Giọng ca thời “Đỏ Lửa”

(Gởi Mũ Nâu Nguyễn Văn Kiệt TS / LĐ7 BĐQ và Trung Nghĩa)

 

Huy Văn

 

 

Câu chuyện bắt đầu bằng nụ cười và ánh mắt nhìn nhau trong cơn se lạnh của một sáng đầu xuân tại Đà Lạt. Đúng hơn, phải nói là duyên hạnh ngộ của chúng tôi bắt đầu từ nửa đêm hôm trước. Tối hôm đó, chầu cà phê của nhóm trọ học - theo thông lệ cuối tuần tổ chức trong phòng tôi - tan hàng cũng khá muộn. Dù vậy, tôi vẫn còn nằm hút thuốc, nghe nhạc từ chiếc Panasonic, đặt sát cạnh đầu giường để tiện tay đổi mặt, hay thay băng cassette. 

 

Trong đêm khuya, tiếng hát của Bobby Goldsboro qua bài Honey nghe “thấm thía” gì đâu! Đang là đà thả hồn theo khói thuốc và âm điệu trữ tình của bài hát, thì từ dưới sàn có tiếng động vang lên khá...rộn ràng và khẩn thiết. Tôi vừa xuống giường chưa biết làm gì, thì có tiếng nói từ dưới nhà vọng lên:

- Có thể mở nhạc lớn thêm chút nữa được không?

 

Tôi nằm mọp xuống sàn gỗ, vừa dán mắt xuống khe hở, vừa trả lời:

- Mở lớn quá sẽ phiền các bạn trên này. Mấy bồ lên đây đi. Nhâm nhi cà phê và nghe nhạc cho vui! 

 

Một giọng từ dưới vang lên, kèm theo một mảnh giấy nhét qua khe hở:

- Lười lắm! Đang có màn Cà phê Nhạc dưới này đây.

 

A! Thì ra tối nay, dưới đất và trên lầu đều có màn văn nghệ bỏ túi! Tôi vừa nhủ thầm, vừa đọc mấy chữ trên mảnh giấy “Có nhạc Hit Parade không?”. Tôi ghi gọn câu trả lời “Có đầy đủ!” rồi nhét mảnh giấy trở lại. Sau đó, chiếc Panasonic từ trên giường cũng “hạ sàn”, với chút volume được tăng thêm cho các bạn phía dưới nhà nghe rõ hơn.  Họ, những bạn trẻ chỉ quen mặt, chưa biết tên, đều là sinh viên - học sinh của Viện Đại Học và College D'Adran ngôi trường dòng nổi tiếng không kém Lycée Yersin của Đà Lạt. 

 

Rồi cứ thế, 2 cuộn băng cassette thâu nhạc Anh - Pháp - Mỹ - Việt, bao gồm những giọng hát và ban nhạc thời thượng như Beatles, Rolling Stones, CCR, Carpenters, Grand Funk Railroad, Black Sabbath, Rod Stewart, Simon& Garfunkel, Lobo, Neil Diamond... Françoise Hardy, Sylvie Vartan, Christophe... Thái Thanh, Lệ Thu, Thanh Lan...lần lượt được tôi “phục vụ” thính giả dưới nhà cho tới khi giấc ngủ chợt đến lúc nào không biết.

 

Sáng dậy đã thấy có một mảnh giấy nhú lên. ”Cám ơn nhiều. Nghe đã lắm!”. Biết các bạn dưới lầu đã rời phòng nên tôi chỉ liếc qua rồi xuống lầu, ra sân lấy xe để chạy xuống Café Không Tên dưới dốc Nhà Thờ, mua croissant mới ra lò, theo thói quen của những sáng cuối tuần. 

 

Vừa ra cổng, tôi đã thấy họ. Đi giữa những gương mặt trọ học trong căn phòng dưới tầng trệt, là một thanh niên dáng cao ráo, khoác pardessus sậm màu, đang khoan thai bước. Khi xe tôi rề rà lướt qua, họ cùng nép vào lề. Tôi quay ngang chào. Cả bốn người cùng nhìn tôi, mỉm cười và giơ tay đáp trả. Tôi nhận ra anh ngay sau cái gật đầu và nụ cười trông khá đôn hậu đó!

 

Cùng trang lứa, cùng ưa thích âm nhạc như phần đông những thanh thiếu niên của Sài Gòn cuối thập niên 60; nhưng tôi chỉ là khán giả còn anh đã đứng trên sân khấu “Nhạc Trẻ” trước tôi khá lâu. Có thể nói, anh xuất thân từ một gia đình thuộc vào hạng “cổ thụ” của nền tân nhạc Việt Nam; nên khi lớn lên, anh thành công dễ dàng khi dùng giọng ca, tiếng hát của mình kể chuyện Đời và những cuộc Tình trong nhân gian. 

 

Nói như vậy, không có nghĩa là anh hoàn toàn nhờ vào “hào quang” của đại gia đình. Ngoại trừ năng khiếu bẩm sinh và kiến thức âm nhạc được cha mẹ truyền dạy, những “vốn liếng” nghệ thuật còn lại đều là những tích lũy từ việc tách khỏi gia đình để “bụi đời” khá sớm khi trở thành một nhạc công, kiêm ca sĩ của một ban nhạc rất trẻ. 

 

Từ đó trở đi, anh trở thành một “lãng tử” trên bước đường nghệ thuật. Cũng có thể nói là một “lữ hành cô đơn” hiểu theo nghĩa phong cách trình diễn khá “thoải mái” của anh. Tuy là một tổng hợp của những giọng ca nam “thời thượng” của làng âm nhạc Việt Nam, nhưng giọng hát của anh lại mang màu sắc rất đặc thù của riêng mình trong cách hát thật chân chất như đang kể chuyện, hay đang thủ thỉ tâm sự với ai đó. 

 

Thật vậy! Anh hát mà như nói, như trang trải tâm tình. Không cần nhiều kỹ thuật mà vẫn hiệu quả! Từ tốn mà lắng sâu. Nhẹ nhàng mà xúc tích. Làn hơi và chất giọng của anh cho dù có hát những bản nhạc vui tươi hay “nhí nhảnh”, vẫn phảng phất vài lãng đãng của “chuyện tình buồn”; hoặc những ưu tư dến chạnh lòng  của “Hai mươi mấy tuổi đời, ai đón ai mời, tôi chưa muốn trao lời, bản đàn xuân đã lơi, tơ lòng đang rối, xuân đến thêm buồn thôi,...”).

 

Trong hàng trăm bài anh hát trên sân khấu, trong băng, dĩa - từ “ Ô Mê Ly”, Cô Em Bắc Kỳ Nho Nhỏ”, Tuổi Thần Tiên cho tới “Bến Đà Giang”, Rồi Mai Tôi Đưa Em, Tình Nghĩa Đôi Ta Chỉ Thế Thôi...v/v... - hầu như tất cả đều mang tính cách tự sự, hay tâm tình sâu lắng của chính anh muốn gởi đến khán thính giả.

 

Giọng hát của anh có vẻ phóng khoáng nhưng đầy tính chất “tự sự” của Sĩ Phú, “trữ tình một cách sang cả” của Duy Trác và Anh Ngọc, có chút mượt mà (khi miết chữ, hay chuốt lời) của Nhật Trường, Thái Châu; hoặc “ướt át” (nhưng không quá sầu cảm) như Anh Khoa chẳng hạn.

 

Tính cách “hát như nói”, như tâm tình, kể lể, tự sự của anh rất gần với phong thái - mà tôi gọi là “du ca trong không khí thính phòng”! Về mặt này thì anh rất gần với Tùng Giang, Đức Huy và cả Jo Marcel hay Billy Shane của thời Nhạc Trẻ. Nhắc tới Nhạc Trẻ mới thấy tính cách “quê hương” trong phong cách biểu diễn của anh. 

 

Các ban nhạc trẻ của đầu thập niên 70 đều chọn hát nhạc Anh- Pháp - Mỹ, còn anh - khi góp mặt với không khí Nhạc Trẻ của Sài Gòn - đã cùng với Phượng Hoàng, tức nhóm nhạc tiên phong trong giai đoạn “Việt Hóa” âm nhạc thời trang, thường hát những bài tự sáng tác (nhóm  Phượng Hoàng), hay nhạc ngoại quốc được dịch qua lời Việt (The Dreamers).

 

Sau 2 năm chạy show cho các club Mỹ, thêm 2 năm nữa cùng vợ và các em đứng trên sân khấu Taberd, rạp Thống Nhứt, sân Hoa Lư, trong Sở Thú..., anh chọn cho mình một hướng mới khi trình diễn solo và thành danh thật nhanh chóng qua những nhạc phẩm được chính thân phụ mình “đo ni, đóng giày” và không ngớt “lăng xê” trên các làn sóng điện cùng thị trường băng, dĩa.

 

Thời đó (những năm đầu của thập niên 1970) khán thính giả đều theo anh bước trên “...con đường Duy Tân cây dài bóng mát ...” để sau đó “Em thường hay mắt liếc, anh thường ngóng cổ cao. Ngoài đường em bước chậm, quán chiều anh nôn nao...”, hoặc âm thầm nhớ về kỷ niệm “Xưa tan trường về, anh theo Ngọ về, Nay trên đường này đời như sóng nổi. Xóa bỏ vết người, chân người tìm nhau, tìm nhau...”

 

Những giai điệu trữ tình đó, cùng với giọng hát của anh đã theo tôi - và những học sinh, sinh viên bị đôn quân năm 1972, năm của “Mùa Hè Đỏ Lửa” - bước vào quân trường rồi dấn thân vào lửa đạn. Trong gần 2 năm xuôi ngược ngoài Vùng 1 Chiến Thuật, tôi hiếm khi được nghe những bài hát tiêu biểu của thời ngồi quán cà phê buồn bã thở dài “Người từ trăm năm về ngang trường Luật ,,, Đau lòng ta muốn khóc...”   

 

Trong cơn phẫn hận của một “Phó Thường Dân” sau ngày mất nước, một hôm tôi được người bạn thân, cũng là Chiến Hữu Mũ Nâu kiêm Kha Sinh Hướng Đạo cho nghe “Chỉ Chừng Thế Thôi”, là bài hát - mà theo tôi - mang đậm tính chất trữ tình, bâng khuâng và lãng mạn có một không hai của anh. 

 

Từ hôm đó cho tới khi tôi may mắn ra khỏi “ngục tù bao la mang hình chữ S”, mỗi khi gặp nhau - tại nhà Nguyễn Tấn Quang trong hẻm 64 đường Lê Quang Định/ Bà Chiểu, hay trên vườn bưởi của gia đình Quang ở Biên Hòa - người  bạn gốc Trinh Sát Liên Đoàn 5 BĐQ đó đều ôm đàn hát cho nghe ”...Ϲhỉ một chiều lê thê, Ɲgồi co mình trên ghế, Ɲghe mất đi tuổi thơ, Ϲhỉ một chiều bơ vơ, Ϲhỉ là chuуện đong đưa, Đời luôn là cơn gió...” để chúng tôi càng thêm bồi hồi nhớ lại những ngày hè “đỏ lửa”  của năm xưa.

 

Nghe lại những bài hát anh trình bày trong thời điểm từ 1972 tới 1975 mới “thấm” sự phóng khoáng và giản dị của một giọng hát tự nhiên, không chút gò bó vào kỹ thuật thanh nhạc.  Nếu nói thơ Nguyễn Tất Nhiên có tinh chất “hồn nhiên mà lãng mạn” như thế nào, thì giọng hát của anh cũng “đơn sơ/ giản dị mà dịu dàng/ truyền cảm” như rót mật vào lòng người như thế đó. 

 

(... Em giờ đã xa xăm rồi đó

Nơi em đi chắc vẫn còn lệ ứa?

Chiều nay trông mưa mà nhung nhớ

Một thoáng thương vay cho đời say...) 

 

Chuyện của chính Mình hay chuyện đời Người, mà sao nghe như anh tha thiết gởi tâm sự đến khán thính giả thay cho tác giả bản nhạc đây nhỉ?

 

Nhớ anh là nhớ những thanh niên lớn lên trong giữa thời cực thịnh của những phong trào vừa thời thượng vừa “sôi nổi đến mức bất cần đời” (Beatnicks & Hippie), lại vô cùng “lãng mạn nhưng cũng khá táo bạo” (Hiện Sinh trong cách sống phóng khoáng gần như buông thả và Phản Chiến trong nội dung những bản nhạc Âu - Mỹ vốn đề cao tình yêu và hòa bình, cùng kêu gọi chấm dứt chiến tranh) của hậu bán thế kỷ 20.

 

Nhớ anh cũng là nhớ người đã sống hết mình, hết tình cho nghệ thuật và khách mộ điệu qua phong thái già dặn của một nghệ sĩ biểu diễn, ngay lúc mới bước vào lứa tuổi đôi mươi, lứa tuổi sôi nổi nhứt mà cũng truân chuyên nhứt của giới trẻ Việt Nam trong đầu thập niên 1970.  

 

Qua anh, tôi thấy lại tôi của một thời Yé Yé, Choai Choai chuyên Boum, Ball tá lả. Nghe anh hát, tôi mường tượng đến những mộng mơ trong bâng khuâng giảng đường, hay nơi góc phố nào đó, nhưng rồi phải bỏ hết lại sau lưng để dấn thân vào định mệnh khắc nghiệt của thời cuộc nhiễu nhương. Nhớ lắm!

 

Hãy nghỉ yên nhé giọng ca của một thời đỏ lửa! 

 

 

Huy Văn (Huỳnh Văn Của)

(Để cùng nhớ Phao Lồ Nguyễn Tấn Quang, TS / LĐ 5 BĐQ. R.I.P)

 

(*) Xin mời đọc (và nghe thêm) tại:

https://www.youtube.com/watch?v=myGDUSEn03c&list=RDmyGDUSEn03c&start_radio=1

https://nhacxua.vn/cuoc-doi-va-su-nghiep-cua-ca-si-duy-quang-giong-hat-tinh-ca-ngot-ngao/

https://www.youtube.com/watch?v=0ypF7t_3eIU

https://www.youtube.com/watch?v=AjHdVamMH9s