Tôi cũng nản, ngồi nh́n bút giấy và cũng đă lâu không gặp
Xuyến. Một hôm, bất ngờ tôi nhận được tin nhắn của Đặng Xuân Xuyến
mời cộng tác với trang mạng của anh… và tôi được đọc bài thơ rất tâm
sự “Bạn quan”
(xem:
Bạn Quan.l)
anh in trên trang mạng. Tôi thật ngưỡng mộ v́ nội dung, giọng điệu,
câu chữ già dặn, từng trải, vừa tiếp thu cách nh́n đời, nh́n người
của các lớp nhà thơ cha anh mỗi khi bĩ cực, nhưng hơn hẳn lớp nhà
thơ ăn theo xă hội bây giờ, khi vui th́ vỗ tay vào, hết lộc th́ thở
ra những lời ai oán vụn vặt làm người đời chán đọc thơ v́ vậy. Thơ
Xuyến cũng mượn hơi men “giả tỉnh giả say” như để có cớ lôi tuột
những mưu mô giả trá của một xă hội đang thịnh hành, đang phân hóa,
làm đảo lộn hết đạo đức, nhân cách, làm người dù chỉ giới hạn bằng
những lời bộc bạch, tâm sự của hai người bạn lâu ngày gặp lại, có
nhu cầu phơi trải ḷng ḿnh thật đến nỗi chỉ thiếu cái tát bằng
những ngón tay in lên mặt nhau, dù làm quan có chức tước giàu sang
hay là dân ngu ngơ, nghèo túng, khi nh́n lại đời ḿnh đều nhục, chưa
thấy xứng kiếp người, tự ḿnh thấy ḿnh như súc vật, kiếp ngan, kiếp
chó....
Bài thơ như một bầu tâm sự dốc thẳng sang nhau không cần niêm luật,
kỹ thuật câu chữ. Đoạn đầu c̣n tỉnh, lời lẽ thăm ḍ giao đăi:
Bạn cũ lâu ngày gặp lại
Chén rượu quê đưa đẩy tẩy trần
Tao ruột ngựa hỏi câu ngớ ngẩn
Mày làm quan chắc kiếm bộn tiền?
T́nh bạn xa lâu gặp lại nhau, người ta thường ôn lại kỷ niệm trong
lành một thuở, rồi mới có nhu cầu hỏi han công việc hiện tại gia
cảnh của nhau. Đằng này có t́nh bạn ngày xưa của họ chỉ phụ họa thêm
cho nỗi ấm ức về những rối ren, bất công xă hội. Thằng học giỏi
không sống thủ đoạn th́ làm dân quèn, thiếu cơm rách áo. Thằng học
ngu, biết nịnh nọt cúi luồn vẫn có thể mua được chức tước lên quan
để kiếm bổng lộc bạc vàng, thành ra cuộc gặp gỡ nơi chôn nhau cắt
rốn lại là cái cớ để nổ ra cuộc vạch mặt chỉ tên những bất công xă
hội đang ấm ức nơi ḷng mỗi kẻ. Những tưởng chỉ kẻ thua thiệt mới
buồn, mới đau, mượn rượu để nói ra ḷng ḿnh cho thỏa:
Tao học giỏi nhưng mù thủ đoạn
Măi long đong chức phó dân quèn!
Nào ngờ kẻ được mũ cao áo dài cũng thở than phận kiếp:
“Làm người khó
Làm quan càng khó
Chỗ quan trường chó, vịt giống nhau…”
“Quan càng lớn, chữ nhân càng nhỏ…”
“La liếm quen rồi nào biết bẩn nhơ!”
Những lời bộc trực, thật ḷng này nghe thật tội, th́ ra kẻ làm quan
đứng trước bàn dân thiên hạ, qua những cầu truyền h́nh đi khắp thế
gian, nh́n oai phong lẫm liệt, có ai ngờ nơi tận sâu con tim, khối
óc họ cũng bị dày ṿ, có khi lại gấp bội những buồn đau túng nghèo
cơm áo, cũng thấy được nhục vinh cuộc thế:
Đời đă chó
Quan trường càng chó
Th́ ra đă là con người dù giả trá gian manh đến đâu, dù có ngập sâu
vào đống bùn nhơ tội lỗi th́ thẳm sâu nơi nào đấy trong linh hồn của
họ vẫn nhận ra vị bùn nhơ nơi đầu lưỡi họ đă ngậm phải. Khác nhau
chăng kẻ ngày tháng quen dần với những ǵ nhơ bẩn, c̣n có kẻ c̣n
biết cố trườn ra khỏi những đám bùn nhơ để thở chút khí trời trong
lành trước khi xuôi tay, nhắm mắt. Bởi quyền tước bạc vàng có thể
xây được nấm mộ cao chứ không để lại trong không gian, thời gian
được chút tiếng thơm. Huống chi lúc sống đă bị người đời nguyền rủa.
Cái đau của thân phận dân đen cũng là đau nhưng có thể mượn phút
giây gặp gỡ, nói vung mạng, tung tán tàn cho hả. C̣n kẻ chức tước,
giàu có gian manh phải đợi lúc:
Rượu tới tầm
Mày ghé tai tao
Nói thật nhỏ
Căng tai mới rơ
Bởi đă khoác vào tấm áo quan trường phải biết học phép mưu ma chước
quỷ. Nhiều việc giả danh gian trá phải giấu kín cả cha mẹ vợ con,
đem xuống dưới mồ mới mong hoạn lộ, an toàn… chỉ giây phút ngồi
trước người bạn thuở trong sáng ngây thơ, sau biền biệt mỗi đứa một
phương, thắng thua nếm đủ quay về, men rượu ngấm vào ấm ức, nói ra
cùng nhau cũng chẳng phương hại nữa rồi mới dám “ghé tai”, “nói
nhỏ”…
Bài thơ thành bữa tiệc giữa hai người bạn thết nhau vị ngọt bùi, cay
đắng t́nh thân, vừa là của riêng, lại vừa dọn mời người đọc nhâm
nhi, cụng chén ở những năm tháng đời người thật ít điều vui, ít t́nh
thân thiện và gần như không c̣n thứ t́nh cảm tri kỉ mà ông cha ta đă
nǵn năm trồng cây cho gỗ nên trầm. Giờ rừng bỗng dưng bị đốn trụi.
T́nh người rồi sẽ sao đây! Đặng Xuân Xuyến đă gửi tâm sự ḷng ḿnh
vào thơ cho vơi ấm ức! Có lẽ chỉ c̣n thơ có thể an ủi anh chăng!
Bài thơ “BẠN QUAN” đă ghi lại sống động cuộc sống hôm nay, của người
Việt Nam ḿnh./.
Hà Nội, ngày 22 tháng 05.2016
Nhà thơ
Chử
Văn Long
Địa chỉ:
Thôn 2, Vạn Phúc, Thanh Tŕ, Hà Nội.
Điện thoại:
01658818263
Email:
haicv08@gmail.com
