Chiến tranh thầm lặng Mỹ-Hoa: Chiến tranh AI (Trí khôn nhân tạo)

 

Trần Lư

 

 

Cuộc chiến tranh ‘nguội’ giữa Mỹ và Trung cộng đang diễn ra trong nhiều lĩnh vực: từ kinh tế đến quốc pḥng. Cuộc thi đua vũ khí vẫn tiếp diễn, và nhiều ‘trận đấu’ khác cũng không kém ‘hào hứng’: Từ ‘Đất hiếm’ (Tàu đánh, Mỹ đỡ) đang là chủ đề nóng,  Trận đấu AI cũng khá căng thẳng.

 

1- Chính sách của Tàu

   

Cuộc chạy đua toàn cầu về AI bắt đầu bước vào một khúc quanh: Trong khi Mỹ đang bận rộn thông báo về kế hoạch ‘thống trị (dominance) AI, th́ Tàu âm thầm chuẩn bị một kế hoạch để định h́nh phương thức thế giới phát triển AI, chống lại thế thượng phong  và thoát được sự kiểm soát toàn cầu của Mỹ về AI.

 

Thủ Tướng Trung cộng Li Qiang (Lư Cường), công bố trong World Artificial Intelligence Conference, ngày 26 tháng 7, 2025, tại Thượng Hải, một kế hoạch thiết lập một Tổ chức Quốc tế hợp tác về AI, và Tổ chức này sẽ có trụ sở tại Thượng Hải.

Các điểm quan trọng nhất trong kế hoạch của Tàu gồm:

  • Tạo lập một Tổ chức Hợp tác Thế giới về AI, đặt tại Thượng Hải.

  • Chia sẻ các kỹ thuật AI với các quốc gia đang phát triển, đặc biệt là nhóm quốc gia Global South.

   (Global South là ‘tên gọi’ cho một  nhóm các quốc gia Phi châu, Á châu, trừ Tàu,Ấn.; Mỹ Latin như Brazil, Columbia..)

  • Đặt ra  những luật lệ quốc tế về an toàn và phát triển  AI .

  • Mở rộng sự tiếp cận với AI cho mọi quốc gia, không chỉ dành riêng cho các quốc gia giàu có..

   

Năm ngày trước, 23 tháng 7, 2025.. TT Trump công bố Kế hoạch Hành động về AI của Mỹ (America’s AI Action Plan), Kế hoạch này, theo Trump sẽ đưa Mỹ đến vị thế lănh đạo toàn cầu về AI.

     

Chiến lược của TT Trump gồm 3 mục tiêu chính:

  • Xây dựng thêm nhiều cơ sở căn bản (infrastructure) về AI , như các Trung tâm tồn trữ dữ liệu, trên khắp nước Mỹ.

  • Băi bỏ các luật lệ gây tŕ hoăn cho việc phát triển AI.

  • ‘Xuất cảng’, chuyển nhượng các kỹ thuật AI của Mỹ cho các quốc gia ‘bạn’..

   

Kế hoạch của Trump cũng muốn băi bỏ các’ mâu thuẫn’ (bias) trong việc sử dụng các hệ thống AI, trong  Chính quyền Mỹ.

   

Việc công bố Chính sách của Tàu, chỉ 3 ngày sau khi Trump loan báo kế hoạch. cho thấy Tàu đang cố gắng chống đỡ và cố giới hạn khả năng ‘dominance’ toàn cầu về AI của Mỹ. (Mỹ đang có ưu thế về kỹ thuật semiconductors dùng trong AI, đi trước Tàu ít nhất cũng 4-5 năm, xin đọc bài riêng về vấn đề này..)

     

Kế hoạch của Tàu nhằm lôi kéo các quốc gia (lùi sau về AI), tạo thế liên minh, chống các phát triển của Mỹ (theo kiểu BRI, BRICS..), đầu tư hàng tỷ USD, mong sẽ t́m ra được các ‘sáng kiến’.. Chống Mỹ’.. Mục tiêu là cô lập Mỹ về các ứng dụng AI vào  lĩnh vực tiêu dùng dân sự..Tuy nhiên Thủ Tướng Tàu tránh không đề cập đến việc ứng dụng AI vào các lĩnh vực quân sư, không gian và vũ khí mà Tàu đang muốn ‘đua’ với Mỹ ?

 

2- Nhận định của Geopolitical Monitor (Sep 7, 2025)

 

   

Kế hoạch của Hoa Kỳ ‘đóng khung’ AI như một kỹ thuật có khả năng biến đổi, xoay chuyển cán cân quyền lực toàn cầu. Hoa Kỳ đặt  sự phát triển và chỉ đạo AI. vào vị thế quyết định cho an ninh quốc gia; tích hợp đổi mới sáng tạo trong nước, ảnh hưởng đến đối tác chiến lược và đến chính sách bang giao.. để bảo vệ các quyền lợi của Mỹ.      Nền tảng chính của chiến lược này là 

  • xây dựng một liên minh-do Hoa Kỳ lănh đạo.

  • quảng bá cho các tiêu chuẩn an toàn kiểu Mỹ về software, hardware và

  • tạo dựng một mạng lưới (web) có khả năng tương tác (interoperability), kết nối các đồng minh và đối tác, với kỹ thuật của Mỹ.

 

                                                   Interoperability

   

Phương thức của Bắc Kinh đối nghịch rơ rệt với kế hoạch của Mỹ. Bắc Kinh đặt trọng tâm vào các hợp tác song phương hoặc đa phương;  có lẽ đây là một  chuyển biến  vụng về, thay đổi  một Chủ thuyết cố định trước đây của Tàu ‘ cyber sovereignty’ (chủ quyền trên không gian mạng)

   

Các nhà phê b́nh cũng cho rằng: Việc Bắc Kinh ‘hứa hẹn’:

  • Tạo điều kiện cho sự chuyển đổi các dữ liệu tự do  và có trật tự (hay có giới hạn)’ chưa phải là ‘giải phóng các giới hạn mà Tàu đang đặt ra trong việc trao đổi thông tin;

  •  Chỉ là một dự kiến nới lỏng các trói buộc, trong khi Chính quyền vẫn giữ chặt các kiểm soát.. Trung quốc, có lẽ chỉ muốn tạo cho thế giới một ‘h́nh ảnh’ là Họ có thể sê cởi mở hơn..

  • Và sẽ có thể là một thăm ḍ tranh đua Ư thức hệ giữa các quốc gia dân chủ và độc tài?..

   

Thái độ thay đổi của Tàu có thể dựa trên sự thành công (tương đối) trong nội địa, của Mô h́nh (AI) DeepSeek R1; Mô h́nh này tạo cho  Tàu tự tin là họ có đủ khả năng cạnh tranh trong lĩnh vực phát triển AI với Mỹ, dù đang bị Mỹ giới hạn cung cấp các semiconductors..

   

DeepSeek chỉ là một biểu tượng , Tàu muốn chứng minh là đang bắt kịp Mỹ. .DeepSeek được thiết ké và phát triển từ các accelerators AI do Tàu chế tạo và GPUs, gồm các chips nội hóa Hygon và Ascend;

   

DeepSeek được ‘tối ưu hóa’ để có thể hoạt động hữu hiệu và thật rẻ tiền. R1  có được các tiêu chuẩn hoạt động ‘tạm đủ’ để cạnh tranh với vài ‘mẫu=model’, đang sử dụng các chips ‘cao cấp hơn do Phương Tây sản xuất.. Tàu cần chứng minh thêm là có thể thoát khỏi được các kiểm soát về xuất cảng chips của Mỹ.. Một ‘tín hiệu’ cho thấy Tàu có thể ‘dùng đường ṿng’ tránh né các ‘bao vây’ về chip cũa Mỹ ( TL ghi chú: xem trường hợp HuaWei).

     

Thành quả của DeepSeek giúp Tàu mạnh dạn đi vào thế giới kỹ thuật AI  ,đưa ra những đề nghị về ‘luật lệ’ AI toàn cầu.. và mạnh dạn  đề nghị ‘thành lập Tổ chức Cộng Tác quốc tế về AI, đặt trụ sở tại Thượng Hải..

   

Tàu có những phương án ‘quốc tế hóa’ AI, giao vai tṛ kiểm soát cho Liên Hiệp Quốc UN, và từ UN, Tàu sẽ có những ‘tiếng nói’ trong việc điều hành  các ứng dụng AI toàn cầu.. (như cách Tàu đă dùng, tuy chưa thành công trong Sáng kiến BRI).. Qua UN, Tàu sẽ có những phương thức để đưa kỹ thuật Tàu vào trong các tiêu chuẩn (tương lai) của AI toàn cầu..)

   

Phương thức tiếp cận của Washington, vè Luật lệ AI toàn cầu là

     

Phải đặt nền móng, trên  tiêu chuẩn AI sẽ là những công cụ để bảo vệ an ninh quốc gia..và không bắt buộc phải tuân thủ các luật lệ AI toàn cầu! (nếu được đặt ra)

     

Mỹ muốn Thế giới’ gắn vào=embed’ hay đúng hơn là ‘tuân thủ’ các tiêu chuẩn do Mỹ đặt ra: Đặt trọng tâm vào sự cởi mở (openness) ; phát kiến (innovation) và bảo vệ bản quyền trí tuệ qua các hệ thống như ISO, ITU và OECD..

   

ISO= International Organization for Standardization ; ITU=International Telecommunication Union và OECD=Organisation for Economic Co-operation and Development

   

Chiến lược’ Cơ cấu mềm=soft infrastructure’ nhằm mục tiêu giữ sự tùy thuộc của thế giới và kỹ thuật AI Mỹ, bất kể luật lệ, tiêu chuẩn mà  thế giới đật ra?

   

Thành quả của Chiến lược này, tùy thuộc vào sự kiện : Kỹ thuật Mỹ vượt xa khỏi kỹ thuật Tàu, hấp dẫn hơn Tàu (T Lư: như trường hợp các máy bay dân dụng, Comac c919 của Tàu, sau 30 năm vẫn không theo nổi Boeing và Airbus); và các đồng minh của Mỹ có thể nhận định đuơc Chiến thuật Mỹ có thể nhằm ‘chia sẻ quyền lợi’ với họ. hơn chỉ là một cuộc cạnh tranh chiến lược với Tàu..

   

Kế hoạch của Tàu xem AI như là ‘món hàng tiêu thụ’ toàn cầu (kiểu Dầu-Khí), hấp dẫn được các quốc gia đang phát triển và nhược tiểu, lo lắng trước sự bá quyền’ của Mỹ về AI.. Dùng các chiêu bài: ‘equitable access, open-source collaboration và inclusive governance’.. Tàu muốn tiếp cận dễ hơn với nhóm quốc gia Global South..

 

Các kế hoạch ‘hấp dẫn’ của Bắc Kinh như  tài trợ xây dựng các Trung tâm dữ kiện, hệ thống 5G/6G.. Intelligent computer hub.. Dùng kỹ thuật và vật liệu  và các hợp đồng bảo tŕ của Tàu.. có vẻ ‘thực tế’ với các nước nghèo tại Phi Châu, Đông Nam Á và Mỹ la tinh

   

Cuộc chiến thầm lặng về AI vẫn tiếp tục diễn ra. Ngoài mặt là để thiết Lập một tiêu chuẩn toàn cầu (Tàu rất muốn, nhưng Mỹ xem là không cần thiết);

   

Nhưng trên thực tế  là một cuộc chạy đua tối quan trọng về kỹ thuật semiconductors  thiết yếu để.. tạo ra các Hệ thống AI..

                 

Xin đọc phàn AI và semiconductors..ưu thế tuyệt đối của Mỹ?

                                                                                       

 

Trần Lư

10-2025

 

https://bienxua.wordpress.com/2025/10/13/chien-tranh-tham-lang-my-hoa-chien-tranh-ai-tri-khon-nhan-tao/

 

 

 

Tin Tức - B́nh Luận     Vinh Danh QLVNCH     Audio Files     Tham Khảo     Văn Học Nghệ Thuật     Trang Chính