Văn hóa... nhang khói
Tạp ghi
Huy Phương
Tôi ra tù năm 1982. Bảy năm qua các trại “cải tạo”, tôi hiểu được những
người Cộng Sản nhiều hơn ngày trước. Sau khi ra tù, về lại Sài G̣n, tôi
lại hiểu được những người Cộng Sản hơn những ngày c̣n trong nhà tù. Cán
bộ coi tù dù có chức phận đi nữa th́ số phận cũng không hơn ǵ thằng tù,
cũng thâm sơn cùng cốc, cũng bữa sắn bữa ngô, thằng tù phải lên rừng
xuống rẫy giữa mùa Đông giá rét, hay trời Hè nóng nực, th́ thằng cai tù
cũng phải vác súng đi theo. Gia tài cai tù th́ áo quần mỗi năm cũng chỉ
hai bộ, đôi dép râu vừa mang trong chân vừa để chà lưng lúc tắm, cũng có
thể để gối đầu lúc ngủ, thêm một cái bàn chải đánh răng, một cái chén ăn
cơm với đôi đũa mang theo. Sang hơn th́ có cái ca nhôm uống nước, nhưng
không th́ cơm rồi, rót nước vào chén cũng xong.

(H́nh minh họa: Hoang Dinh Nam/AFP/Getty Images)
Cán bộ cấp cao c̣n có cái “xắc cốt” đeo kè kè bên ḿnh.
Năm 2002, tỉnh Quảng Trị lắp đặt hệ thống thoát nước tại cổ thành Quảng
Trị đă phát hiện ra một chiếc hầm chữ A, trong hầm c̣n nguyên năm bộ hài
cốt của lính miền Bắc trong tư thế đang ngồi, trong đó có bộ hài cốt của
một sĩ quan, Thượng Úy Lê Binh Chủng, chỉ huy phó chính trị của một tiểu
đoàn. Duy nhất bên bộ hài cốt này có chiếc “xắc cốt” da Liên Xô. Trong
“xắc cốt” người ta t́m thấy: Một quyển nhật kư một nửa ghi chép công
việc, một nửa viết cho cho gia đ́nh, một quyển điều lệ đảng, một quyển
10 điều chính sách của mặt trận GPMN, một chiếc lược làm bằng nhôm, và
một cái bút máy Trường Sơn có khắc ḍng chữ tặng. Trong cuốn nhật kư c̣n
kẹp những lá thư của người vợ từ quê nhà miền Bắc gửi cho chồng.
Gia tài của một binh sĩ hay một sĩ quan chỉ có ngần ấy.
Lúc không có ǵ trong tay, đến cả một đồng bạc lẻ, người ta dễ nói
chuyện lư tưởng hay hy sinh. Năm người lính Bắc Việt trong chiếc hầm này
không chết v́ súng đạn mà v́ chết đói và hầm bị gạch đá lấp kín, v́ lư
tưởng “chết là chết cho Liên Xô-Trung Quốc!”Năm 1982, tức là năm năm sau
khi “giải phóng,” cán bộ Cộng Sản vào Nam không c̣n nghèo nữa, họ có thể
vơ vét một ít chiến lợi phẩm là “tàn dư” hay “phồn vinh giả tạo” của
miền Nam đem về Bắc đắp đổi, hay được ở lại miền Nam là “chuột sa” vào
“hũ nếp” Mỹ Ngụy.
Nhà tôi ở Quận 10, Sài G̣n, gần đường Minh Mạng, là nơi chuyên bán đồ
mộc. Tôi không chú ư đến chuyện cán bộ miền Bắc mua sắm, bàn ghế, tủ,
giường... v́ bây giờ họ có nhà cửa, cơ ngơi, sắm đồ đạc là chuyện thường
t́nh. Điều tôi chú ư là cán bộ (giờ đó hầu hết c̣n mặc đồ bộ đội) đă chở
trên xe gắn máy hay những chiếc xích lô những chiếc tran thờ c̣n mới mua
từ những tiệm mộc đem về nhà.
Đó là những tran thờ Thần Tài, Ông Địa, dấu hiệu của chuyện bảo vệ tư
hữu, tức là của cải ḿnh có từ vợ con, nhà cửa, tiền của đến chức vụ,
quyền lực.
Khi con người chỉ có một cái chén và một đôi đũa, ăn xong, tự rửa lấy và
đeo bên ḿnh th́ không hề sợ mất và cũng chẳng nhờ con người hay ông
Thần, ông Thánh nào giữ giùm.
Bây giờ cướp được chính quyền rồi th́ cán bộ có chức phận, có nhà cửa,
có tiền bạc. Thực tế là phải nuôi con chó giữ nhà để đêm hôm canh chừng
trộm đạo, chức sắc lớn th́ có nhân viên bảo vệ, nhà cửa thời đại này
chắc chắn phải gắn máy quay phim. Chưa đủ, phải nhờ thêm đến Thần Linh,
tức là Ông Địa, ông Thần Tài để giữ của, giữ chức vụ, tức là giữ ghế cho
bền. Bàn thờ Ông Địa, ông Thần Tài th́ phải nhang khói suốt năm, khi
điếu thuốc lá, khi nải chuối, đối với cấp trên cũng vậy phải nhớ “nhang
khói” đừng quên. Cấp trên th́ không cần chuối, cũng chẳng cần gà, cũng
chẳng cần điếu thuốc 555 như thời bao cấp. Bây giờ cái mặt “bác Hồ” cũng
chẳng c̣n giá trị ǵ nữa mà phải là chân dung quư vị tổng thống Mỹ.
Thói quen là văn hóa, văn hóa hối lộ đă tràn qua địa hạt tín ngưỡng hay
mê tín, dân t́nh trong đó tất nhiên có cán bộ nhét tiền vào tay Phật,
đầu rùa, bỏ tiền vào ngai vua, bỏ lên bài vị, tượng La Hán, Kim Cương bị
“ép” cầm tiền lễ ở tay, bị nhét dưới râu, thậm chí nhét tiền vào thạch
nhũ khi thăm động. Hối lộ để cầu xin may mắn, tiền của vào nhiều, thăng
quan tiến chức, giữ yên ổn cho gia đ́nh và bản thân ḿnh.
Ngày xưa, nghe lời dụ dỗ của đảng, thanh niên miền Bắc “xẻ dọc Trường
Sơn đi cứu nước,” trên đầu nón cối, dưới đất dép râu, không biết cầu
xin, van vái ai, cuộc đời cũng chẳng biết đến nhang khói là ǵ. Ngày nay
khi đă có chính quyền trong tay, với thế giặc phương Bắc, chỉ biết có
một điều cư xử là cúi lạy. Khi người dân cúi lạy xin tha mạng trước bạo
lực, th́ chính phủ phải lấy đó làm nhục, v́ chính phủ là đại diện của
dân, chính phủ không che chở được cho dân, th́ dân lạy vái cũng như
chính phủ lạy vái.
Cả nước ngày này không có ǵ gọi là dũng khí, ngay cả báo chí Việt Nam
cũng đă than thở đất nước đă đến hồi “mạt vận.” Thay v́ ngẩng cao đầu,
đứng thẳng lưng, th́ cả biển người lại sống bằng quỳ lạy dập đầu và đi
xin xỏ Thần Thánh ban phát sự giàu có, vinh hiển, công danh sự nghiệp.
Ở miền Bắc Việt Nam rộ lên cái gọi là lễ hội văn hóa, tôn giáo, với cảnh
chen chúc giẫm đạp nhau nơi đền chùa, dâng đội mâm cao cỗ đầy, ś sụp
lạy lục, lâm râm khấn vái, đốt vàng mă cho thần thánh, để xin xỏ, năn nỉ
xuưt xoa, rồi giành giật nhau, đánh nhau u đầu chẩy máu để lấy hay cướp
lộc mang về.
Xin một cái ấn đền Trần, là được may mắn thăng quan tiến chức. Chính ông
Nguyễn Thiện Nhân, khi c̣n làm phó thủ tướng kiêm bộ trưởng Bộ Giáo Dục
và Đào Tạo, đă “đích thân” đóng ấn để phát cho du khách th́ c̣n ra cái
sĩ diện quốc gia ǵ nữa!
Ba triệu thanh niên miền Bắc với “cái chén ăn cơm và đôi đũa giắt lưng”
đă nằm xuống cho ba triệu đảng viên Cộng Sản hôm nay chỉ biết lạy lục kẻ
thù và nhang khói Thần Thánh.
Trong bức di thư của “liệt sĩ” Lê Văn Huỳnh chết tại cổ thành Quảng Trị,
để lại, có viết cho vợ:
-“Thôi nhé em đừng buồn, khi được sống trong ḥa b́nh hăy nhớ tới anh!”
Theo tôi nghĩ, chỉ tiếc thương cho những cái chết trở thành vô nghĩa như
của “liệt sĩ” Lê Văn Huỳnh. Máu xương của hàng triệu người đó, không phải
hy sinh để chúng ta có một đất nước như ngày hôm nay!
Huy Phương