Đọc thơ của tác giả Ý Nga, Á Nghi

Từ thơ Đấu Tranh đến thơ Tình

 

Bảo Trâm

 

 

Kính thưa Quý Vị, tôi biết Thi Sĩ Ý Nga từ khi tôi tham gia sinh hoạt với Diễn Đàn Câu Lạc Bộ Tình Nghệ Sĩ. Thời gian đó, tôi đang tập tành làm thơ và trình bày những tranh thơ ngộ nghĩnh đơn giản giúp bạn hữu. 

 

Một thời gian ngắn sau đó, tôi được Kiến Trúc Sư Phan Thế Vinh và phu nhân là Ý Nga gởi tặng tôi một số tuyển tập thơ với hình bìa do Họa sĩ Nguyễn Hữu Nhật trình bày, mục đích giúp tôi trình bày bìa sách.

 

Với sự góp ý của anh Phan Thế Vinh, bằng con mắt nhà nghề về thiết kế nhà cửa của một Kiến Trúc Sư, anh đã tế nhị giúp tôi hòa hợp màu sắc, vị trí chữ và hình ảnh sao cho hợp lý. Nhờ đó tôi thực hiện được bìa sách và trình bày tranh thơ ngày càng đẹp và ý nghĩa hơn.  

 

Càng đọc thơ văn của Ý Nga tôi càng cảm phục anh chị Phan Thế Vinh và Ý Nga, không những về cuộc tình của họ mà còn những việc làm ý nghĩa về đất nước, Hướng Đạo, và hướng dẫn giới trẻ người Việt Nam Tỵ Nạn ở Hải Ngoại. 

 

Xin mời quý Độc Giả cùng san sẻ với tôi về dòng thơ của Văn Thi Sĩ Ý Nga: 

 

Phải nói là viết về nhà thơ Ý Nga/Á Nghi khó khăn vô cùng, vì không những tính về số lượng mà về Tư Tưởng cũng quá bao la!

 

Khi đào sâu, tìm hiểu để viết thì không biết trích đoạn nào? Trích đoạn này lại tiếc đoạn kia.

 

Viết cảm nghĩ ngắn cho một bài thì được, nhưng viết dài, đề cập tới toàn bộ, thì không thể nào. Nhưng một khi đã chú ý viết thì viết hoài không tận.

 

Một nhà thơ tưởng chỉ có một bút hiệu, chỉ một, nhưng thành hai bút hiệu là nhà thơ: Ý Nga/ Á Nghi. Dựa theo ngôn ngữ mà nhà thơ thông thạo, tôi đoán bút hiệu Ý Nga có thể được ghép từ tên của đất nước đầu tiên cưu mang gia đình nhà thơ đến tỵ nạn chính trị là nước Italia, (Ý Đại Lợi) rồi ghép nước Ý với tên thật là Nga. Và bút hiệu thứ hai được nói lái từ Ý Nga thành Á Nghi (chỉ ký riêng cho thơ tình).

 

Được biết ngoài 2 bút hiệu chính này ra, tác giả còn ký nhiều bút hiệu khác như tên thật Nguyễn Thị Nga hay Phan Nguyễn Vinh Nga (khi viết chung với Phu Quân, KTS Phan Thế Vinh) …v.v…

 

Sau đây là vài cảm nghĩ tượng trưng của tôi qua thơ văn của tác giả mà tôi đã đọc:

 

Một Ý Nga sâu sắc về hiện tình đất nước, về thực tế chính trị với tinh thần sáng suốt, ý thức vững vàng và trường kỳ về cuộc đấu tranh chung của dân tộc VN.

Trước hết Ý Nga luôn bày tỏ tình yêu quê hương vời vợi:

 

Môn học đầu LỊCH SỬ

Trong sách vở nhà trường:

Ơn tiền nhân quyết tử

Nuôi ý chí quật cường! 

 

Và nhận rõ nguyên nhân nào gây ra lầm than đau khổ cho dân tộc Việt Nam hiện tại:

 

THÁNG TƯ KHÔNG THỂ NGỒI NHÌN

Cộng sản đi tìm Việt gian,

Tội ác đi tìm đồng lõa.

Còn Việt Cộng, còn lầm than,

Còn cộng sản, còn hiểm họa!

 

DÂN TÔI BÁN MÁU NUÔI ĐẢNG!

Bóc lột đồng bào: tư bản đỏ

Ác ôn một lũ thú cầm quyền

Việt Nam tăm tối đã triền miên

Dung dưỡng chi phường đang bán Nước?

 

Từ đó Ý Nga kêu gọi:

 

Phải vạch mặt Việt gian,

Phải dẹp sạch cộng sản!

Chủ nghĩa đỏ đã tàn

Ai mua mà rao bán?

 

Cộng sai khiến lũ điên

Xúm đánh phá tôn giáo

Tạo kỳ thị ba miền

Bạn phải cần tỉnh táo:

Chúng chính là Việt gian!

…

Người Quốc Gia tìm chính nghĩa,

Góp lòng bảo vệ giang san!

Dân mình đang kêu, ai dạ?

…

Chung Gươm Bén, chém sạch hèn

Việt gian, Việt Cộng: đáng khen chỗ nào?

Đáng chê thời phải dẹp mau!

Nằm vùng bén mảng: rủ nhau vạch trần

Anh em muốn tiến, chớ dừng!

Chân ra chiến trận: ngập ngừng? Chết chung!

 

BÓ ĐŨA QUỐC GIA!

Văn minh, dân chủ, tự do

Bất đồng? Tiến bộ, chẳng lo bất hòa!

Đừng oa oa xịt nhau ra

Nghỉ chơi? Uy tín chúng ta giảm liền!

 

Ở ĐÂU?

Nhà em ở tận đẩu đâu

Ở đây họ hỏi thêm sầu, gọi tên

Việt Nam! Gọi, với tiếng rên

Thương dân khốn khổ chửa nên phận người.

 

THÁNG TƯ

Tháng tư tuyết hãy còn rơi

Tháng tư tưởng niệm, rối bời bời ruột gan

Chuyện nhà triệu cảnh nát tan

Chuyện mình, nhắc đến Việt Nam: bùi-ngùi.

 

Có thể nói, không một nhà thơ, nhà văn nào ở hải ngoại hết lòng biết ơn Quân Dân Cán Chính VNCH rõ ràng như nhà thơ Ý Nga.       

          

Vinh danh Nữ Quân Nhân: 

Những Nữ Quân Nhân đem tài

Theo Hùng Binh loang loáng tỏa:

Không màng tính mạng, gái trai

Anh Hùng tử theo chí cả.

             

Vinh danh các binh chủng Quân Lực VNCH:

Thương Anh nén hận căm gan

Trui rèn ý chí: bạo tàn đạp tung!

Thương dân: vẫn góp sức cùng

Ôi ơn Chiến Sĩ! Dũng, Hùng ngàn năm!

           

Vinh danh các chiến sĩ Địa Phương Quân và Nghĩa Quân, Ý Nga hiểu bổn phận và trách nhiệm của từng binh chủng như vị tướng ở trận địa:

Những chiếc áo trơn, bạc màu, bình dị

Giữ vững vị trí, chịu nhiều thương vong,

Phát triển tự trị, đột kích thành công

Thành phố, tỉnh lỵ… gia tăng thành tích.

…

Tối phục kích, ngày giữ đồn, diệt địch.

        

Rồi đến Hải Quân, Không Quân, Lục Quân: Ý Nga chắc phải dày công nghiên cứu với cả tấm lòng để hiểu nhiệm vụ của họ, để kính phục và tri ân những hy sinh của Người Lính Việt Nam Cộng Hòa qua nhiều bài thơ? Không những thế, Ý Nga còn thưa với chị em phụ nữ Việt gần xa: 

                         

CHỊ EM ƠI!

Chân trèo dốc đứng bao năm

Lại thêm gió ngược, oái ăm áo nghèo

Độc hành, ước một người theo

Vác giùm chính nghĩa, chia đeo cờ Vàng.

        

Và tới năm 2024, khi Việt Nam vẫn chưa yên: 

 

Vẹm vào: hủy diệt tình yêu,

Bóp tròn ra méo, nhăn nheo chửa vừa

Cấm yêu thương!

Học lọc lừa!

Ai chưa?

Tẩy não cho chừa mới ưng!

…

Nước không ổn, dân không yên: đứt ruột!

Mộng chưa tròn ước muốn, sử càng ôn

Dạ bồn chồn, sầu muộn, thơ trực ngôn

Ai đau đớn chia nỗi buồn thương Nước?

…

Con đi quên cả Nước Non.

Núi hờn, sông tủi, đá mòn, suối khô.

Còn ai thương nữa cơ đồ?

Còn ai đội đá, sức phô: vá trời?

 

AI LÀ?

Ai đội lốt chống Cộng

Đánh phá người Quốc Gia?

Là Việt gian núp bóng

Tiếp sức giặc phá Nhà! 

 

Và, không chỉ thơ, Ý Nga còn viết nhiều bài nghị luận chính trị ngắn, chỉ cần đọc tên đề tài, chúng ta cũng hiểu được phần nào Ý Nga viết với nội dung ra sao. Toàn là những vấn nạn của người Việt Nam tỵ nạn Cộng sản và đề nghị cách giải quyết:

            -KHOANH TAY HAY GÓP TAY?

            -TRI ÂN NHỮNG NGƯỜI VIỆT TỴ NẠN CAN ĐẢM.

            -SỨC MẠNH CỘNG ĐỒNG.

            -HỢP LỰC.

            -CHỐNG VĂN CÔNG VIỆT CỘNG.

            -SAO MÀ NGHÈO NÀN! 

 

Và đến năm 2024, vẫn một Ý Nga chú ý đến cộng Đồng VN tỵ nạn Cộng sản:

 

Phe Mình chớ đánh Phe… Ta

Van anh, lạy chị Quốc Gia kết đoàn!

 

Nhưng Ý Nga phân biệt rạch ròi đoàn kết với ai, khi nào…?

 

Chỉ một bài này thôi, chúng ta sẽ thấy ý chí của Ý Nga không thua gì những nhà là lý luận đứng đắn và kiên cường, sắc bén nhận định và có mục tiêu rõ ràng: 

PHI CHÍNH TRỊ?

Bị điều khiển bởi uy quyền “cố vấn”

Kẻ lạm quyền sai khiến: “Phải ngủ yên!

Hãy ưu tiên: phe tà kiến, tiền, quyền”

Khen phản chiến, bọn tà quyền lộ diện.

 

Còn cộng sản là ta còn chiến đấu!

Dù nữ, nam, lão, ấu vẫn Cờ Vàng

Vài cò mồi* đem cờ đỏ khoe khoang

Ta cùng đánh! Chúng chạy về đồng… đảng!*

 

Nhờ sắc bén, ta giữ Cờ rực sáng

Lá Cờ Vàng Lịch Sử đã lưu vong,

Theo bước chân của tất cả Cộng Đồng

Trắng tay đi vẫn giữ gìn DI SẢN!

 

Giữ DI SẢN để chống người CỘNG SẢN

Chống bạo tàn, chống Quốc Nạn suy vong

Dẫu đục trong ta vẫn trọn tấm lòng

Nuôi hy vọng, giữ bền lòng son sắt!

 

Người thơ tự hứa:

 

Mai này ánh mắt vô hồn

Trái tim em vẫn nhịp dồn: Việt Nam!

…

Một Tháng Tư nào đó

Tôi làm thơ hồi hương

Báo cho Mẹ Già thương

Rằng con yêu trở lại.

 

Mời cùng đọc những lời bên dưới của một nhà thơ nữ Ý Nga không hề sợ những kẻ tráo trở, chực chờ đánh phá những người Việt Nam tỵ nạn chân chính với lời tố cáo dứt khoát mạnh mẽ: 

 

“Không có gì nghịch lý hơn là, trong khi 99% cả thế giới đều thấy được chính nghĩa của miền Nam VN trước năm 1975 rạng ngời thế nào thì có một thiểu số những người “của miền Nam ấy” lại khoanh tay chịu thua VC. (1% mù quáng còn lại xin chừa cho những “đỉnh cao trí tuệ" của 4 nước cộng sản và những kẻ thiên tả còn sót lại trên quả địa cầu này).

 

Tại sao trong khi đa số đồng bào đều chọn đứng chung cùng một chiến tuyến với người Quốc Gia thì lại có một thiểu số xa lánh, im lặng, sợ sệt, đặt điều bôi bẩn, đánh phá và chụp mũ họ?

            Làm như thế sẽ lợi ích gì?

            Cho ai?

 

* 

 

Đặc biệt hơn, dù thơ Ý Nga hay Á Nghi đều theo một hướng xuyên suốt là Tình Yêu Quê hương vời vợi phải trên tình yêu cá nhân. Người bạn đời không yêu quê hương là không thể yêu tác giả Á Nghi: 

 

Tương tư? Phải tự tìm tòi

Tại sao không thể sánh đôi, chung đường?

Không thương dân tộc, quê hương

Anh không xứng đáng được thương chút nào! 

 

Thơ tình của Á Nghi tạo một dòng riêng, rất khác biệt... Như là một trường phái thơ mộc mạc, chân tình, thủ thỉ như hai người đang yêu tâm tình, trách móc, hờn giận nhau nhưng chứa chan tình yêu đậm đà, thông cảm, biết tha thứ cho nhau để xây dựng hạnh phúc chung. Đọc thơ tình của Á Nghi dễ có nụ cười ý nhị: 

 

ANH ĐI TÌM RÙA?

Theo anh lẽo đẽo bóng hình

Anh đi nhanh quá nên mình hơi xa

Em nhìn cái lưng Người Ta

Tưởng lưng con thỏ bôn ba tìm… rùa.

 

Một đoạn khác:

Ước hạnh phúc, sung sướng

Phải biết học yêu thương

Không có gì đáng thưởng

Làm sao đi đường trường?

 

Vị ngọt ngào mật ong

Hơn xa đường cát trắng

Anh thương em một lòng

Đừng đắng chát nha anh!

 

Đọc bài “Dặn Nhau”, lần đầu tiên tôi biết đàn ông sợ… Sư Tử Bà (dấu huyền) là chuyện đương nhiên. Nhưng chính đàn ông mới là Sư Bá (dấu sắc). Á Nghi chơi chữ thật thú vị! Đàn bà có dữ cũng chỉ là “đệ tử” của đàn ông “sư bá”. Thế nhưng Á Nghi khéo léo dặn dò: đừng nên nhận những thứ dữ dằn đó làm… họ hàng. Trong nhà là hai vợ chồng… không phải nhà tu mà xưng "sư." Á Nghi muốn nhắn nhủ khéo rằng nếu cả hai đều hiền từ thì hạnh phúc sẽ luôn có với nhau:

 

DẶN NHAU.

- Mỗi bà là một sư… tử!

*

- Còn sư bá, ai vậy ông?

Sư bá, sư… thúc cũng không

Mình đừng họ hàng gì nhé!

Đi tu làm gì cơ chứ?

Đang yêu sao muốn thành “sư”?

*

Yêu thương, sao không hiền từ?

Tử, bá, thúc gì cũng … tử!

 

Hai đoạn thơ khác:

Thương anh chiều chuộng rất nhiều

Em càng nhõng nhẽo càng chiều, càng nuông!

Còn trăng mật, ngọt ngào thương

Lời nào cũng điệu du dương chung lòng.

Mênh mông tình thả xuôi dòng

Trôi theo êm ả, đục trong chia cùng.

…

Vị ngọt ngào mật ong

Hơn xa đường cát trắng

Anh thương em một lòng

Đừng đắng chát nha anh.

 

Một Á Nghi ngơ ngáo trong tình trường, thơ tình Á Nghi như cánh hoa bay phất phới, âm thầm tỏa hương, e ấp, dịu dàng và nũng nịu. Đọc thơ Á Nghi nhẹ nhàng như thế, nào ai biết một Ý Nga kiên cường đã kiên trì vạch từng cái gian manh của bè lũ cộng sản, phê bình quyết liệt với thói hư tật xấu của người đời và bọn thiên tả… 

 

Ý Nga/Á Nghi đã tìm được người đồng tâm… để “Thương thôi…không yêu” mà yêu gấp ngàn lần. Tình nguyện theo anh như “vào tù” gần 50 năm:

 

Thì ra em đã lù khù!

Chung thân một đời nữ tu!

“Tòng… thê”? Người Ta không ký!

Cửa “tù” khép chặt thiên thu.

…

Anh, không trò ma mãnh,

Tánh tình rất hiền lành,

Hướng Đạo Sinh lấp lánh

Giúp đời, chạy loanh quanh.

 

Thêm tấm lòng yêu Nước

Nguyện cùng em đồng hành

Tài năng và bách hạnh

Ai sánh được bằng anh?

 

Và bỗng dưng rồi thơ đong đầy nỗi nhớ thiên thu, không thay ý tứ, nhưng xót xa tận cùng khi chồng đột tử:

 

ĐỘC HÀNH

Hoang mang đến hốt hoảng

Trăm bối rối ngỡ ngàng

Thoát chưa được tình trạng

Đời dưng không mất chàng!

 

Mất hết mọi mong muốn

Sức khỏe dần mong manh

Cơm chán ăn, thuốc uống,

No… nỗi niềm nhớ anh!

…

Bây giờ sầu chất vô ngần

Anh lên trên ấy chẳng cần chi lo

Buồn ơi! Chồng chất núi to

Trái tim bé nhỏ biết bò đi đâu?

 

Gần 4 năm qua thọ tang chồng, thơ ÝNga vẫn can trường hạ bút trong đơn độc, đi một con đường chung duy nhất đã đi cùng phu quân Phan Thế Vinh:      

Âm thanh giữa rừng sâu,

Như còn vang núi thẳm

Tay em, Lửa tự hào

Vẫn thay anh… ngược gió.

Anh phù hộ em nhé!

 

Và đây cũng vẫn là Á Nghi:

 

BÌNH BÁT SAO BẰNG HÒA BÌNH!

-“Ngày xưa chỉ rổ bình bát

Mà em cười tươi suốt ngày

Bây giờ trao nhẫn xin cưới

Sao em nỡ từ chối ngay?

 

Bình bát bây giờ xa ngái

Biết tìm đâu hái tặng em?

Hướng tâm về em: đại lực

Nhưng Cộng là lực ly tâm!”

*

-Gông cùm chưa bén gươm chém

Em còn cố nuốt nhục vào

Gần năm mươi năm tàn bạo

Quốc Hận! Dân vẫn nghẹn ngào.

 

Hãy giữ hoài tình tri kỷ

Bình… bát, chén, ly? Nhịn thèm!

Chờ ngày dân mình khai trí

Rồi ra em sẽ… mở tâm!

 

Bài thơ gần đây nhất, càng tỏ rõ sợi dây xuyên suốt từ thơ tình Á Nghi đến thơ đấu tranh Ý Nga: 

 

CÁM ƠN THƠ

Buổi trưa em cám ơn thơ

Đã cho em có những giờ rất vui

Sẻ san những chuyện ngọt bùi

Đón Xuân em kể ngậm ngùi đời em.

 

Buổi chiều thơ ngọt lời thêm

Trao tim ấm áp bổng trầm lời ca:

 

-Ước chi sớm Tết thái hòa

Không còn giặc đỏ gian tà! Về ngay!

Năm mươi năm đã ngậm cay

Nhìn dân nuốt đắng thương vay lệ nhòa…

                              Á Nghi, 24.1.2025 

 

Ý Nga còn khuyến khích con cháu đời sau:

 

Quyết không ủng hộ tà quyền

Cháu con hậu duệ thề nguyền noi gương!

*

 

Ngoài văn chương Ý Nga còn hoạt động Hướng Đạo: là huynh trưởng Hướng-Đạo Việt và Canada cho 3 Liên-Đoàn: Lâm Viên, Hồn-Việt (Group 249) và St. Francis (Canadian: Group 252). (Tên rừng trong Hướng Đạo của Ý Nga là Sơn Ca Mơ Mộng):

TRẠI SINH LÀM GÌ?

Kẻ thi nói, người tranh cười

Chúng tôi hò, hát, vui tươi cả ngày

Phục lăn các Trưởng tài hay

Vui bên Lửa Trại, trưởng bày cuộc chơi.

                              Ý Nga, 27-6-2014

 

HOA BÁCH HỢP

Dựng lều, băng bó vết thương*

Thổi cơm giữa gió phải tường làm sao

Trời mưa không ướt: tài cao!

Nắng nôi, ướt át: nghêu ngao hát, cười.

*

Trại sinh ai cũng vui tươi

Không ai nhăn nhó. Đất trời rợp Hoa.

*Ban Y Tế làm việc 

 

Ý Nga từng là Trưởng Nhóm Việt Nam Thanh Niên Thiện Chí tại Ý Đại Lợi trong nhiều nhiệm kỳ, hoạt động cùng mục-đích trên.

          -  Đóng góp vào những hoạt-động xã-hội, văn-hóa, từ thiện, giáo dục (dạy học tại các Trung Tâm Việt Ngữ, Ý Ngữ tại Canada)

          -  Luôn góp sức trong các công tác đấu tranh cho một Việt Nam Tự Do, không cộng-sản của người Việt tỵ nạn cộng sản nhưng không tham gia vào bất cứ đảng phái chính trị nào.

 

Ý Nga từng viết về những ý tưởng sai lầm của chính các Hướng Đạo Sinh lạc đường… cho rằng Hướng Đạo là Phi Chính Trị.

 

Phan Thế Vinh và Nguyễn Thị Nga đều là Trưởng Hướng Đạo, cùng tích cực hoạt động từ khi còn ở Ý, qua Nhóm VN Thanh Niên Thiện Chí, Đội Túc Cầu Tự Do, Cộng Đồng Người Việt Tỵ Nạn Cộng Sản tại Ý, Canada.v.v…, Ý Nga và chồng đã tham gia đấu tranh chính trị cùng anh em ở châu Âu và tiếp tục sinh hoạt trong nhiều tổ chức thiện nguyện khác nhau của Cộng Đồng: Việt, Canadian, Phi và Ý khi di dân tự túc sang sống ở Canada:

 

SAO MÀ VUI!

Dây thừng, gậy, cọc, nồi niêu,

Ba lô, củi, chảo, xoong, lều… theo đi

Nhiều đoàn, lắm đội ầm ỳ

Vẻ vang, vinh dự, vui khi cười hoài!

Truyền nhau ngọn Lửa miệt mài

Nhiệt thành GIÚP ÍCH, hăng say bao người.

 

EM HỌC THẮT NÚT

Nút Bò, nút Dẹt, Ghế Đơn,

Nút Cầu, nút Cáng khó hơn Thuyền Chài

Nút nào cũng… thắt dài dài

Nút Câu Cá, Thợ Dệt: tài ai mau?

Làu làu nút Ghế Kép, trau!

Bàn tay thoăn thoắt, ngọt ngào lời buông

Em nhìn Trưởng thắt, thèm thuồng

Trưởng đưa tay giúp thật suông, khoe tài.

 

Sau đây là Tranh Thơ, Thủ Bút của Ý Nga về Hướng Đạo:

https://www.flickr.com/photos/132135602@N08/albums/72157671286571876/

 

Cũng từ những hoạt động Hướng Đạo, Ý Nga đã chú ý dạy các em Việt Nam ở Ý, Calgary học tiếng Việt. Từ kinh nghiệm đó, Cô Giáo/Trưởng HĐ Ý Nga đã viết những câu thơ giản dị dễ nhớ về chính tả, nhất là chú trọng phân biệt rõ ràng trường hợp nào, chữ nào dùng dấu hỏi và chữ nào dùng dấu ngã.

 

Mẹo Nhớ Chính Tả bằng thơ của Ý Nga không chỉ giúp cho các em mới học chữ Việt Nam học hỏi, mà cũng cho nhiều người lớn tuổi, (trong đó có tôi) noi theo để dùng cho đúng các dấu hỏi, ngã:

Đây là Link “Mẹo Nhớ Chính Tả” gồm 323 chữ đã xong, được viết bằng thơ của Ý Nga:

meo nho chinh ta-THU BUT & TRANH 

 

 

Bảo Trâm-Minnesota