Luận công Ngô Đ́nh Diệm
Nhị Lang
Nếu con đường hoan lộ của Cụ cứ lặng lẽ trôi xuôi theo ḍng hưởng thụ như bao nhiêu kẻ khác, th́ bất quá người đời sau cũng chỉ biết tấm tắc khen ngợi Cụ là một con người quá may mắn sớm đạt công danh tột đỉnh khi chưa tới tŕnh độ tuổi tác “tam thập nhi lập”.
Ai cũng biết Ngô Đ́nh Diệm xuất thân từ một gia đ́nh khoa bảng rất có thế lực tại đất Thần Kinh dưới thời Pháp thuộc. Gia thế Cụ dĩ nhiên đă đưa Cụ ra làm quan cho chính phủ Nam Triều và Cụ đă tiến thân một cách lạ lùng nhanh chóng, không tiến thân bằng nịnh bợ đút lót, mà bằng tài năng và sự liêm trực của riêng ḿnh. Thậm chí vào tuổi 30, Cụ đă lănh chức Thượng Thư Bộ Lại, một chức vụ ngang hàng với chức Thủ Tướng chính Phủ ngày nay.
Người ta không quên là dưới triều đại nhà Nguyễn ngày xưa có những tay khoa bảng lỗi lạc, lận đận suốt cả một cuộc đời, rút cục cũng chỉ leo tới chức Tri Phủ, Án Sát là cùng, rồi về hưu mở trường dậy học. Như thế đă đủ hiểu trường hợp Ngô Đ́nh Diệm quả là một rtường hợp phi thường mà những ai nặng óc công hầu khanh tướng đều phải khao khát thèm muốn và lấy làm ganh tị.
Thế nhưng, bản thân Ngô Đ́nh Diệm lại chẳng biết tiếc rẻ cái ngôi vị của ḿnh, mà đă phũ phàng rũ áo từ quan, bất chấp các hậu quả sẽ đến trong tương lai. Ấy chỉ v́ ông Thượng Thư trẻ tuổi kia không chịu ngoan ngơan cúi đầu làm tay sai cho bọn thực dân đô hộ, không muốn đồng lơa với người bề trên là Bảo Đại, một ông vua bù nh́n do Pháp lập nên để thi hành các chánh sách đàn áp bóc lột của họ.
Hành động kia của Ngô Đ́nh Diệm là hành động ǵ? Nếu không phải là một hành động Cách Mạng đáng cho đời khâm phục? V́ rằng đột ngột từ bỏ ngôi cao là một h́nh thức hy sinh quyền lợi cá nhân ít người sánh kịp. Và công khai chống báng Vua trên, chống họ buổi đương thời là đă mặc nhiên biểu lộ cái tư cách hiên ngang cứng cỏi của một nhà ái quốc thực thụ, của một phần tử cách mạng tích cực, sẵn sàng đổi áo măo ngựa xe để nhận lấy gông xiềng.
Với mọi xét đoán vô tư, chúng ta không thể không thán phục ông Thượng Thư trẻ tuổi họ Ngô ngay giữa cái thời đại mà bọn thanh niên tân học chỉ ước ao làm được chức quan nho nhỏ trên miền rừng núi cũng lấy làm điều hănh diện với đời! Trớ trêu thay, chính “Ông Quan” Ngô Đ́nh Diệm đă làm nổi bật “con người cách mạng” Ngô Đ́nh Diệm! Có kẻ hẹp ḥi đă nghĩ rằng Ngô Đ́nh Diệm chỉ là một ông quan cứng đầu cứng cổ, hành động xốc nổi trước Triều Đ́nh v́ giây phút tự ái, mà cố t́nh quên đi cái phong độ đấu tranh, cái bản ngă bất khuất của nhà cách mạng Ngô Đ́nh Diệm.
Thật ra, nếu ông cựu Thượng Thư họ Ngô, sau khi chống lại triều đ́nh, mà lại về nhà nằm đọc sách, hưởng thú điền viên, bỏ mặc thế sự ngoài tai, th́ có lẽ nhận xét trên cũng có phần nào đúng. Nhưng trái lại, họ Ngô không nằm đọc sách, không hưởng thú điền viên, mà đă âm thầm dấn thân vào con đường đấu tranh, nhằm tiến tới xây dựng một chính quyền Việt Nam độc lập.
Kể từ đầu thập niên 1940, dư luận đất Thần Kinh đă xôn xao bàn tán về một hiện tượng rất mới mẻ mệnh danh là “Phong Trào Ngô Đ́nh Diệm.” Chính kẻ viết bài này đă có tiếp xúc với nhiều nhân vật đứng trong Phong Trào đó, điển h́nh là Giáo Sư Lương Duy Ủy, người được coi như là cán bộ tiền phong của Phong Trào Ngô Đ́nh Diệm. Trong một quán nước bên sông Bến Ngự vào một ngày mùa đông năm 1943, nhà giáo họ Lương đă nồng nhiệt bàn bạc với tác giả về các chương tŕnh kế hoạch cứu nước của cụ Ngô, gián tiếp cho hay Ngô Đ́nh Diệm không ngủ yên trong cái hào quang “từ Chức Thượng Thư Bộ Lại”, mà thật sự là đang tích cực hoạt động cho một Việt Nam tương lai tươi sáng.
Thế rồi Việt-Minh lên cướp chính quyền hồi mùa thu năm 1945. Tên cộng sản Hồ Chí Minh gấp rút mời Ngô Đ́nh Diệm tham chính, với cái ư đồ lưu manh đen tối là lợi dụng tên tuổi họ Ngô để lừa bịp dư luận rằng tập đoàn “Minh Đồng Giáp” cũng là người quốc gia như ai vậy. Nhưng Ngô Đ́nh Diệm đă cứng cỏi chối từ và c̣n mắng thẳng vào mặt Hồ Chí Minh rằng:
“Ông đă sát hại bào huynh tôi, th́ c̣n mặt mũi nào tôi hợp tác với những kẻ “sát nhân”?”
Sở dĩ Hồ Chí Minh không dám đụng đến Ngô Đ́nh Diệm v́ biết đối phương chẳng những là một phần tử quốc gia hiên ngang khí phách, mà sau lưng người ấy c̣n cả một tổ chức đấu tranh đáng kính nể.
Thật vậy, tổ chức kia tức là Pḥng Trào Ngô Đ́nh Diệm, vẫn tiếp tục bành trướng mạnh trong thời gian kế tiếp mặc dù có những năm Ngô Đ́nh Diệm phải sống lưu vong nơi hải ngoại. Đó chính là cái nền tảng, cái lư do khiến chính quyền Eisenhower phải nh́n tới cá nhân Ngô Đ́nh Diệm mà sẵn sàng ra tay ủng hộ, và cũng khiến Bảo Đại phải “gạt nước mắt” tức tối giận dữ miễn cưỡng trao quyền cho Ngô Đ́nh Diệm về nước chấp chính hồi tháng 7 năm 1954, vừa vặn hai tuần lễ trước ngày Việt Nam bị Thực Dân và Cộng Sản chia đôi. Dư luận từng cho rằng Ngô Đ́nh Diệm là “người của Mỹ” ấy chẳng qua là một xét đoán sai lầm. V́ qua nhiều năm sống trên đất Mỹ, mọi người đều biết người Mỹ không dễ dàng nhắm mắt ủng hộ một cá nhân nào. Nếu Ngô Đ́nh Diệm không có tư cách lănh tụ quốc gia và nếu Ngô Đ́nh Diệm không có hậu thuẫn vững chắc bên trong, th́ không bao giờ Eisenhower dám hy sinh mối bang giao với nước Pháp để tống tiễn Ngô Đ́nh Diệm về nước cầm quyền.
Trong 9 năm lănh đạo miền Nam Ngô Đ́nh Diệm đă thi thố được những ǵ cho quê hương xứ sở? Mới đầu hôm sớm mai thành lập xong nội các đầu tiên, Ngô Đ́nh Diệm đă phải đương đầu ngay với một biến cố quốc gia vô tiền khoáng hậu: Việt Nam bị chia đôi nơi gịng sông Bến Hải! Ngô Đ́nh Diệm không ngồi than vắn thở dài, mà cứng cỏi bắt tay vào một công tác vĩ đại là di chuyển một triệu đồng bào đất Bắc vào Nam, lo ăn, lo mặc, lo chỗ ở tạm thời, rồi lo định cư vĩnh viễn cho số người khổng lồ đó bằng một chính sách khôn ngoan sáng suốt, một chính sách chưa hề thấy có tiền lệ nào trong lịch sử nhân loại. Ngô Đ́nh Diệm cũng đă thành công trong nỗ lực tập trung quyền hành, xây dựng một quân đội quốc gia hùng mạnh, tạo cho miền Nam một bộ mặt “quốc gia” thực thụ, làm lu mờ hẳn ngụy quyền Hồ Chí Minh nơi đất Bắc và khiến dư luận thế giới đă có lúc nh́n nhận miền Nam mới là đại diện chính thức của Việt Nam, c̣n ngụy quyền Hà-Nội chỉ là quân phiến loạn.
Nhưng trên tất cả các thành công vừa kể, Ngô Đ́nh Diệm đă có một hành động lịch sử phi thường làm thế giới phải kính nể cá nhân ông và kính nể cả dân tộc Việt Nam. Bằng cuộc trưng cầu dân ư ngày 26 tháng 10 năm 1955, Ngô Đ́nh Diệm đă xóa bỏ hẳn cái quốc hiệu mập mờ “Quốc Gia Việt Nam” dưới thời Bảo Đại để cải đổi miền Nam thành một nước “Việt Nam Cộng Ḥa” có Hiến Pháp, có Quốc Hội dân cử . Đồng thời Ngô Đ́nh Diệm cũng đă xóa bỏ hẳn cái tước hiệu “Quốc Trưởng” vô căn vô cứ, vô thể chế của Bảo Đại, để nhận lănh cái tước hiệu chính thức “Tổng Thống” đầu tiên của nền Đệ I Cộng Ḥa, mở cả một kỷ nguyên mới trong chương tŕnh lập quốc.
Sự thành công quá ngoạn mục và quá nhanh chóng của Ngô Đ́nh Diệm đă khiến dư luận quốc tế không muốn chờ đợi lâu hơn nữa mà vội vàng đưa danh vọng ông lên ngang hàng với Lư Thừa Văn của Đại Hàn và Tưởng Giới Thạch của Trung Hoa Dân Quốc. Một “tam giác lănh tụ” Á Châu mệnh danh là tam giác “Lư - Tưởng - Ngô”, đă thành h́nh trong thập niên 1950, làm cho Á Châu có bộ mặt sáng sủa hơn bao giờ hết.
Có lẽ cái hào quang kể trên của Ngô Đ́nh Diệm đă làm nẩy sinh ḷng đố kỵ trong hàng ngũ đối lập. Cho nên để làm lu mờ bớt phần nào sự nghiệp lănh đạo của Ngô Đ́nh Diệm, người ta đă chỉ trích chính quyền Đệ I Cộng Ḥa là “Chính quyền Gia đ́nh trị”.
Với 36 năm năm nước chảy qua cầu, ngày nay chúng ta thử nh́n lại quá khứ để xét xem chính quyền Ngô Đ́nh Diệm có phải là “chính quyền gia đ́nh trị” không? Sự t́nh cờ lịch sử đă khiến cho Ngô Đ́nh Diệm nắm quyền lănh đạo miền Nam trong lúc TT Kennedy nắm quyền lănh đạo nước Mỹ. Vừa đắc cử Tổng Thống, Kennedy đă tức khắc bổ nhiệm người em ruột của ḿnh là TNS. Robert Kennedy làm Bộ Trưởng Tư Pháp, đem các bạn thân như McNamara, Dean Rusk vào chức vụ Bộ Trưởng Quốc Pḥng và Ngọai Giao. Trắng trợn như thế mà TT Kennedy chưa bao giờ mang tiếng “gia đ́nh trị”, vậy th́ về phần Ngô Đ́nh Diệm với người em ruột chỉ ở ngôi Cố Vân hậu trường, với cô em dâu làm Dân Biểu Quốc Hội mà thôi, th́ hăy c̣n chưa đủ cân lượng để mang cái án “gia đ́nh trị”. (Không nói đâu xa, TT Clinton cũng đă để bà vợ là Hillary lộng hành ngay trong Ṭa Bạch Ốc bằng cách sa thải nhiều nhân viên lo việc du lịch và trong cả nội các để đề nghị bạn bè thân làm các chức Bộ Trưởng, Thứ Trưởng. Ấy thế mà dân Mỹ cũng chưa gán cho TT Clinton cái tội “gia đ́nh trị”).
Tóm lại đối với Tổ Quốc, đối với giống ṇi, Ngô Đ́nh Diệm chỉ có công mà không hề có tội. Công là công to, sự nghiệp là sự nghiệp sáng chói. Nhưng cái chết lại là một cái chết oan uổng đáng hận ngàn đời. Lịch sử càng lùi xa, tên tuổi Ngô Đ́nh Diệm càng được tôn sùng. Người Việt Nam vốn trọn đạo nghĩa luân thường, luôn luôn nhớ tới ân công của các bậc nghĩa sĩ tiền bối. Ngô Đ́nh Diệm không may bỏ ḿnh v́ bọn tôi tớ phản nghịch, nhưng hương khói tri ân trong ḷng dân Việt trong cũng như ngoài nước đối với Người vẫn ngh́n thu ngát tỏa.
Nhị Lang
