Việt Cộng ba lần tấn công Phan Thiết vào những ngày Tết Mậu Thân 1968

Dân tộc Việt Nam có nền văn hiến lâu đời, tôn trọng công ơn dựng nước của tiền nhân và sự cưu mang dưỡng dục của ông bà cha mẹ, nên mỗi dịp Tết về, đều coi đó là một cơ hội trang trọng để phụng hiếu trả ơn sinh thành. Trong dòng sử Việt, các vị Vua Chúa cũng đều coi trọng ngày Tết, nên thường hưu chiến trong lúc chiến tranh, để cả hai bên vui xuân. Việt Nam Cộng Hòa cũng vậy, cứ đến Tết Nguyên Ðán, Dương Lịch hay các ngày lễ lớn đều hưu chiến và trong dịp Tết Mậu Thân 1968, Việt Cộng cũng thỏa thuận ý đẹp trên.

Tại Bình Thuận, đã có lệnh cấm trại nhưng quân nhân các cấp vẫn dù về vui Tết với gia đình bất chấp mọi hậu quả. Ðây là một yếu tố tâm lý không làm sao cấm được, ngoại trừ những người lính ở thật xa không có phương tiện. Hơn nữa trong thâm tâm mọi người, từ cấp lãnh đạo cao nhất của Việt Nam Cộng Hòa như Tổng Thống Thiệu (lúc đó về ăn Tết ở quê vợ tại Mỹ Tho), cho tới lính, dân đều tưởng cộng sản miền Bắc cũng có trái tim và linh hồn Việt Nam, biết trọng chữ tín và biết thương đồng bào. Nhưng hỡi ơi, tất cả đều trái ngược, Bắc Bộ Phủ đã nuốt lời hứa đơn phương xé bỏ thỏa hiệp, lợi dụng tình hình hưu chiến, cán binh cộng sản đã bất ngờ đồng loạt tấn công các thành phố và thị xả toàn miền Nam vào ngay đêm giao thừa, khi khói nhang còn đang nghi ngút trên bàn thờ tổ tiên của mọi nhà, mang chết chóc tang thương đến cho đồng bào.

Trong Tết Mậu Thân, Trung Tá Nguyễn Khắc Tuân, nguyên Chánh Sở của Tổng Cục Quân Huấn QL Việt Nam Cộng Hòa, khi về làm Tỉnh Trưởng Bình Thuận, đã có dịp chứng kiến cảnh Thiếu Tá Phó Nội An Trần văn Chà áp dụng kỷ luật nặng đối với các quân nhân dù (trốn) về nhà ăn Tết tại ngã ba Sông Mao Chợ Lầu, Phan Rí, trong một chuyến công tác. Nên dù là cấp chỉ huy lớn nhất tại tỉnh, ông cũng bất nhẫn thông cảm hoàn cảnh khổ cực của lính, biết họ nghĩ rằng chuyện tới đâu thì tới, sẵn sàng chịu phạt, chứ mấy ngày Tết phải có mặt ở gia đình. Ðó là tình trạng của lính chiến đấu tại các đơn vị. Còn ở Tiểu Khu và Tòa Hành Chánh thì đa số quân nhân các cấp như đã quên súng đạn từ lâu và vũ khí được trang bị thì chỉ có súng trường Garant M1, Carbine M1 và tiểu liên Thompson. Quan trọng nhất là lúc Việt Cộng tấn công, hầu hết đang ở nhà vui Tết, vì ai cũng biết, Bình Thuận quê hương miền biển mặn suốt ba trăm năm qua, vốn là nơi làm chơi ăn thiệt và ăn chơi rất đậm, mỗi độ xuân về.

Trong lúc đó, lực lượng tấn công Phan Thiết là bộ đội Chính Quy từ ngoài Bắc Việt bổ sung vào, được chỉ huy do đích thân Tướng Nguyễn Minh Châu, bí danh Năm Ngà vì có vợ là Huỳnh Thị Ngà, một nữ cán bộ VC sinh quán tại Hàm Tân-Bình Tuy. Châu hay Năm Chon, trước khi làm Tư lệnh Quân Khu 6 Việt Cộng tại miền Nam đã từng là Ðại Ðội Trưởng Ðại Ðội Việt Minh Hoàng Hoa Thám từ 1945-1947 đánh nhau với Pháp tại Bình Thuận. Do trên bộ đội được trang bị toàn vũ khí tối tân của Liên Xô, Trung Cộng, Ðông Ðức và khối xã nghĩa lúc đó như AK 47, B40, B41, K54, K59... với nón cối, giầy bố, quần áo trận may bằng vải kaki Nam Ðịnh màu xanh lá cây nhưng tuổi rất trẻ từ 16 đến 20.

Phó Tỉnh Trưởng Phạm ngọc Cửu, lúc đó là Chánh Văn Phòng tỉnh, có mặt trong các trận đánh tại chỗ, cho biết Việt Cộng bị thất bại trong Tết Mậu Thân là do quá chủ quan nhưng trên hết không được dân chúng ủng hộ nên bị tiêu diệt. Trong ba lần tấn công Phan Thiết, Việt Cộng chỉ chiếm được một vài khu vực nhỏ nên không làm chủ được tình hình. Vì vậy các đơn vị Việt Nam Cộng Hòa tiếp viện ra vào dễ dàng, khiến cho Việt Cộng bị vây bủa bốn bề không lối thoát.

(Toán cứu trợ nạn nhân chiến cuộc Tết Mậu Thân, của Tòa Hành Chánh Bình Thuận. Hình trên Nguyễn Thị Dung...)

Phạm đình Thừa, một nhân chứng trong thảm cảnh Mậu Thân, đã viết:“... nhưng một tình cờ oan khiên xuôi tôi về trong lúc Phan Thiết bốc lửa để tôi nhớ mãi một quê hương điêu tàn. Trong cuộc đời xuôi ngược, ta thường hờ hững với chính ta, với những gần gũi và thân thiết nhất, nhưng khi chứng kiến những dấu yêu và thân thiết đó bị tàn phá, ta mới thấy mất mát lớn lao sự quý báu của đời sống và kỷ niệm. Tôi đã ở trong tâm trạng đó khi về quê mình vào ngày mùng 9 Tết Mậu Thân. Trở về trong nôn nóng tìm lại người thân, người mẹ già và người vợ trẻ với đứa con đầu lòng vừa sanh nhưng chỉ thấy đổ nát hoang tàn in hằn dấu vết trên khoảng tường vôi của căn nhà tuổi nhỏ. Nhà tôi bên này bờ nam sông Mường Mán, nhìn qua bên kia sông để thấy khu Phú Trinh trống rỗng chỉ còn trơ lại những thân dừa cháy đen. Về đêm nghe tiếng kể lể, oán than thấu trời của người dân biển, để thấy tận mắt những vết tích của kỷ niệm bị tàn phá, bạc đãi trong sự bất lực của chính mình. ’.

Ðêm 30 Tết, trong lúc mọi nhà đang chuẩn bị đón giao thừa rước mừng năm mới, mọi cõi lòng rộn rã trong niềm vui đoàn tụ, thì tiếng súng đã nổ rền trong tiếng pháo. Thoạt đầu người dân đô thị cứ tưởng đó là tiếng pháo mừng xuân nổ sớm, nhưng khi những phát cối đầu tiên làm rung động không gian hòa trong tiếng kêu gào thất thanh lâm nạn thì hỗn mang cũng bắt đầu... ” Trong trận giặc này, Phan Thiết đã liên tiếp chịu bốn đợt tấn công chỉ trong vòng hơn một tháng, ba lần đầu trong thị xã, còn lần cuối tại Phú Long. Trong bốn trận, chỉ có lần thứ hai dân chúng chịu nhiều thương vong và thiệt hại nhiều nhất.

A-VIỆT CỘNG TẤN CÔNG PHAN THIẾT :

1- Ðợt đầu: Từ mồng một đến mồng 7 Tết.

Lúc 3 giờ 25 sáng mồng một rạng mồng hai Tết, Việt Cộng đồng loạt pháo kích vào sân bay trên Căng, Yếu Khu 44 gồm trại Ðinh công Tráng (Yếu Khu Châu Thành) và trại Cao Thắng (Phân Ðội 853 Yểm Trợ Quân Cụ), đối diện sân vận động Quang Trung, kế bệnh viện Phan Thiết. Ðồng thời cũng pháo kích rồi tấn công đồn Trinh Tường nằm cuối đường Lương ngọc Quyến, cũng là Liên Tỉnh Lộ 8 đi Ma Lâm, cách Tòa Hành Chánh chừng 1 km về hướng bắc.

Lực lượng Việt Cộng là Tiểu Ðoàn 482 chính quy từ miền Bắc vào, thuộc Liên Khu 6, đã hoạt động từ lâu trong tỉnh Bình Thuận, chừng 300 người, chia ra hai cánh : 1- gồm C1, C2 và C vũ khí nặng, tấn công đồn Trinh Tường, lúc đó có khoảng 50 quân nhân, thuộc các đơn vị Pháo Ðội B/23, hậu cứ Trung Ðoàn 44/SÐ23 BB và ÐÐ 954 ÐPQ/TK/BT. Sở dĩ quân số ít, vì đa số lính đã đi phép Tết hay dù về nhà. Nhưng Việt Cộng đánh và pháo cả đêm vẫn không chiếm được đồn, nên sáng chém vè, bỏ lại quanh đồn 20 xác chết. Còn cánh hai của Việt Cộng là C3 xâm nhập ấp Phú Khánh, xã Phú Lâm, kế cận với Thị Xã về hướng nam.

+ Ðại Uý Huỳnh Văn Quý Viết Về Trận Tết Mậu Thân :

Ông sinh quán Tuy Hòa, Thiện Giáo (Bình Thuận), những ngày cuối tháng 4/1975, là Tiểu Ðoàn Trưởng Tiểu Ðoàn 249/ÐPQ, đã cùng ÐÐ283 Biệt lập của Ðại Uý Lê Van Ba (từ LLDB về), tử thủ thị trấn Phú Long, tới chiều ngày 18-4-1975. Là một cấp chỉ huy trực tiếp, phòng thủ Ðồn Trinh Tường (Ðợt 1) và Vòng đai quanh khu vực Lao Xá cũ, cũng như Tòa Hành Chánh Bình Thuận (Ðợt 2), lúc đó là thiếu uý Ðại đội phó DÐ954 DPQ, còn Trung uý Nguyễn Tư (khóa 4 Ðồng Ðế) là DDT. Ông cho biết, Ðơn vị đang dóng tại Ðồn Mara ở Bầu Ốc trên QL1, cách Sông Lũy 5 cây số, nằm trong liên ranh hai quận Thiện Giáo-Hòa Ða. Ðây là một trong những tiền đồn nguy hiểm nhất của tỉnh Bình Thuận, vì nằm án ngữ trên phân nhánh đuờng mòn HCM, từ Lâm Ðồng tới Mật khu Lê Hồng Phong, ra biển Hòn Rơm để nhận tiếp tế từ miền Bắc vào bằng ghe thuyền. Ngày 29 Tết, Ðại đội được lệnh Tiểu Khu cho về dưỡng quân tại Ðồn Trinh Tường. Nhưng trong lúc thu quân, Trung úy Tư vướng lưu đạn bị thương nặng, nên Thiếu úy Huỳnh Văn Quý được cử làm XLTV. Ðại Ðội Trưởng.

Tuy nói là dưỡng quân nhưng ÐÐ được giao nhiệm vụ bảo vệ cho Trung Ðội Pháo Binh 105 của SÐ23BB biệt phái đóng tại đây. Vì ngày mai Tết, nên binh sĩ các cấp trong đơn vị đã dù về nhà gần hết, chỉ còn lại 13 người. Trưa 30 Tết, lệnh từ Tiểu Khu cho biết VC có thể tấn công, nên chỉ thị phải phòng thủ đồn hết sức cẩn trong. Vì quân số còn lại quá ít, nên mỗi vọng gác chỉ có 3 người, kể cả Ðại đội trưởng và hai truyền tin đại đội cũng lãnh một.

Thế rồi đúng vào giờ đón giao thừa (12 giờ khuya), VC pháo kích dữ dội và tấn công bộ binh vào đồn. Vì khu vực phòng thủ quá rộng, nên để nghi binh, Thiếu Úy Quý cho lệnh bắn chéo từ vọng gác này sang vọng khác, khiến giặc ở ngoài tưởng lực lượng phòng thủ trong Ðồn rất đông, nên phần nào mất tinh thần. Hơn nữa trước mặt đồn Trinh Tường là Liên tỉnh lộ 8 (Phan Thiết-Di Linh), rất trống trải, đối diện với khu phố dân sự bên kia đường, nên mỗi lầnVC chạy qua xưng phong đều bị bắn hạ. Ngoài ra trong đồn còn có một pháo đài được xây từ thời Pháp thuộc, rất kiên cố, bên trong có đặt đại liên 30 và nhiều thùng lựu đạn. Trong đồn lại có một Pháo đội 105 ly, chỉ cần hạ nòng súng, là bắn trực xạ vào địch. Nhờ vậy lực lượng bên trong đã giữ được đồn Trinh Trường cho tới tảng sáng Mồng Một Tết Mậu Thân, thì Không quân tới yểm trợ bằng A37 và trực thăng võ trang, xạ kích vào các mục tiêu yêu cầu.

Sáng sớm mồng hai Tết, quân tiếp viện đồn Trinh Tường gồm hai cánh, một có các ÐÐ 208 và 784/ÐPQ do Thiếu Tá Trần văn Chà, Phó Tỉnh Trưởng Nội An, chỉ huy với quân số 150 người, theo hướng Cầu Sở Muối, tấn công phía sau đồn, nhưng bị hỏa lực của Việt Cộng với AK47, B40, 41... chặn lại tại Lò Ấp Vịt gần đồn, nên không tiến được

Còn cánh hai do Trung úy Lư tầy Tựu, Trưởng Phòng 2 Tiểu Khu Bình Thuận chỉ huy Trung Ðội Tình Báo tỉnh và các quân nhân Trung Tâm Tiếp Vận tỉnh tăng phái, tấn công theo đường Lương ngọc Quyến. Cuối cùng hai cánh quân phối họp được, lại có Commando car trợ chiến, nên giải vây cho đồn lúc 10 giờ sáng ngày mồng hai. Trong trận này, đại đội vũ khí nặng của Việt Cộng coi như bị tiêu diệt, mất toàn bộ vũ khí cá nhân và cộng đồng. C2 đến tiếp viện cũng bị tan tác, nên tràn về khu dân cư ở Chợ Gò trên đường Hải Thượng Lãn Ông và Trần cao Vân, thuộc ấp Phú Trinh. Cả ngày Không Quân đến tác xạ và bộ binh tấn công, nhưng không nhổ được chốt, vì Việt Cộng bám vào nhà dân để chống lại. Dân chúng trong vùng chiến nạn ùa nhau bồng bế, chạy qua phía bên kia cầu trốn giặc. Lúc 16 giờ chiều cùng ngày, Chiến Ðoàn 506 thuộc SÐ 101 Nhảy Dù Hoa Kỳ, tăng phái 2 Trung Ðội đã chạm súng với C1/482 gần Bình Lâm, Việt Cộng bị thiệt hại thêm nhiều nhân mạng. Trong ngày mồng 3 Tết, lực lượng Ðịa Phương Quân tỉnh đã cố gắng nhổ các chốt của Việt Cộng đóng quanh đồn Trinh Tường, Phú Trinh, Ðức Nghĩa, Lạc Ðạo.

Qua hai ngày chiến bại, tiểu đoàn 482 Việt Cộng chạy về Ðại Nẫm để bổ sung quân số với các C 481 đặc công, C 430 địa phương và tất cả hậu cần, du kích rồi trở lại tấn công Ðồn Trinh Tường và Yếu Khu Châu Thành tại trại Ðinh công Tráng. Ngoài ra lần này còn có Tiểu đoàn 480 Chính qui chừng 250 người, mới từ Bắc Việt xâm nhập vào Bình Thuận cuối năm 1967 + C 450 địa phương, đóng tại mật khu Lê hồng Phong. Vào lúc 3 giờ đêm mồng ba Tết tấn công Ty Cảnh Sát Quốc Gia, lúc đó do Thiếu Tá Hồ đắc Nhị chỉ huy, chừng 100 Cảnh Sát dưới quyền phối hợp với một Trung đội Nghĩa Quân, phòng thủ tại câu lạc bộ Sĩ Quan, đã giữ vững được vị trí, mặc dù cánh cộng quân này do chính tướng Việt Cộng Năm Ngà cùng với BCH Liên Khu 6, đóng tại chùa Vạn Thiện, chỉ huy trực tiếp. Cả thị xã ngập trong máu lửa với những cuộc pháo kích của Việt Cộng, làm nhiều nhà cửa dân chúng tại Chợ Gò và 2 cây xăng trên đường Nguyễn Hoàng bị cháy, nhiều người thương vong.

Trước tình hình khẩn cấp, nghiêm trọng, Khu 23 Chiến Thuật đã ra lệnh cho Tiểu Ðoàn 3/44 SÐ23BB và Chi Ðoàn 4/8 Thiết vận xa, do Trung Tá Võ Khâm Trung Ðoàn Trưởng chỉ huy, theo QL 1, từ Vĩnh Hảo về giải vây Phan Thiết. Riêng 2 Tiểu Ðoàn 1 và 2/44 SÐ23 BB bảo vệ Phan Rang. Ðúng 6 giờ chiều ngày mồng 4 Tết, quân tiếp viện về tới cầu Sở Muối và đóng tại đây. Ðã có nhiều cuộc đụng độ xảy ra tại Phú Long và ngoại ô Phan Thiết giữa cánh quân tiếp viện với Việt Cộng, làm 1 Thiết Vận xa M113 bị cháy.

Tóm lại suốt ngày mồng bốn Tết, Phan Thiết tràn ngập máu lửa. Việt Cộng đặt súng bích kích pháo và đại bác ngay tại các chùa trong thị xã như Bửu Quang, Giác Hoa, Am Cai Hóa... để bắn phá khắp nơi. Riêng bộ đội thì liên tiếp mở các cuộc tấn công vào đồn Trinh Tường, Yếu Khu Châu Thành, Chi Cảnh Sát Công Lộ tại đường Khải Ðịnh... nhưng hầu như khắp chốn, không chiếm được một mục tiêu nào. Chỉ tội nghiệp cho dân chúng vô can, bị họa lây chiến cuộc, phải bỏ tất cả để chạy xuống Ðức Thắng, Cồn Chà lánh nạn. Nhiều người chết dọc đường vì đạn lạc, pháo rơi, tiếng khóc than oán ngất trời cao, cho nên đâu còn ai rãnh để đón bộ đội của Hồ về, trừ những người bị kẹt ở lai, bị giặc bắt giữ làm con tin. Tờ mờ sáng mồng 5 Tết, quân tiếp viện bắt đầu tiến vào thành phố và cho tới 11 giờ trưa trong ngày, Chi Ðoàn Thiết Vận Xa 4/8 có Tiểu Ðoàn 3/44 SÐ23BB tùng thiết, đã giải vây xong đồn Trinh Tường, Trại Ðinh công Tráng, Cao Thắng, triệt hạ các ổ súng cộng đồng tại sân vận động Quang Trung và tiếp tục càn quét tàn binh của Việt Cộng tại Trinh Tường, đường Hải Thượng Lãn Ông... Lúc này, chiến đoàn 3/506 của Hoa Kỳ cũng tham gia trận chiến, giải tỏa áp lực của giặc tại vùng ngoại ô thị xã. Ngày mồng 7 Tết, tình hình Phan Thiết trở lại bình thường.

Sau khi đồn Trinh Tường được giải vây, binh sĩ ÐÐ954 về gần đông đủ, Huỳnh văn Quý được đặc cách lên Trung Úy đem đơn vị về làm trừ bị cho Tiểu Khu, bảo vệ Tòa Hành Chánh Tỉnh và Ðại Ðội Hành Chánh Yểm Trợ Tiếp Vận Bình Thuận.

2- Ðợt hai từ đêm 17 đến 20/2:

Không chiếm được Phan Thiết như lời hứa với thầy giáo Thành dạy trường Dục Thanh, nên Việt Cộng tại Bình Thuận quyết tâm trả thù và lần này cũng với đám tàn binh của các Tiểu Ðoàn Chính Qui 482, 840, các C pháo 485, đặc công 481... đánh thẳng vào Tiểu Khu và Quân Trấn trong trại Quang Trung, cạnh Trường Nữ Tiểu Học, trước vườn hoa lớn, nằm cạnh bờ Mường Giang thơ mộng, với những hàng phượng vỹ đỏ ối màu hoa môi, mỗi độ hè về...

Một cánh quân khác tấn công Lao xá Phan Thiết, nằm kế Ty Công Chánh và Tòa Hành Chánh tỉnh, trên đường Huyền Trân Công Chúa, thả 700 tù nhân... Theo Phạm ngọc Cửu, lúc đó là Chánh Văn Phòng cho Trung Tá Nguyễn khắc Tuân, Tỉnh Trưởng, thì sở dĩ mọi người trong Tòa Hành Chánh được sống sót khi một đại đội tinh nhuệ của chính qui Bắc Việt hiện diện trong Lao Xá, cách Ty Công Chánh chỉ một bức tường gạch và Tòa Hành Chánh đang nằm trong lần đạn sát tử, nhưng Việt Cộng không tấn công tiếp, mà chờ đại quân cùng vào thành phố với tướng Năm Ngà cũng như các cán bộ cao cấp trong Tỉnh Ủy Bình Thuận.

Viết về trận tấn công của VC tại Lao Xá, theo Trung Uý Huỳnh Văn Quý, lúc đó là ÐÐT/ÐÐ954/ÐPQ có nhiệm vụ phòng thủ vòng đai của Tòa Hành Chánh, Lao Xá... từ đầu đường Cao Thắng-Huyền Trân (Chùa Bình Quang) tới Câu Lạc Bộ Sĩ Quan ỏ ngả tư Cao Thắng-Thủ Khoa Huân... tới nay vẫn còn thắc mắc, không biết do lệnh của ai (Phòng 3 hay Trung Tá Nguyễn Khắc Tuân), đã ra lệnh cho Liên Ðội Nghĩa Quân của Ðại Uý Nguyễn Văn Ðài, thay vì phòng thủ chung với ÐD-954/ÐPQ tại khu vực này, đã tự ý rút về án ngữ Cổng Chữ Y. Bởi vậy ÐÐ 954 phải trãi mỏng quân số, nên đã bị VC tấn công. Ngoài ra, lúc hai bên đang đụng độ ác liệt, thì lệnh của Tiểu Khu (?), ra lệnh cho Trung Uý Huỳnh Văn Quý, phải chừa một lổ hổng ngay Lao Xá, để Trung Ðội Tình Báo Tỉnh, từ Ðộng Giá (Bình Hưng) rút về. Chính sự kiện này, đã giúp cho 2 Ðại Ðội VC theo lổ hổng, tấn công và chiếm Lao Xá.

Cũng nên biết là Khi Trung Tá Ðinh Văn Ðệ làm Tỉnh/Tiểu Khu Trưởng, trước khi ra ứng cử Quốc Hội, Y đã cài đặt xong một mạng lưới nằm vùng, từ dân sự, hành chánh cho tới quân sự khắp tỉnh. Tình trạng này kéo dài, cho tới khi Ðại Tá Ngô Tấn Nghĩa về, mới điều tra và hốt gần như trọn gói nhưng vẫn còn sót không ít những ‘ thế lực mạnh ‘, mà sau này người viết có phỏng vấn Ðại Tá Nghĩa lẫn Phó Tỉnh Cửu, thì được trả lời ‘ biết vậy nhưng làm không được ‘, vì sợ đụng chạm tới các dấng Thái Thượng Hòang. Ðây mới chính là ‘ Thân Phận Của Người Lính VNCH ‘.

Cũng tại Lao Xá, nơi đặt BCH tiền phương Việt Cộng, với sự hiện diện đầy đủ của các cán bộ chính trị, chuẩn bị lễ tiếp thu chính quyền Tỉnh, có máy thu hình, quay phim mới toanh của Trung Cộng, chờ giới thiệu các nhân vật đầu não của cách mạng. Nhờ ơn đức linh thiêng của tổ tiên Bình Thuận, của Nam Hải Ðại Tướng Quân hộ trì, nên Việt Cộng không có cơ hội sớm để lập Tòa Án Nhân Dân như ở Huế. Nhờ vậy nhiều người mới sống sót và có cơ hội nở mặt tại hải ngoại, để áo gấm về làng khoe giàu chưng bằng cấp.

Và cũng như lần trước, Tiểu Ðoàn 3/44/SÐ23BB cùng với Chi Ðoàn 4/8 Thiết Kỵ, từ Sông Mao đã về tiếp viện, giải cứu Phan Thiết. Một hình ảnh hào hùng, ghi lại trong ký ức mù sương sau mấy chục năm biển dâu thê thiết nơi những người lính trận của TÐ3/44 và các viên chức chính quyền tỉnh Bình Thuận, vào lúc 16 giờ ngày 18/2/1968. Ðó là Ðại Tá Trương quang Ân (sau này lên Tướng), Tư Lệnh SÐ23BB kiêm Tư Lệnh Khu 23 CT, hào hùng không ai sánh kịp, từ trực thăng bước vào Tòa Hành Chánh, đầu trần, không áo giáp, không thuyết trình, không dự tiệc.

Ông đi khơi khơi trong đạn nổ, pháo gầm, giữa các chiến binh của Tiểu đoàn 3/44 đang bố trí dọc theo bờ tường tiếp cận với Lao Xá có đầy Việt Cộng, và đóng vai Tiểu Ðoàn Trưởng thay Thiếu Tá Mai Lang Luông vừa bị thương nặng bằng cách đứng trên một chỗ cao, phất tay ra lệnh tấn công. Chiến cuộc kết thúc ngắn ngủi vào lúc 17 giờ 30 cùng ngày, Việt Cộng vì mãi lo chuyện tiếp thu ngày mai, nên không kịp chạy, để lại đầy xác chết với phim ảnh, máy quay tối tân Paillard Rolex của Swisszerland. Trong trận này, Việt Cộng hầu như có mặt khắp phố phường, và dù chiếm được Trường Nữ Tiểu Học, nhưng không dứt điểm được Tiểu Khu trong trại Quang Trung, nên cây cầu Nguyễn Hoàng vẫn còn, và là sinh lộ để các nạn nhân Tết của Việt Cộng chạy qua phố, xuống Cồn Chà lánh nạn. Cũng nhờ vậy, mà cái nguồn tin viết sẵn ’của Tỉnh Ủy Bình Thuận trước Tết, được đài phát thanh Hà Nội và Giải Phóng Miền Nam ra rả là Ngụy quân, Ngụy quyền Bình Thuận đã đầu hàng, không còn được ai tin tưởng. ’

+ Cát Ngọc Giao, Cựu Trưởng Ty Hành Chánh và Công Vụ, Viết Về Tết Mậu Thân :

Cùng với Phạm Ngọc Cửu sau này là Phó Tỉnh Trưởng, Ông Cát Ngọc Giao tốt nghiệp Khóa 11 Ðốc Sự Hành Chánh, mãn khóa về phục vụ tại Tinh Bình Thuận. Ông kể “ Khi về tỉnh làm việc, tôi thường mặt đồ nhà binh hay quần áo đen của Cán bộ XDNT, trang bị đầy đủ từ súng ngắn cho tới súng dài, vì lúc nào cũng được đặt trong tình trạng chiến đấu, ở trong sở, trên xe hay ngay tại nhà riêng. Tóm lại từ lúc nhận chức vụ Phó Quận trưởng Hàm Thuận đầu tiên, cho tới Trưởng Ty Công Vu vào những ngày Tháng 4-1975 mất nước, số phận của con người bất cứ ai, dường như chỉ giao phó cho Trời Phật mà thôi, vì chúng tôi cũng phải chiến đấu như bất cứ một người lính nào của QLVNCH. Chính cá nhân tôi đươc thoát chết trong đường tơ kẽ tóc nhiều lần, suốt thời gian phục vụ tại Phan Thiết ố Bình Thuận.

Trong đợt 2 Tết Mậu Thân tại Phan Thiết, quân Cộng Sản tràn ngập thành phố, sau khi chiếm được Lao Xá. chúng bao vây Tòa Hành Chánh. Lúc đó ngoài Trung Ðội Công Vu phòng thủ, còn có nhiều Trưởng Ty nội thuộc cũng có mặt như tôi, Pham Ngọc Cửu, Trương Chính... phải ra tận giao thông hào ở sát tường để chiến đấu. Lúc đó hai bên gần như đối mặt không xa lắm, nên nhìn thấy bọn cán binh VC tuổi còn rất trẻ nhưng gan da lì lợm, súng nổ rầm trời vậy mà cứ tỉnh bơ tiến sát. Thì ra chúng đã bị ‘ Bác Hồ ‘ cho chích và uống thuốc kích thích trước khi xung trận, nên đâu có biết gì. Vì địch quá đông, nên một số anh em phải rút lên những pháo tháp để sử dụng đại liên chống trả. Trong lúc đang hăng say thì Trương Chính ở dưới lầu bị thương, nên tôi và Phạm Ngọc Cửu chạy xuống lo băng bó vết thương. Vừa lúc một quả B-40 từ ngoài bắn vào xuyên tường dày 3 ft, rớt ngay vị trí mà tôi và Cửu vừa chiến đấu. Ðó là số mạng, nên cả hai đã thoát chết. Tháng 3-1970, Ðặc công lại xâm nhập nhà riêng của tôi trong thị xã, để ám sát. Cũng may chung quanh nhà có hàng rào và cửa sắt rất kiên cố, trong nhà có hầm trú ẩn và súng đạn đầy đũ. Nên bọn đặc công chỉ đứng ngoài ném ba bánh Plastic vào trong sân, làm hư hại chiếc xe hơi đậu trong garage và làm sập mái nhà mà thôi. “

3- Ðợt ba cuối tháng 2/1968

Quyết lòng lập công với đảng, ngày 25/2/1968 Việt Cộng lại mở cuộc tấn công Phan Thiết, nhưng lần này không vào được trong nội thành vì chạm với các đơn vị Ðịa Phương Quân tại Ấp Kim Hải, Cổng chữ Y, Yếu Khu Phú Long và dĩ nhiên, thiệt hại cũng vẫn là người dân lành vô tội, cộng với các nơi chốn tôn nghiêm như chùa chiền, nhà thờ, Tượng Phật, Trường Học và nhà cửa của dân chúng.

4- Ðợt bốn giữa tháng 3/1968:

Cuối cùng, ngày 12-3-1968, Việt Cộng tấn công Phú Long, giựt sập một nhịp trên chiếc cầu đúc ngang sông Cái, trên Quốc lộ 1 nhưng an ninh đã được tái lập trong ngày, chấm dứt bốn đợt tấn công Tết, theo lời nhắn gởi ra lệnh của Thầy giáo Thành, mà cũng là Chủ Tịch đảng Cộng Sản:

‘... xuân qua thắng lợi vẽ vang,
xuân này tiền tuyến ắt càng thắng to
vì độc lập, vì tự do
đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào... ’

B-PHAN THIẾT ÐIÊU TÀN SAU CHIẾN CUỘC :

Cuộc tấn công vào Phan Thiết đầu Xuân 1968 năm Mậu Thân, mãi mãi gắn liền với Bình Thuận, qua các trang sử đẵm máu từ khi có sự xuất hiện của người Cộng Sản tại địa phương, với thành tích phi thường: trên 100 người chết, 200 bị thương, 19. 961 người vô gia cư, hơn 1/5 nhà cửa trong thị xã hư hại, nặng nhất là Phú Trinh, Bình Hưng. Riêng Ðức Thắng và Vĩnh Phú không bị thiệt hại gì. Tất cả các Ty Sở đều hư hại, kể cả các Trường Nam Tiểu Học, Trường Ðức Nghĩa A, Trường Ðức Nghĩa B, Trường Nữ Tiểu Học, Trường Bán Công Phan Chu Trinh, Trường Trung Học Phan Bội Châu, Trường Phú Trinh A, Trường Bình Hưng B, nhà máy nước Phú Tài, Lò sát sinh... Ðặc biệt các cơ sở quân sự đều toàn vẹn.

Thì ra Việt Cộng chỉ nhắm vào dân chúng không có vũ khí và tự vệ mà thôi. Một đau thương khác, trong Tết Mậu Thân, nhiều chùa chiền vì Việt Cộng mà tan nát bởi bom đạn vô tình của cả hai phía, nặng nhất là chùa Bửu Quang, Cát, Giác Hoa. Nhà thờ Tin Lành trên đường Hải Thượng Lãn Ông và thánh đường Thiên Chúa Giáo, kế sân Vận Ðộng cũng bị sập, nhà làng Ðảng Bình trong khuông viên Lao Xá, phía sau Ty Cựu Chiến Binh và Ty Công Chánh, thành bình địa. Sau Tết Mậu Thân, Chính Phủ đã bồi thường và cấp đất cho nhà làng này tại Khu phố 2, Bình Hưng, đối diện Chùa Thanh Minh, cho tới tháng 5/1975, Việt Cộng vào, chiếm đoạt tất cả đồ đạc thờ cúng bên trong, để làm nhà khách cho Cán Bộ.

Sau Tết Mậu Thân, Trung Tá Nguyễn khắc Tuân được thay thế bởi Ðại Tá Ðàng thiện Ngôn, làm Tỉnh Trưởng Sau tháng 5/1975, các Vị Tỉnh Trưởng Bình Thuận như Lưu Bá Châm, Ðại Tá Nguyễn Khắc Tuân... bị kẹt lại và đì tù CS tận biên giới Hoa-Việt, cả hai cùng với Trung Tá Vương Ðăng Phong (Tiểu Khu Phó Bình Thuận, Tỉnh trưởng Lâm Ðồng) đều bỏ thây trên đất Bắc.

Ðể giúp các nạn nhân chến cuộc, ngoài trợ cấp của Chính phủ qua Ty Xã Hội, còn có rất nhiều đóng góp tiền bạc phẩm vật của các vị thân hào nhân sĩ địa phương, nhất là giới Hoa kiều địa phương như Nhiêu Bá, Cẩm Xìn, Ðại An Hòa, Hứa Văn, Nam Phong, Nam Ích Viên, Tam Ích... cùng với giới Hàm Hộ tại Ðức Thắng Bình Hưng Lạc Ðạo...

Trong số những Mạnh Thường Quân, đặc biệt có ông Nguyễn Văn Hoành, chủ Hảng Nước Ðá tại Bình Hưng, theo lời Ðại Tá Nghĩa và Phó Cửu, rất thường xuyên đóng góp giúp dở tiền bạc vào các cây mùa xuân chiến sĩ, nạn nhân chiến cuộc và các công tac xã hội tại địa phương. Thuộc một trong những gia tộc lớn tai Bình Thuận, là cháu nội ông Nguyễn Văn Chu, một trong những người đã lập ra Công Ty Liên Thành Hưng Long. Ông Chu là em út của Tri Huyện Nguyễn Bính, người đổ tiến sĩ đầu tiên của Bình Thuận. Sau ngày 1-5-1975, VC bắt ông vào tù để ký dâng tài sản đất đai mới tha. Hiện chỉ còn một căn nhà nhỏ nhưng vẫn không yên... và dù có con cái ở hải ngoại muốn bảo lảnh, ông vẫn quyết tâm ở lại trên mãnh đất quê hương mà tổ tiên và chính ông đã gầy dựng bằng mồ hôi nước mắt, cho dù nay chỉ còn lại một mãnh vụn.

Xóm Cồn
Ðông 2007

MƯỜNG GIANG